مقاله جهانی شدن و ورزش در ایران

بخشی از مقاله

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی جهانیشدن و ورزش در ایران از دیدگاه متخصصین مدیریت ورزش بود. جامعه آماری این پژوهش متخصصین مدیریت ورزشی بودند. نمونهگیری بهصورت کلشمار و هدفمند بود. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تأیید روایی سازه - KMO:0/908 - و پایایی - =0/93 - مورد استفاده قرار گرفت. از آزمون معناداری میانگینها برای بررسی میزان اهمیت گویهها و برای اولویتبندی اثرات توسعه ورزش بر ابعاد چهارگانه جهانیشدن و گویهها از تحلیل عاملی مرتبهدوم استفاده شد. نتایج نشان داد بر اساس نظر متخصصین مدیریت ورزشی » - 1جهانیشدن باید در برنامه بلندمدت بهعنوان یکی از اهداف اصلی کشور باشد.

«، -2 »جهانیشدن و تجارت آزاد باعث افزایش صادرات، کاهش قیمتها و اشتغالزایی و رشد بلندمدت اقتصادی میشود« و »-3جهانی شدن تعامل فرهنگی و ارتقاء فرهنگها را در پی خواهد داشت.« همچنین مهمترین اثرات جهانیشدن بر ورزش کشور توسعه جذب گردشگران ورزشی، افزایش جذب حامیان ورزشی بینالمللی و عضویت فعال در سازمانهای بینالمللی ورزشی است. در عصر حاضر، جهانیشدن فرآیندی اجتنابناپذیر است لذا ضروری است که اثرات مثبت و منفی این فرآیند بهخوبی شناخته شود تا از اثرات مثبت آن برای تسهیل توسعه جامعه استفاده شود و اثرات منفی آن نیز کنترل و تبدیل به فرصت گردند.

مقدمه

جهانیشدن1 بارزترین وجه تمایز جهان دیروز و امروز است. جهانیشدن فرآیندی است که بهسرعت در تمام ابعاد و زوایای حیات بشری در حال نفوذ و گسترش میباشد و جنبههای مختلف - اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی - زندگی انسانی را تحت تأثیر قرار داده است. جهانیشدن ضمن اینکه بر پدیدههای مختلف تأثیرگذار است از آنها نیز متأثر میگردد . - 15 - پدیده جهانیشدن از واژه Globalization برگردانده شده که مصدر جعلی از واژه Globe به معنی کره زمین است. گر چه واژگان کره زمین و »جهان« بسیار قدیمی هستند اما مشتقات دیگر این کلمه همچون اصطلاحهای globalization، globalize و globalizing تنها از حدود سال 1960 رواج عمومی یافتهاند .

Globalize فعل گذرا به مفعول است که در آن به فاعل توجه بیشتری میشود و درنتیجه در فارسی به جهانی کردن یا »جهانی سازی« برگردانده میشود؛ اما همین فعل را میتوان بهصورت فعل ناگذر لحاظ کرد که در این صورت تأکید بیشتر بر خود فعل است تا فاعل و بهاینترتیب به »جهانیشدن« تعبیر میشود. همچنان که واژههای مشابهی همچون صنعتی کردن یا صنعتی شدن، ملی کردن یا ملی شدن در طول تاریخ شهرت بسزایی پیدا کردند . - 14 - شاید تا مدتها قبل صاحبنظران تفاوتی میان دو مفهوم جهانیشدن و جهانیسازی قائل نبودند و از این دو معنای واحدی ارائه میکردند. درصورتیکه در معنا و در لفظ مشترک نیستند و دارای معانیکاملاً متفاوتی هستند.

این در حالی است که جهانیشدن مفهومی است که بالضروره نمیتواند دارای فاعل و عامل باشد. درحالیکه جهانیسازی مفهومی است کهلزوماً فاعل و عامل میطلبد. با این اوصاف جهانیشدن فرآیندی است گریزناپذیر که شکل تکاملیافته پیشرفتهای بشری در حوزه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. در روند جهانیشدن حرکتها کاملاً طبیعی است و اراده خاصی خواستههای خود را بر جامعه جهانی و ملتها تحمیل نمیکند در این شرایط، نظریهپردازیهای بیشتر بهصورت تحلیل وضعیت آینده با توجه به اخبار و اطلاعات و پیشبینی آینده است .

- 8 - جهانیشدن دارای اثرات مثبت و منفی خاص خود میباشد؛ که این اثرات مثبت و منفی به ذات و نفس جهانیشدن مربوط نیست بلکه به نوع تصمیمگیری و برخورد با جهانیشدن مربوط میباشد . - 12 - جهانیشدن دارای ابعاد مختلفی است که در این مورد اتفاق نظر وجود ندارد. پیشگاهیفرد و همکاران - 2011 - در مطالعات خود به ابعاد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، علمی و فنآوری و امنیتی نظامی - 4 - و داناییفرد و عباسی1، - 2011 - نیز به چهار بعد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جهانیشدن پرداختهاند . - 19 - بهتبع این ابعاد مختلف تعاریف متنوع و گوناگونی نیز از جهانیشدن وجود دارد.

»فرهادی محلی« جهانیشدن را به استقبال یک جهان رفتن، متحدشدن، آشنایی با فرهنگهای دیگر و احترام گذاشتن به آراء و نظرات دیگران میداند . - 14 - نکویی و همکاران - 2011 - جهانیشدن را محوشدن مرزهای جداکننده جهان و حرکت تدریجی جهان بهسوی نوعی همگنی یا همگونگی بیشتر در عرصه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانسته و درواقع آن را نوعی حرکت از کثرت به وحدت می دانند به طوری که افراد ساکن بر روی کرهی زمین به مثابه اعضای واحد مشترکی تلقی میشوند. نتایج جهانیشدنعمدتاً ناشی از تصمیمگیریهای انسان است.

بسیاری معتقدند جهانی شدن یک فرصت استثنائی است، لذا شرط توفیق ایجاب میکند که ابعاد این پدیده بهخوبی شناخته شود تا راهبردهای بهینه میسر گردد . - 16 - دبیری مهر - 1384 - در تحقیق خود بیان میکند که نخبگان و کارگزاران ایران به این اجماع رسیدهاند که ایران امروز بیش از هر چیز نیازمند توسعه همهجانبه و پایدار است و جهانیشدن بهمثابه یک پروسه، علیرغم به چالش طلبیدن راهبردهای متنوع توسعه در ایران برای راهبردهای ملی یک هدف و فرصت مناسب تلقی میشود . - 6 - غفوری و هنرور :1386 - - 57 در تحقیق خود بر همسویی برنامهریزیهای کلان با کشورهای توسعهیافته - کشورهای جهانیشده که انگیزهای برای حرکت روبهجلوی سایر کشورها هستند - تأکید میکنند .

- 13 - بسیاری از مسائل انسان امروز در حوزههای محلی، ناحیهای و ملی یا حتی منطقهای قابلحل نیست و تبدیل به مسائل جهانی شدهاند که رفع و حل آنها نیازمند مواجهه جهانی است . - 4 - فرآیند جهانیشدن بهصورت امواجی توفنده و غیر قابل اجتناب تمامی مرزهای سیاسی و قانونی کشورها را در هم مینوردد و دولتها باید با پذیرش این پدیده بکوشند تا در اداره مؤثر آن بهترین نتیجه را برای کشور خود حاصل سازند - 2 - و تنها مسیر برای مدیریت آن ورود به آن است است.

جهانیشدن اشاره به روند افزایش وابستگی متقابل میان جوامع در زمینههای فرهنگی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی و غیره دارد. از طرفی، رویدادها و فعالیتهای ورزشی نیز تأثیر روزافزونی بر فعالیتهای گوناگون انسان، ازجمله فعالیتهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارند . - 9 - ورزش نیز مانند بسیاری پدیدههای دیگر از جهانیشدن تأثیر پذیرفته و بر آن نیز تأثیر میگذارد. ورزش به عنوان پدیدهی جهانی در سراسر دنیا گسترش یافته است.

ورزش و مسابقات آن، نماد بارز جهانیشدن در عصر امروزی است که بر اساس آن فرهنگها و ادیان مختلف با ارزشهای متفاوت و گاه متضاد در کنار هم به رقابتی صلحآمیز دست میزنند. این پدیده فرایندی است که فرد، جامعه، نظام بینالمللی و نوع انسانها را در برمیگیرد . ازاینجهت هر فرهنگ همراه با اخلاقیات و ارزشهای خاص خود اعم از شهرها و یا محلات جایگاه ویژهای مییابد. امروزه ورزش در عصر ارتباطات و عصر جهانیشدن از یک موضوع صرف ورزشی خارجشده و در طول سالهای بسیار اثرات ماندگاری در عرصههای مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصاد و تجاری شهرها و نواحی پیرامون گذاشته است.

ورزش امروزه یک واقعه نیست، مالکیت کوچکی از مدیریت، درایت، اقتصاد، فرهنگ و سیاست است که در عصر جهانیشدن، همهروزه توسط رسانهها در معرض قضاوت قرار میگیرد. ورزش امروزه فقط تعدادی ورزشکار و مسئول نیست، بلکه ذهن بسیاری را در عرصههای برنامهریزی، رسانهای، تجاری، صاحبان بنگاههای اقتصادی و گردشگران ورزشی و غیرورزشی به خود معطوف کرده است. ورزش آینه تمام نمایی از تمام جنبههای روند جهانیشدن یعنی سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اطلاعات است . - 7 - در واقع ورزش یکی از عرصههایی است که روند جهانیشدن در آن بهوضوح قابلرؤیت است .

- 17 - آرخی و همکاران - 1393 - در تحقیق خود به بررسی اثرات جهانیشدن بر توسعه ابعاد مختلف ورزش ایران پرداخته و فرآیند جهانیشدن را از چهار حوزه تکنولوژیکی و زیستمحیطی، اجتماعی و فرهنگی، علمی و فنی و اقتصادی مورد بررسی قرار دادهاند. نتایج آنها نشان از تأثیر جهانیشدن بر ابعاد مختلف تکنولوژیکی و زیستمحیطی، اجتماعی و فرهنگی، علمی و فنی و بعد اقتصادی ورزش کشور دارد . - 3 - نتایج پژوهش غفوری و هنرور - 57 :1386 - نشان داد که »امکانات رسانهای و یکسانی ارزشها« که یکی از مولفه های جهانی شدن است بیشترین اثر را بر راهبردهای ورزش دارند.

آن ها همچنین هم سویی راهبردها با کشورهای توسعهیافته را برای هماهنگی با حرکت جهانی مورد تأکید قرار دادهاند . - 13 - البوصافی و بنافا - 2013 - 2، در پژوهش خود ذکر میکنند که ورزش نمونه برجستهای از روند جهانیشدن فراهم آورده است و بازیهای المپیک، نهادها و سازمانهای بینالمللی حاکم بر ورزش و ورزش مدرن با کمک رسانهها، حرفهای شدن، تجاری شدن و دیگر پیشرفتهای تکنیکی جهانی توسعه پیدا کردهاند. شاید به همین دلایل باشد که امروزه رقابت شدیدی میان دولتمردان بسیاری از کشورها برای کسب میزبانی رویدادهای بزرگ بینالمللی ورزشی وجود دارد . - 17 - کشورهای میزبان بازیهای المپیک و جام جهانی در سال قبل و سال برگزاری رویداد ورزشی در کشورشان، روند رو به رشدی را به لحاظ رشد تولید ناخالص داخلی - 1GDP - شاهد هستند.

چنانکه کشور کره جنوبی، میزبان جام جهانی 2002 افزایش رشد تولیدی در حدود 3 درصد و کشور چین میزبان بازیهای المپیک 2008 رشد تولیدی در حدود 14 درصد را طی یک سال تجربه کردند . - 11 - ورزش به منزله جایگاهی حیاتی برای تحقیقات نظری و تجربی اکتشاف فرآیند چندبعدی جهانیشدن در درازمدت است - 21 - ؛ بنابراین با توجه به واقعیتهای موجود و نقش انکارناپذیر متغیر ذکرشده میتوان به اهمیت موضوع پی برد. آنچه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، این است که کشور ایران دارای پتانسیل ورزشی بسیار بالایی بوده و توان بالقوهای برای جهانیشدن و رشد ورزشها دارد.

کشور ایران با توجه به اتکای بیشازاندازه به صادرات نفتی، توجه خود را از توانهای بالقوه تولیدی داخلی سلب کرده و این باعث از دست رفتن توان رقابتیاش در بازارهای جهانی در کالاهای غیرنفتی شده است و به خصوص انزوای سیاسی کنونی و تحریمهای آمریکا داغی مضاعف بر این زخم زده و موجب آسیبپذیر شدن شدید بخش غیرنفتی کشور ایران گشته است. این در حالی است که به نظر میرسد با توجه به تجربیات بهدستآمده در سایر کشورها، توسعه صنعت ورزش میتواند نقش مهمی در تحقق آرزوی دیرپای مردم و مسئولین کشور در رهایی اقتصاد ملی از وابستگی به درآمدهای نفتی داشته باشد.

ایران میبایست از فرصتهای صنعت ورزش جهت به سود رساندن آنها برای توسعه و پیشرفت کشور استفاده کند. ایران با گرفتن میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی در سطح منطقهای، قارهای و جهانی، جذب سرمایهگذاریهای مستقیم و غیرمستقیم خارجی، جذب حامیان ورزشی بینالمللی، گرفتن حق پخش تلویزیونی و استفاده از مزایای تبلیغاتی و بازاریابی ورزشی و انتقال بازیکنان و مربیان به خارج از کشور میتواند به افزایش سرانه تولید ناخالص داخلی ملی GDP کمک کنند.

روش شناسی

روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و به شکل میدانی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق را متخصصین مدیریت ورزشی و اعضاء هیأت علمی دانشگاههای ایران تشکیل دادند. نمونههای آماری این تحقیق بهصورت کل شمار و هدفمند انتخاب شدند. با توجه به نبود ابزار استانداردی مطابق با اهداف تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای بررسی روایی صوری پرسشنامه بین 14 نفر از اساتید و متخصصین مدیریت ورزش توزیع و پس از اصلاح جهت تائید روایی سازه از تحلیل عاملی اکتشافی - KMO:0/908 - استفاده گردید. جهت بررسی پایایی پرسشنامه از آلفای کرون باخ بهرهگیری شد . - =0/93 - پرسشنامه موردنظر از دو بخش عمده تشکیل است و بر اساس مقیاس پنج ارزشی لیکرت تنظیم گردیده است .

بخش اول پرسشنامه شامل سؤالات مربوط به ویژگیهای فردی پاسخدهندگان و بخش دوم شامل متغیرهای اصلی است که مربوط به بررسی سؤالات مرتبط با بررسی دیدگاه کلی متخصصان و کارشناسان در مورد فرآیند جهانیشدن ایران و همچنین دیدگاه آنها در مورد اثرات جهانیشدن بر توسعه ورزش ایران میباشد. بهمنظور تجزیهوتحلیل دادهها از شاخصهای آماری توصیفی - فراوانی، درصد فراوانی، در فراوانی تجمعی، میانگین و غیره - و آمار استنباطی K-S - ، تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و مرتبه دوم - با استفاده از بستههای نرمافزاری آماری SPSS و Lisrel 8.5 استفاده شد.