بخشی از مقاله
چکیده:
شفافیت، هسته مرکزی گزارشگری مالی مدرن است که به استفادهکنندگان در شناخت واحد تجاری کمک میکند. مدیران و سازمانها نیازمند به اطلاعات دقیق، بهنگام و شفاف در امور جاری، مدیریت هزینه ها و افزایش کارائی و اثر بخشی هستند.
هدف از این مطالعه به منظور تعیین تأثیر اجرای نظام نوین مالی تعهدی بر شفافیت مالی و مسؤولیت پاسخگویی انجام شد این مطالعه در سال 1394 و به روش پیمایشی در دانشگاه ازاد اسلامی اهواز انجام شد.
جامعه آماری شامل 70 نفر از مدیر ان مالی، حسابرسان دیوان محاسبات، رؤسای حسابداری، کارشناسان مالی و بودجه، مدیران میانی و عالی و حسابرسان هیأت امنای دانشگاه ازاد اسلامی اهواز بود که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند، ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهای و به منظور سنجش پایایی پرسشنامه مبنی برتعیین میزان قدرت تبیین کنندگی گویهها از آلفای کرونباخ استفاده کرده است و در نهایت به منظور تحلیل نتایج از آزمون معناداری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است نتایج حاکی از آن است که متغیر حسابداری تعهدی با شفافیت گزارشگری مالی و پاسخگویی ارتباط معناداری وجود دارد.
-1 مقدمه:
در تعریف حسابداری به عنوان شاخهای از علوم اجتماعی در بیشتر متون معتبر مشاهده می گردد که حسابداری را دانشی معرفی می نمایند که با ثبت رویدادهای مالی و طبقه بندی و تلخیص آنها، به دنبال ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم گیری میباشد. این تعریف از حسابداری بر پایه دیدگاه تصمیم استوار است.
تعریف دیگری از حسابداری بر پایه دیدگاه پاسخگویی عبارت است از دانش تهیه و تنظیم اطلاعاتی که مدیر با ارائه آن اطلاعات به دنبال پاسخگویی در خصوص عملکرد مالی و وظیفه مباشرت خود میباشد. محصول نهایی فرایند حسابداری مالی، ارائه اطلاعات مالی به استفادهکنندگان مختلف، اعم از استفادهکنندگان داخلی و استفادهکنندگان خارج از واحد تجاری، در قالب گزارشهای حسابداری است. آن گروه از گزارشهای حسابداری که با هدف تأمین نیازهای اطلاعاتی استفادهکنندگان خارج از واحد تجاری تهیه و ارائه میشود، در حیطه عمل گزارشگری مالی قرار میگیرد.
طبق استانداردهای حسابداری، هدف اصلی تهیه افشای اطلاعات مالی صورتهای مالی و فراهم کردن اطلاعاتی مفید در رابطه با وضعیت مالی ونتایج عملیات واحد تجاری برای تصمیمگیری استفاده کنندگان است. این اطلاعات از منابع مختلفی میتواند به دست آید. صورتهای مالی هنگامیشفاف هستند که دارای ویژگی هایی از قبیل در دسترس بودن، قابل اتکا بودن، مربوط بودن، جامع بودن و به موقع بودن باشند.
به عبارت دیگر در صورتی، صورتهای مالی دارای ، محتوای اطلاعاتی1 هستند که شفاف باشند. ویژگیهای محیط فعالیتهای غیر بازرگانی یا فعالیتهای حاکمیتی مؤسسات بزرگ بخش عمومی نظیر دولتها، موجب شده است تا اهداف گزارشگری مالی بخش عمومی براساس مفهوم مسئولیت پاسخگویی تعیین شود؛ به گونهای که مفهوم مذکور جزء جدایی ناپذیر کلیه اهداف گزارشگری مالی بخش عمومی به شمارمیآید.[1] این مطالعه با هدف تعیین تأثیر اجرای نظام نوین مالی تعهدی بر شفافیت مالی و مسؤولیت پاسخگویی انجام شد.
-2 فرضیات تحقیق:
-1 حسابداری تعهدی بر شفافیت گزارشگری مالی در دانشگاه آزاد اسلامی اهواز موثر است.
- 2 حسابداری تعهدی بر ارتقای عملکرد در دانشگاه آزاد اسلامی اهواز موثر است.
-3 پیشینه تحقیق:
صابر - 1390 - در پژوهش خود نشان داد که قوانین و مقررات مالی و محاسباتی بخش عمومی ایران، به طور نسبی ظرفیت گزارش گری بر مبنای تعهدی را دارد و تنها نیاز به اصلاح برخی مواد قانون محاسبات عمومی کشور مصوب سال 1366 است.
طالب نیا و همکاران - 1390 - به بررسی تأثیر عوامل محیطی بر فرایند اصلاحات حسابداری دولتی در ایران از طریق مدل اقتضایی پرداختند . نتایج حاصل از پژوهش پیمایشی آن ها بیانگر این بود که حسابداری دولتی در ایران در آستانه یک تحول بنیادین قرار دارد .
محرک های اصلی این تحول افزایش تقاضا برای اطلاعات بیش تر به دنبال اصلاحات مطرح شده در مدیریت بخش عمومی ایران از جمله الزامات قانونی پیرامون عملیاتی شدن بودجه است.
بیکر و دیگران - 2013 - در تحقیق خود به بررسی آثار تغییر نظام حسابداری از نقدی به تعهدی در 2 ایالت آلمان پرداختند. نتایج تحقیقات آنها نشان می داد که این تغییر با دشواریهای زیادی مواجه است بخش مهمی از، این دشواری مربوط به پذیرش نظام جدید توسط حسابداران و جایگزینی آن با نظام جدید در عمل میباشد.
آیلی و ماریانا - 2012 - درخصوص استفاده از استانداردهای بینالمللی حسابداری بخش عمومی در رومانی تحقیق نمودند. آنها نتیجه گرفتند که اجرای این استانداردها منجر به ارتقا، شفافیت مالی، کیفیت مدیریت مالی و سهولت برقراری ارتباط با تأمین کنندگان وجوه و ذی نفعان بخش عمومی در رومانی میگردد.
-4 گزارشگری مالی
صورتهای مالی، بخش اصلی فرایند گزارشگری مالی را تشکیل میدهد. درحال حاضر یک مجموعه کامل صورتهای مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و صورت جریان وجوه نقد و یادداشتهای توضیحی میباشد.
دیگر موارد تشکیلدهنده گزارشگری مالی مواردی از قبیل گزارش مدیران درباره فعالیت واحد تجاری و گزارش تحلیلی مدیران می باشد که همراه با گزارش حسابرس مستقل - و حسب مورد گزارش بازرس قانونی - و صورتهای مالی مجموعهای تحت عنوان گزارش مالی سالانه را تشکیل میدهد هدف اساسی گزارشگری مالی در بخش عمومی، کمک به این بخش برای ایفای وظیفه پاسخگویی در مقابل ملت است.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حق حاکمی ت ملت از جایگاه ویژه ای برخوردار است طبق اصل 56 قانون اساسی»حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است« اشخاصی که به موجب قانون توسط مردم به عنوان وکیل برای اداره جامعه انتخاب میشوند باید در برابر آنان پاسخگو باشند.
از جمله طبق اصل 122 قانون اساسی، »رئیس جمهور در حدود اختیارات و وظایفی که به موجب قانون اساسی و یا قوانین عادی به عهده دارد در برابر ملت و رهبر و مجلس شورای اسلامی مسئول است« گزارشگری مالی از مهم ترین ابزارهایی است که به مسئولین بخش عمومی به خصوص رئیس جمهور کمک می کند تا بتواند نحوه ایفای وظایف خود را به ویژه در زمینه تأمین منابع عمومی و مصارف آن برای خدمت رسانی به گونه ای کارا، اثربخش و با رعایت صرفه اقتصادی نشان دهد.
-5 اهداف گزارشگری مالی در بخش عمومی:
گزارشگری مالی به خودی خود هدف نیست، بلکه برای اهداف متعدد موجود، اطلاعاتی را فراهم میآورد. گزارشگری مالی به دولت کمک میکند تا مسئولیت پاسخگویی خود را ادا کند و نیازهای استفاده کنندگانی را که امکانات محدودی برای دسترسی به اطلاعات دارند یا به گزارشهای مالی همچون منبع مهم اطلاعاتی اتکا میکنند، برآورد . گزارشگری مالی دولتی معمولا دو هدف عمده را دنبال مینماید.
اول دولت ها با ارائه اطلاعات مالی میخواهند مسئولیت پاسخگویی خود را که معمولا در قوانین و مقررات پیشبینی شده، انجام دهند. دوم برای اینکه مردم بتوانند در انتخابات تصمیمگیری نمایند باید گزارشات مستندی حاوی وضعیت مالی و عملکرد مالی دولت ارائه شود تا به همراه گزارش دیوان محاسبات کشور و سایر مراجع ذی صلاح قانونی در این خصوص مبنای قضاوت قرار گیرد تا مردم با در نظر گرفتن وضع موجود و برنامه های ارائه شده توسط اشخاص و گروه ها تصمیمگیری نمایند. همچنین در بسیاری از موارد گزارشگری مالی بخش عمومی به تصمیم گیری افراد در زندگی روزمره یا فعالیت شغلی یا اقتصادی آنان یاری میرساند.
با ملاحظهی مطالب فوق اهداف گزارشگری مالی دولتی عبارتند از:
الف. رعایت بودجه
ب. رعایت سایر قوانین موضوعه
ج. ارائه وضعیت مالی و عملکرد مالی
د. انجام مسئولیت پاسخ گویی
-6 تعریف مبنای حسابداری
مبنای حسابداری یعنی زمان مناسب برای شناسایی و ثبت درآمدها و هزینهها. از نظر حسابداری، زمان ثبت درآمدها و هزینهها از اهمیت زیادی برخوردار است و ممکن است با تحت تأثیر قرار دادن نظام حسابداری، تغییراتی را در آن به وجود آورد. به عبارت دیگر، مبنای حسابداری یعنی اینکه یکی از مقاطع زمانی زیر را برای شناسایی و ثبت درآمدها و هزینهها انتخاب و براساس آن اقدام کنیم:
· زمان وصول وجه درآمد و یا پرداخت وجههزینه،
· به هنگام تحمل هزینه و یا تحقق یا تحصیل درآمد، صرفنظر از زمان پرداخت وجه هزینه دریافت وجه درآمد،
· به هنگام وصول وجه، بدون توجه به زمان تحصیل یا تحقق درآمد و به هنگام پرداخت وجه، بدون توجه به زمان تحمل یا ایجاد
هزینه، انتخاب هر یک از مقاطع زمانی شناسایی و ثبت فوق، نوعی مبنای حسابداری محسوب میشود که بر حسب مورد، در واحدهای انتفاعی و واحدهای بخش عمومی به کارمیرود.[4] در زیر به حسابداری تعهدی اشاره می گردد.
