مقاله مقایسه حسابداری تعهدی به جای حسابداری نقدی ( مورد مطالعه : دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان )

بخشی از مقاله

مقایسه حسابداری تعهدی به جای حسابداری نقدی
(مورد مطالعه: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان)
چکیده
دهه اخیر تلاش های فراوانی به منظور بکارگیری حسابداری تعهدی در سامانه گزارشگری بخش عمومی برخی از کشورها از جمله آمریکا, کانادا, استرالیا، نیوزلند و ... انجام شده است. در کشور ما نیز در سالهای اخیر حرکتهایی به سمت استفاده از سامانه های حسابداری تعهدی در دستگاه های اجرایی انجام پذیرفته است. از جمله می توان به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کاشان اشاره کرد، که در آئین نامه مالی و معاملاتی خود استفاده از سامانه های حسابداری تعهدی کامل را در امور مالی خود تصویب و الزامی نموده اند. گزارشگری مالی یکی از ابزارهای کلیدی ایفای مسئولیت پاسخگویی است و دولت از طریق تنظیم و انتشار گزارش های مالی، مسئولیت پاسخگویی خود را ایفا و شهروندان و نمایندگان قانونی آنها نیز از طریق همین گزارش ها، مسئولیت پاسخگویی دولت را براساس دستورالعمل وزارت کشور انجام می دهند. روش حسابداری دانشگاه علوم پزشکی کاشان نقدی بوده که بر اساس دریافت و پرداخت وجه نقد جهت ثبت رویدادها و تاکید بر مصرف دارایی ها در این روش، درآمدها، هزینه ها، دارایی ها و بدهی ها به طور کامل مورد شناسایی و گزارش قرار نمی گرفتند. لذا هدف از این پژوهش ارزیابی مزایا و بررسی اثربخشی سازمانی جایگزینی حسابداری مبنای تعهدی بجای حسابداری مبنای نقدی بر ارتقاء مسئولیت پاسخگویی و بهبود ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری می باشد. بدین منظور تاثیر تبدیل مبنای حسابداری از نقدی به تعهدی به هر عاملی شامل ارتقاء مسئولیت پاسخگویی و ارتقاء ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری از طریق روش های آزمایشی میدانی و پرسشنامه ای مورد آزمون قرار گرفت که نتایج بدست آمده از تحقیق نشان دهنده تاثیر بکارگیری مبنای حسابداری تعهدی در نظام حسابداری دانشگاه علوم پزشکی کاشان بر افزایش سطح مسئولیت پاسخگویی و همچنین ارتقاء ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری است.

واژگان کلیدی : مسئولیت پاسخگویی- مبنای نقدی- مبنای تعهدی- قابلیت اتکاء- مربوط بودن- قابلیت مقایسه- قابل فهم بودن

.1 مقدمه
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی کاشان برای گزارش های مالی خود ازمبنای نقدی تعدیل شده استفاده می نماید. به نحوی که با مبنای نقدی و فقط در زمان وصول وجه شناسایی و در دفاتر ثبت می شوند، و پرداختهای دانشگاه به چهار نوع شامل : هزینه، پیش پرداخت، علی الحساب و تنخواه گردان پرداخت تقسیم می شوند.
هزینه استهلاک وسایر هزینه های غیر نقدی در دفاتر ثبت نمی شوند و همچنین هزینه ها تا زمانی که پرداخت نشوند با وجود تحقق هزینه به دلیل عدم پرداخت وجه آن شناسایی نمی شوند بنابراین سامانه گزارشگری دانشگاه قادر به تعیین بهای تمام شده خدمات و فعالیت های دانشگاه نیست و تا زمانی که بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها تعیین نشده باشد دانشگاه قادر به اجرای بودجه ریزی عملیاتی نخواهد بود .همچنین چون یکی از ابزارهای پاسخگویی عملیاتی مدیران بهای تمام شده فعالیتها و خدمات است بنابراین تا زمانی که نتوان بهای تمام شده را به صورت دقیق اندازه گیری کرد. مدیران را نمی توان ملزم به پاسخگویی نمود؛ بنابراین با توجه به عدم کارایی سامانه های حسابداری دولتی مبتنی بر مبنای نقدی و نقدی تعدیل شده دانشگاه علوم پزشکی کاشان در زمینه های الزام مدیران به پاسخ گویی استقرار سامانه های بودجه ریزی عملیاتی و همچنین تعیین دقیق بهای تمام شده از خدمات و فعالیت های این قبیل دانشگاه ها لزوم تعیین در سامانه های حسابداری و گزارشگری مالی این قبیل دستگاه ها امری اجتناب ناپذیراست. عدم توجه کافی به مفهوم مسئولیت پاسخ گویی عمومی توسط مقامات منتخب و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران از یک سو و عدم ارتقای سطح مطالبات شهروندی در مورد حق داشتن حقایق و نظارت بر منابع مالی و اقتصادی عمومی از سوی دیگر ازجمله دلایلی است که نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران را با نارسایی های در خور ملاحظه ای مواجه ساخته است. بنابراین فقدان یک نظام گزارشگری مالی مناسب و عدم تهیه ترازنامه و سایر صورت های مالی اساسی دیگر برای دولت جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم گزارش دارایی ها و بدهی های دولت و گزارش درامد وهزینه دولت با مبنای نقدی و مبنای نقدی تعدیل شده و در صورت حساب عملکرد سالانه کلی کشور، قادر به تهیه اطلاعات مورد نیاز سیستم حسابهای مالی و سیستم آمارهای مالی که بر انعکاس دارایی ها، بدهی ها، درآمد و هزینه مبتنی بر مبنای تعهدی کامل تاکید دارد، نمی باشد. بنابراین برای دستیابی به اطلاعات مالی شفاف، با کیفیت و به هنگام بکار گیری آن توسط مدیران در تصمیم گیری های خود به نظر می رسد سامانه های حسابداری تعهدی کامل از قابلیت خوبی برخوردار باشد. در همین راستا هیات های امنا دانشگاه علوم پزشکی کاشان با استفاده از اختیارات قانونی حاصل از بند الف ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه،در ماده 13 آیین نامه های مالی و معاملاتی خود استفاده از مبنای روش های متداول حسابداری تعهدی کامل را در کلیه عملیات های خود اعم از وجوه، داریی ها، بدهی ها، هزینه و بدهی های مالی خود تصویب و الزامی نموده اند. با توجه به سامانه های حسابداری دولتی حاکم بر سایر دانشگاه های اجرایی دولت جمهوری اسلامی ایران و تصویب بکارگیری حسابداری تعهدی کامل در دانشگاه علوم پزشکی کاشان این پرسش کلی مطرح است که آیا مزایای اجرا و اثربخشی پیاده سازی حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشکی کاشان می تواند بیشتر از مزایای حسابداری مبتنی بر نقدی تعدیل شده باشند؟ و یا اینکه اصلا لزومی به اجرای حسابداری تعهدی در دانشگاه نیست و اطلاعات حاصل از حسابداری نقدی تعدیل شده می تواند نیازهای اطلاعاتی مدیران را برای انجام تصمیم گیری های بهینه خود تامین نموده و همچنین دارای همسویی بیشتری با سایر دستگاه های اجرایی می باشد. و یا اینکه به دلیل عدم آمادگی دستگاه ها و سازمانهای متولی حسابداری دولتی در ایران این طرح با شکست رو به رو شد و چیزی جز هزینه های سنگین اجرای این سامانه نصیب مدیران دانشگاه و بیت المال نخواهد شد .بنابراین پژوهش حاضر برای دستیابی به پرسش های زیر انجام می پذیرد:

1. می توان با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در دانشگاه، بهای تمام شده خدمات و فعالیت های دانشگاه را به صورت دقیق و قابل اتکا محاسبه نمود؟

2. می توان با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در دانشگاه، بودجه ریزی عملیاتی یا همان بودجه ریزی نتیجه محصول محور را پیاده نمود؟

3 . با اجرا و پیاده سازی حسابداری تعهدی در دانشگاه می توان، مسئولیت پاسخگویی مدیران را افزایش داد؟

4 . اطلاعات حاصل از سامانه حسابداری و گزارشگری مالی مبتنی بر تعهدی کامل می تواند مدیران دانشگاه را در تصمیم

گیری های بهینه خود یاری رساند؟
.5 آیا بکارگیری مبنای تعهدی موجب اثر بخشی سازمانی دانشگاه می شود؟

.6 آیا استفاده از سیستم حسابداری تعهدی موجب اعمال نظارت مالی بهتر و کاهش تعارضات سازمانی در دانشگاه می شود؟

امروزه اطلاعات به عنوان مهمترین دارایی یک موسسه تلقی می شود کاملیت و جامعیت اطلاعات در بازارهای رقابتی امروزه می تواند ابزار نیرومندی برای مدیران یک سازمان یا موسسه برای دستیابی به اهداف یا راهکارهای سازمانی و استفاده کارآمد از منابع محدود و در اختیار سازمان و همچنین افزایش قابلیت پاسخ گویی مدیران تلقی شود. سامانه گزارشگری مالی هر موسسه می تواند بخش عمده این اطلاعات را در اختیار مدیران و سایر استفاده کنندگان قرار دهد بنابراین مبنای تهیه این اطلاعات می تواند تاثیر بسزایی در مطلوبیت آن داشته باشند. استفاده از حسابداری تعهدی کامل به عنوان مبنایی برای شناسایی رویدادهای مالی و همچنین تهیه صورتهای مالی اساسی در دستگاه های اجرایی و بخش عمومی کشورهای پیشرفته از جمله امریکا، کانادا، استرالیا و نیوزلند از سال های قبل رایج بوده است.
دانشگاه علوم پزشکی کاشان با شعبه بین المللی، 9 مرکز تحقیقاتی ،4 بیمارستان و مراکز درمانی، 5 شبکه بهداشت و درمان و 5 دانشکده و مراکز آموزشی و7 معاونت بهداشتی می باشند و همچنین با 190 عضو هیات علمی و 3945 کارمند رسمی، پیمانی، قراردادی و طرحی وکه جمعا4135 حقوق بگیر، همچنین 1200 تخت فعال ودر سال 1394 بودجه ای بالغ بر 3600 میلیارد ریال از اعتبارات هزینه ای جاری، اختصاصی، تملک دارایی های سرمایه ای، ردیف های عمومی و سایر منابع به خود اختصاص داده است. لذا شناسایی و ارزش گذاری ساختمان ها، تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی و سایر اموال در اختیار هیات امنا دانشگاه به منظور تعیین بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها و اخذ بهای آن بر اساس ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه از دولت امری ضروری است و همچنین لازمه مدیریت بهینه و کارای منابع عظیم در اختیار هیات امناء دانشگاه استفاده و به کارگیری سامانه های جدید و پیشرفته نوین حسابداری است به نظر می رسد مبنای حسابداری مورد استفاده فعلی دانشگاه ها که نقدی تعدیل شده می باشد از کاملیت و جامعیت لازم برای تهیه اطلاعات ضروری است. در سالهای اخیر موسسات و نهادهای بین المللی و صندوق بین المللی پول نیز به کارگیری مبنای تعهدی تعدیل شده و تعهدی کامل را در امور مالی بخش عمومی نیز ضروری دانسته و به اجرا و پیاده سازی آن در دستگاه های اجرایی دولتی تاکید داشته است بنابراین ارزیابی مزایای استفاده از حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم پزشکی کاشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است که موضوع این پژوهش بوده و گویای اهمیت پژوهش حاضر می باشد.

.2 اهداف پژوهش
هدف آغازین این پژوهش ارزیابی مزایای اجرا و پیاده سازی و بررسی اثر بخشی سامانه های حسابداری تعهدی از دیدگاه کاربران در دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی کاشان می باشد. و اهداف بعدی آن عبارتند از :

1. ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی در تعیین بهای تمام شده خدمات و فعالیت های دانشگاه علوم پزشکی کاشان .

2. ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی در کمک به اجرایی شدن بودجه ریزی عملیاتی و دستیابی به اهداف قانون برنامه چهارم.

3. ارزیابی قابلیت حسابداری تعهدی در افزایش مسئولیت پاسخگویی مدیران دانشگاه

4. ارزیابی قابلیت اطلاعات ناشی از حسابداری و گزارشگری مبتنی بر تعهدی کامل در افزایش قدرت تصمیم گیری بهینه مدیران دانشگاه.

5. استخراج نظر مدیران در خصوص نقش مبنای تعهدی در ارتقای کیفیت گزارشگری مالی

6. استخراج نظر مدیران در خصوص نتیجه استفاده از مبنای تعهدی در نظام حسابداری دانشگاه علوم پزشکی کاشان

3. فرضیه های پژوهش

با توجه به پرسش ها، اهداف و علل برگزیدن موضوع پژوهش که به آن اشاره شد، فرضیه های این پژوهش در قالب پنج فرضیه به شرح ذیل تدوین گردیده است :

1. اجرای حسابداری تعهدی می تواند قابلیت پاسخگویی مدیران را بجای حسابداری نقدی افزایش دهد.
2. با اجرای حسابداری تعهدی می توان بودجه ریزی عملیاتی را در مقابل حسابداری نقدی تهیه و تدوین نمود.
3 .حسابداری تعهدی می تواند بهای تمام شده خدمات و فعالیت ها را بجای حسابداری نقدی شفاف تر بیان نماید.

4. اطلاعات ناشی از مبنای تعهدی در مقابل مبنای نقدی می تواند موجب تصمیم گیری های بهینه مدیران گردد.
5. جایگزینی مبنای تعهدی بجای مبنای نقدی در سیستم حسابداری دانشگاه علوم پزشکی کاشان بر اثربخشی سازمانی آن تاثیر دارد.

4. مبانی نظری تحقیق
4.1. حسابداری نقدی :

در سیستم حسابداری بر مبنای نقدی هر گونه تغییر در وضعیت مالی موسسه مستلزم مبادله وجه نقد است به عبارت دیگر در سیستم حسابداری نقدی درآمدها در زمانی شناسایی و در دفاتر می شوند که وجه نقد آن دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفتر ثبت می شوند که وجه آن به صورت نقد پرداخت گردد. (باباجانی، 1383 ،ص (29

.2.4حسابداری تعهدی کامل :
در این مبنا، درامدها در زمانی که تحصیل می شوند و یا تحقق می یابند صرف نظر از زمان وصول وجه نقد در دفاتر منعکس می شوند و همچنین مبنای شناسایی و ثبت هزینه ها زمان ایجاد با تحمل هزینه هاست.

بنابراین بر اساس این مبنا حسابداری معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شود و در صورتهای مالی دوره های مربوط انعکاس می یابد.

(باباجانی، 1383 ،ص (29
.3.4 چارچوب نظری مبتنی بر مسئولین پاسخگویی :

در این چارچوب هدف حسابداری و گزارشگری مالی ایجاد یک سیستم مناسب اطلاعات بین پاسخگو و پاسخ خواه یا صاحبان حق است این چارچوب نظری که منصفانه بودن سیستم حسابداری را به سودمندی اطلاعات ترجیح می دهد بر پایه ارتباطی دوطرفه بین پاسخ گو و پاسخ خواه بنا شده است. (باباجانی، 1384 ،ص (79 بودجه ریزی عملیاتی :این نوع بودجه ریزی منابع را بر مبنای نیل به نتایج مشخص و قابل سنجش تخصیص می دهد در واقع بودجه ریزی عملیاتی ارتباط بین هزینه های انجام گرفته و عوامل به کار گرفته شده را از یک طرف و نتایج کار انجام شده را از طرف دیگر نشان می دهد و مشخص می سازد و در طی سال مالی چه کالاها و خدماتی به صورت محصول نهایی و فعالیت های بخش عمومی در نیل به اهداف اقتصادی و اجتماعی تولید شده است.

پاسخگویی : تعهد یک فرد است برای پاسخگویی نسبت به انجام مسئولیت هایی که به او محول شده است. راندرسون (1971) بیان می کند توجیه کردن، گزارش دادن و تشریح کردن، جنبه های مهم پاسخگو هستند.

.4.4 چارچوب نظری و اصول پذیرفته شده گزارشگری مالی
تا قبل از سال 1847 ، اصول و استانداردهای حسابداری دولتهای ایالتی و محلی آمریکا از چارچوب نظری مبتنی بر تصمیم مصوب شورای ملی حسابداری دولتی NCGA پیروی می نمود. هدف کلی حسابداری و گزارشگری مالی در چارچوب نظری یاد شده فراهم آوردن اطلاعات مالی سودمند برای تصمیم گیری اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و انجام پاسخگویی و ارزیابی عملکرد سازمانی و مدیریت بوده در این نوع چارچوب نظری، هدف اصلی حسابداری و گزارشگری مالی، تهیه اطلاعات برای تصمیم گیری است و سودمندی اطلاعات و رضایت استفاده کنندگان از اطلاعات مالی در دو وجه اول اهمیت قرار دارد. (بیانیه مفهمومی شماره یک NCGA ، (1979
از سال 1987 و با تصویب بیانیه مفهومی شماره یک GASB ابتدا اصول استانداردهای حسابداری دولتهای ایالتی و محلی و سپس با تصویب بیانیه مفهومی شماره یک FASB در سال 1993 اصول و استانداردهای دولتی دولت فدرال، از چارچوب نظری مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی پیروی می نمایند. (باباجانی، 1388، ص(60

.5.4 مفهوم پاسخگویی
اگرچه مفهوم مسئولیت پاسخگویی در کشورهای با نظام سیاسی مردم سالار از دیرباز جایگاه ویژه ای داشته است، اما توجه تأکید بر آن به عنوان مفهومی بنیادین در تدوین چارچوب مفهومی حسابداری، مرهون « یوجی ایجیری» * کاری نظری است که پرفسور در باب چارچوب مفهومی حسابداری » در مقاله ایی با عنوان که در 1982 در دانشگاه هاروارد برگزار شد، « همایش چارچوب مفهومی » در « مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی ارائه نمود. از نیمه دوم قرن بیستم تا قبل از 1982 کوشش های زیادی در اندیشمندان حسابداری مانند ترمانتون برای طرح مفهوم مسئولیت پاسخگویی به عمل آوردند. برخی صاحبنظران هم چون لارنسی و مک کینی اعتقاد مداشتند که استفاده از چارچوب مفهومی مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیراقدرت صرفاً به اعتبار مسئولیت پاسخگویی بیشتر به عامل خواهد رسید. پس از آنکه یوجی ایجیری چارچوب مفهومی مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی را عرضه کرد شماری از متفکرین حسابداری نظیر روبربنس، جی و اسکاپنز.آر( (1985 و ویلیام1987 ، اعلام کردند که در حسابداری بخش عمومی و مبتنی در حسابداری واحدهای سودا پیشه بخش عمومی استفاده از چارچوب مفهومی مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی ناشی از بازشناسی ماهیت اجتماعی رابطه بین شهروندان و دولت و همچنین رابطه بین سهامداران و هیأت مدیره است. جانسون و تونزیمان 1992 نیز عقیده دارند, در فعالیت های غیر سوداگری سازمان های بخش عمومی که برای هدایت عمل مدیریت انگیزه سوداگری با نظم حاکم بر بازار وجود ندارد، مسئولیت پاسخگویی نقش مهمتری در راهنمایی مدیریت دارد. در چارچوبی که مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی است، هدف حسابداری فراهم آوردن نظامی منصفانه 2 است. این چارچوب « پاسخ خواه » و « پاسخگو » از جریان اطلاعات میان بر پایه رابطه مسئولیت پاسخگویی میان در طرف بنا می شود. بر مبنای رابطه بنیادی پاسخگویی با پاسخ خواه حق معین برای داشتن دارد، در عین حال، پاسخ گو نیز حق دارد از حریم قانونی خود حفاظت کند. به نظر می رسد که بیشتر چارچوب های مفهومی، مبتنی بر تصمیم اند. اینها یک رویه یاصرفاً معطوف به استفاده کنندگان هستند. چارچوب مفهومی مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی حق هر دو طرف را در نظر می گیرد. و به همین دو سویه است (باباجانی، 1388 ، ص (66

.6.4 مبنای تعهدی و مسئولیت پاسخگویی
دولت ها در قبال شهروندان در مورد تحصیل و معرف منابع مالی، مسئولیت پاسخگویی دارند. مفهوم مسئولیت پاسخگویی با تأکید بر حقوق شهروندان مقرر می دارد. که دولتهای منتخب مردم در مورد افزایش منابع مالی که از طریق رفع مالیات عوارض و یا استقراض صورت می گیرد. دلایل قانع کننده و منطقی به شهروندان و یا نمایندگان ایشان ارائه نمایند از سوی دیگر در مورد معرف منابع مالی عملیاتی که منابع مالی برای آن معرف گردیده است نیز مسئولیت پاسخگویی عمومی دارند.

با توجه به همین که تعیین میزان درآمدها و هزینه های واقعی یک دور مالی در ادای مسئولیت پاسخگویی دولتها و ارزیابی این مسئولیت توسط شهروندان و نمایندگان قانونی آنها دارد. لذا روش های شناسایی و اندازه گیری درآمدها و هزینه های دولتها نیز اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار خواهد بود. به همین دلیل مبنای حسابداری تعهدی قادر است درآمدهای تحقق یافته و هزینه های انجام شده یک دوره مالی را گزارش نماید. و این گزارش در ارتقاء سطح مسئولیت پاسخگویی نقش در خورد ملاحظه ای داشته و شهروندانی را در جریان حقایق و عملیاتی که دولتها در یک دوره مالی انجام می دهند، قرار می دهد استفاده از مبنای تعهدی در حسابداری و گزارشگری مالی دولتی موجب می شود شهروندان با دریافت اطلاعات شفاف در مورد درآمدها و هزینه های یک دوره مالی، ارزیابی خود را از کفایت یا عدم کفایت درآمدهای یک دوره مالی برای تأمین هزینه خدمات ارائه شده توسط دولت در همان دور مالی ارتقاء بخشند. ارائه اطلاعات و تعین درآمدها و هزینه های سازمانهای دولتی در گزارشهای مالی و مقایسه ارقام واقعی درآمدها و هزینه ها با ارقام پیش بینی شود. در بودجه سالانه این قبیل سازمانها، تصویرشناسی از عملکرد آنها جهت قضاوت آگاهانه واحدهای نظارت کننده بیطرف و مستقل و نمایندگان قانونی شهروندان و سایر استفاده کنندگان اطلاعات مالی، ارائه نموده و ارزیابی ایشان را دقیق تر می نماید لذا در مبانی نظری جدید حسابداری و گزارشگری مالی دولتی استفاده از مبنای تعهدی مورد تأکید قرار گرفته است.

.5 پیشینه تحقیق

تاکنون در زمینه حسابداری دولتی به دلیل اهمیت ندادن به تحقیقات انجام شده و همچنین دشوار بودن اخذ اطلاعات، تحقیقات اندکی نسبت به حسابداری مالی انجام شده است. برخی از پژوهش های مرتبط با تحقیق حاضر عبارتند از :

* پژوهش آقای دکتر جعفر باباجانی عضو هیئت عملی دانشگاه علامه طباطبایی با عنوان" ارزیابی ظرفیت مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران " که در فصلنامه مطالعات حسابداری شماره 6 در تابستان 1383 منشر شده است.

هدف اصلی این تحقیق ارزیابی ظرفیت و قابلیت های مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران می باشد. برای انجام این منظور سه مرحله عملیاتی به شرح زیر تدوین گردیده است :

الف- مطالعه و بررسی مبنای نظری نظام های حسابداری و گزارشگری مالی دولتی کشورهای نمونه به منظور تعیین عوامل کلیدی و موثر در تحقق و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی.

ب- نظر خواهی از جامعه تخصصی کشور در مورد عوامل کلیدی مستخرجه از مبنای نظری حسابداری و گزارشگری مالی دولتی از طریق تحقیق دلفی،به منظور انتخاب معیارهای قابل قبول برای ارزیابی نظام حسابداری مورد عمل دولت.
ج- مقایسه ویژگی های نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران با معیارهای منتخب جامعه تخصصی کشور،به منظور ارزیابی ظرفیت و قابلیت های مسئولیت پاسخگویی نظام مذکور.

نتایج حاصل از مراحل سه گانه تحقیق نشان می دهد که نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت جمهوری اسلامی ایران از قابلیت های لازم برای ادای مسئولیت پاسخگویی در زمینه های کنترل بودجه مصوب،شناسایی و انعکاس درآمد و هزینه واقعی سالانه،انعکاس دارایی های سرمایه ای و بدهی های بلند مدت عمومی و انعکاس وضعیت و نتایج عملیات مالی در گزارش های مالی جامع سالانه،برخوردار نمی باشد.

* پایان نامه آقای ناصر ریاحی نسب که برای اخذ درجه کارشناسی ارشد از دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات با راهنمایی جناب آقای دکتر قدرت اله طالب نیا و مشاوره آقای دکتر حمیدرضا وکیلی فرد با عنوان ارزیابی بکارگیری مبنای حسابداری تعهدی در نظام حسابداری شهرداری ها فرضیه های اصلی این پژوهش به صورت زیر می باشد:

.1 گزارشگری مالی بر مبنای حسابداری تعهدی موجب ارتقاء سطح مسئولیت پاسخگویی می شود.
.2 گزارشگری مالی بر مبنای حسابداری تعهدی موجب ارتقاء سطح ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری می شود.
که در فرضیه اول معنی دار بودن یا نبودن رابطه استفاده از مبنای حسابداری تعهدی با تهیه اطلاعات مالی در مورد دارایی ها، بدهی ها، درآمد ها و هزینه ها و همچنین التزام بودجه ای، فرایند برنامه ریزی، کنترل بودجه ای و ایفای نقش مباشرت مدیریت مورد بررسی قرار می گیرد. و در فرضیه دوم معنی دار بودن یا نبودن رابطه استفاده از مبنای حسابداری تعهدی با مربوط بودن