بخشی از مقاله
چکیده
جهانی شدن پدیدهای است که از اواخر قرن بیستم به سرعت متداول شده و با فروریختن مرزها و فراتر از آن در سطح جهانی در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی وارد شده و تمام پدیدههای سطح خرد و کلان را تحت تاثیر قرار داده است . ورزش به عنوان پدیدهای اجتماعی و فرهنگی از تاثیرات جهانی شدن کنار نمانده و جهانی شدن با نفوذ در ورزش سبب تغیر شکل ماهیت ورزش و رشتههای ورزشی گردیده است.
این مقاله درصدد است با استفاده از روش اسنادی و کتابخانهای به بررسی پیامدهای جهانی شدن بر ورزش با استفاده از رویکرد چشم اندازهای 5 گانه آرجون آپادورای بپردازد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که رابطهای دوگانه و دیالکتیک وار مابین ورزش و ابعاد مختلف جهانی شدن از جمله رسانهها، اقتصاد،سیاست، و فرهنگ در ورزش وجود دارد و هر روز تاثیر و تاثر این ارتباط و رابطه تنگتر و بیشتر میگردد که نمود این پیامدها را میتوان در فرآیند برگزاری مسابقات ورزشی چه در سطح ملی و بینالمللی همچون بازیهای المپیک و جام جهانی فوتبال مشاهده کرد.
-1 مقدمه
برداشت و تعریفی که از ماهیت ورزش در نظر بیشتر مردم و صاحبنظران مدنظر میباشد بیشتر توجه به تندرستی جسمانی و روانی، نظم پذیری و ارتقای مهارتهای بدنی و به عنوان یک امر فراغتی محسوب میشود. تحولات وسیع و گستردهای در چند دهه اخیر در عرصه جهانی به وقوع پیوسته و موجب گردیده تعاریف و مفاهیم جدیدی از پدیدههای اجتماعی و فرهنگی دستخوش تغییر و دگرگونی گردد.
جهانی شدن به عنوان بارزترین جریان که در چند دههی اخیر به وقوع پیوسته و در حال برآمدن و گسترش در عرصههای جهانی و محلی می باشد، موجب گردیده تا ورزش دیگر به عنوان یک فراغت و امر فردی نماند، جهانی شدن در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موجب تاثیر گذاری بر بسیاری از پدیدههای اجتماعی از جمله ورزش گردیده و شاهد این مدعا می توان به فرایند برگزاری مسابقات جهانی از جمله المپیک و جام جهانی اشاره کرد که دیگر نمی توان آنها را رقابتهای ورزشی صرف تعریف کرد.
امروزه ورزش به تجارتی بزرگ و صنعتی پویا تبدیل شده است و شرکتهای بزرگ نیز به شدت به ورزش توجه نشان میدهند. صنعت ورزش به ویژه فوتبال به تنهایی بین 1 تا 2 درصد ناخالص ملی کشورهای صنعتی را تشکیل میدهد. ورزش بحران دههی 1990 را با نرخ رشد سالانهای برابر با 5 درصد پشت سر گذاست. صنایع ورزشی بین 2 تا 2.5 درصد تجارت جهانی را به خود اختصاص دادهاند. بازار جهانی لوازم ورزشی از جمله تاسیسات زیر بنایی و تسهیلات ورزشی بیش از 50 میلیارد دلار است
جهانی شدن در یک بستر ارتباطاتی با عبور از مرزهای ملی و سرزمینی و پیوند دادن و نزدیک کردن افراد در نقاط مختلف جهان به تسریع در ایجاد دهکدهی جهانی کمک کرده است. ورزش نیز در در این گردونهی متاثر از جهانی شدن به عنوان یک امر اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دستخوش تغییرات مختلفی از جهانی شدن بوده است این مقاله درصدد است تا به بررسی پیامدهای جهانی شدن بر ورزش و پاسخ به این پرسش که چه ابعادی از جهانی شدن بیشترین تاثیر را بر ورزش دارند؟ نقش رسانههای ارتباط جمعی در جهانی شدن ورزش چگونه می باشد؟ نقش اقتصاد به عنوان یکی از پایههای جهانی شدن در گسترش و جهانی شدن ورزش چیست؟ و نیز اینکه ورزش تا چه حد می تواند مسائل برآمده از ابعاد مختلف جهانی شدن مانند فرهنگ و سیاست را دستخوش تغیر سازد؟
-2 مطالب اصلی
2-1 چارچوب نظری
چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر نظریه چشماندازهای آرجون آپادورای میباشد . در مفهومی که آپادورای از اقتصاد فرهنگی جهانی ارائه میدهد بر ناهمگونی آن تاکید میورزد. به عقیده او اقتصاد فرهنگی جهانی یک نظم پیچیده، مختلط، هم پوشاننده، وگسست آفرین است. بدین منظور او یک نظریه ارائه میدهد که آن را چشم اندازها مینامد و دربردارنده پنج بعد جریان های فرهنگی جهانی است: چشماندازهای قومی، چشماندازهای تکنولوژیکی، چشماندازهای مالی، چشماندازهای رسانهای و چشماندازهای ایدئولوژیکی است به بیان آپادورای در مورد هر مورد پیشوند چشم انداز برای نشان دادن این امر به کار برده شده که:
اینها روابط عینی و مفروضی نیستند که از هر زاویه دیدی یک گونه یه نظر آیند، بلکه ساختهایی هستند که عمیقا به زاویه دید بستگی دارند و برحسب نوع وضعیت تاریخی، زبانی و سیاسی بازیگران گوناگون، نظیر دولت ملت ها، شرکتهای چند ملیتی، جماعت های پراکنده و تشکلها و جنبش های فروملی به شدت به جهات گوناگون منحرف می شوند...
بنابراین، این چشم اندازها اجزای تشکیل دهنده چیزی هستند که مایلم با گسترش عقاید بندیک آندرسون آن ها را جهان های خیالی بنامم، یعنی جهان های چندگانه ای که به وسیله تصورات تاریخ مند اشخاص و گروه های سراسر جهان ایجاد شده اند
به نظر آپادورای اندرکنشهای فرهنگی ناشی از جهانی شدن، تنش و داد و ستد پیچیده میان همگونی و ناهمگونی است که در قالب و چارچوب این پنج بعد صورت میگیرد. ویژگی اصلی صحنه جهانی فرهنگ عبارت است از تلاش متقابل همسانی و تفاوت برای اوراق کردن یکدیگر و ساختن امر عام و امر خاص [ ]نظریه آپادورای با برجسته کردن امر خاص و عام و نیز داشتن کلیت یکپارچه ای که میتواند تاثیر جهانی شدن بر ورزش را تبیین نماید نظریه مناسبی خواهد بود و میتواند تبیین جامع دربارهی پیامدهای جهانی شدن بر ورزش را به دست بدهد .
این رابطه پیچیده میان خاص و عام و یا جهانی و محلی در نظریه آپادورای به خوبی بازتاب یافته است. به نظر او در زمان های گذشته اندرکنش های فرهنگی میان گروههای اجتماعی معمولا به واسطه عوامل جغرافیایی و اکولوژیک و گاهی به واسطه مقاومت فعالانه در برابر رابطه با غیر بسیار محدود بوده است. ولی ارتباطات این وضع را به هم زد و اقتصاد فرهتگی جهانی پیچیده، سیال و همپوشی پدید آورد که به وسیله الگوها و نظریه های کلاسیک مارکسیستی یا غیر مارکسیستی قابل درک و تبیین نیست
به طور کلی میتوان جریانات اصلی الگوی ورزش و جهانی شدن را دارای چندین ابعاد دانست که شامل: جنبش بینالمللی از مردم از جمله گردشگران، مهاجران، تبعیدیها و کارگران مهمان، بعد تکنولوژی که به وسیله جریانی بین کشورها از تجهیزات و ماشین الات تولید شده توسط شرکت ها و سازمان های دولتی می باشد میتوان شناخت، بعد اقتصادی مراکز که به جریان سریع پول و معادل آن در سراسر جهان اشاره دارد بعد رسانه نیز مستلزم جریانی از تصاویر و اطلاعات بین کشورهاست که توسط روزنامهها، مجلات، رادیو، فیلم، تلویزیون، ویدئو، ماهواره، کابل و شبکه جهانی اینترنت تولید و توزیع میگردد و درنهایت بعد ایدئولوژیک که به جریان ارزشها یا به طور کلی مرتبط با با ایدئولوژیها و جنبش های دولتی و یا بین ایالتی در ارتباط دانست
چشم انداز قومی: منظور آپادورای از چشم اندازهای قومی چشم انداز انسانهای جهان متغیری است که ما در آن زندگی میکنیم نظیر توریستها، مهاجران پناهندگان، تبعیدیها و ... که همواره در مسافتهای بیشتری سفر میکنند. آنها جماعتهای سیال، فراملی و خیالی را تشکیل میدهند که تاثیر مخرب فزایندهای بر سیاست دولت ملت و سیاست میان دولت ملتها دارند
به نظر میرسد با توجه به گسترش ارتباطات و تسهیل جابجایی افراد امروزه افراد بیشتر و بهتر از گذشته توان سفر و جابجایی مکانی را دارند و در عصر جهانی شدن هر گونه رویداد فرهنگی و سیاسی میتواند باعث نزدیک شدن افراد از نقاط گوناگون در یک نقطه مشترک گردد که اهمیت این را میتوان در تاثیر گذاری بر مسائل سیاسی و فرهنگی در جهان دانست چشم انداز تکنولوژیکی: منظور آپادورای از چشم انداز تکنولوژیک توسعه ماشینی و اطلاعاتی است که وجود شرکتهای چند ملیتی را
