بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی این سؤال بود که که آیا دستورالعمل کانون توجه درونی و بیرونی بر اقتصاد دویدن افراد ماهر اثر گذار است ی ا خیر؟ نمونه آماري این پژوهش تعداد 15 نفر از دختران و بسکتبالیست هاي شهر مشهد شاغل در سوپر لیگ کشور بودند که به شکل داوطلبانه انتخاب شدند. سپس هر گروه از این ورزشکاران به سه گروه 5 نفري تقسیم شدند و از دستوالعمل کانون توجه درونی، بیرونی و گروه کنترل بهرمند شدند که اثر ترتیب گروهها با استفاده از روش کانتر بالانس کنترل گردید. دستگاه تجزیه تحلیل گازهاي تنفسی و تردمیل و یک فرم اطلاعات فردي ابزار موجود در تحقیق حاضر بوده است.
از آزمون وي مکس - Vmax - جهت ارزیابی میزان اکسیژن مصرفی افراد با در نظر گرفتن شدت %60 حداکثر اکسیژن مصرفی استفاده شد که همزمان نسبت تبادل تنفسی و ضربان قلب این افراد ثبت گردید. در نهایت تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss نسخه 20 انجام گرفت و آزمونهاي کلموگروف اسمیرنف اصلاح شده و آزمون ماچلی جهت بررسی نرمال بودن توزیع دادهها و همگنی ماتریکس کواریانسها و آزمون تحلیل واریانس با اندازه تکراري به منظور مقایسه نتایج آزمون در شرایط مختلف تحت تأثیر کانون توجه درونی و بیرونی و کنترل اجرا گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که ورزشکاران ماهر تحت تأثیر دستورالعمل کانون توجه درونی و بیرونی به لحاظ میزان اکسیژن مصرفی و تعداد ضربان قلب تفاوت معناداري دارند.
به شکلی دقیقتر می توان چنین گفت بهرمندي از دستورالعمل کانون توجه بیرونی در بین ورزشکاران ماهر زمینه کاهش میزان اکسیژن مصرفی و کاهش تعداد ضربان قلب را فراهم میسازد. البته مقایسه میزان نسبت تب ادل تنفسی در شرایط بهرمندي از دستورالعمل کانون توجه درونی و بیرونی و شرایط کنترل تفاوت معناداري را نشان نداد. لذا مربیان، آموزشیاران، درمانگران، و نیز خود افراد اجرا کننده مهارت باید از چگونگی اثرگذاري این تفاوتها بر اجرا آگاه باشند وراهبردهایی موثر را براي حفظ توجه بیرونی فرد بر روي اثرات و نتایج مورد نظر در انجام حرکات تدوین نمایند.
واژه هاي کلیدي: کانون توجه، اقتصاد دویدن، افراد ماهر
-1مقدمه
با توجه به محركهاي بسیار زیادي که هر یک از ما همواره با آنها مواجه میشویم، زندگی بدون توجه انتخابی قطعاً مشکل است. ورزش نیز از این قاعده مستثنا نیست. در محیط ورزشی، چه فرد در حال اجرا و چه در حال یادگیري باشد، توجه به مناسبترین نشانهها، عامل مهمی بشمار می رود - . - 1 در سالهاي اخیر، تأثیر کانون توجه بر اجرا و یادگیري مهارتهاي حرکتی مورد توجه زیادي قرار گرفته است. پژوهشگران و مربیان بر این اعتقادند که نوع جهت دهی کانون توجه افراد میتواند بر اجراي آنها اثر گذار باشد. به عبارتی، دقت و کیفیت حرکت مجري با کانون توجه وي مرتبط استدر ورزش - . - 2 اساساً دو نوع کانون توجه شناسایی شده که براي اجرا حائز اهمیت است، توجه از نظر وسعتکه، به توجه باریک و پهن تقسیم میشود و توجه از نظر جهت،که به توجه درونی و بیرونی قابل طبقه بندي میباشد .
کانون توجه از بعد جهت که موضوع تحقیق حاضر می باشد، میتواند نسبت به ورزشکار درونی یا بیرونی باشد . - 3 - بر اساس تعریف ولف و همکاران 2001 - توج - ه درونی، وقتی است که اجراکننده به احساسات، تفکّرات و یا اندامهاي خود براي اجرا توجه نماید. درحالی که در توجه بیرونی، اجرا کننده روي علائم محیطی، بازي و راهبردهاي حریف و یا اثرات اجرایش بر محیط توجه می نماید - . - 4 پژوهشگران براي تعیین برتري نوع کانون توجه درونی و بیرونی، ﻓﺮﺿﯿﻪﻫﺎي متفاوتی را ارائه نمودهاند. 5 - و - 6 فرضیه عمل محدود شده را مطرح کردند، وولف و همکاران . - 2001 - بر اساس اﯾﻦ فرضیه، هنگامیکه بازخورد توجهی توجه اجرا کننده را به اثر حرکت در محیط جلب کند، فرایندهاي کنترل خوکار تسهیل شده و موجب خود سازماندهی بهتر دستگاههاي مختلف میشود و توسط فرایندهاي کنترل هشیارانه مقید و محدود نمیشود. در نتیجه نیاز فراگیر به درگیري مراکز بالاتر عصبی براي کنترل اندام کاهش و اجرا و یادگیري حرکتی افزایش مییابد. مکسول - 2002 - بر اساس فرضیه آشکار استدلال کردند که کانون توجه درونی علاوه بر اطلاعات درونی، اطلاعات برجسته بیرونی رانیز پردازش میکند. در نتیجه این کانون بار بیشتري را بر منابع توجهی اعمال میکند و سبب ضعف در عملکرد میشود . - 7 -
بطور کلی می توان بیان داشت،کانون توجه اجراکننده نقش مهمی در یادگیري و اجراي مهارتهاي حرکتی دارد، 8 - و - 9 به طوري که ارائه دستورالعملها و بازخوردهایی که توجه اجراکننده را به آثاري که حرکاتش بر محیط دارد - اتّخاذ کانون بیرونی - معطوف میکند، نسبت به زمانی که دستورالعملهاي کانون درونی داده میشود یا زمانی که هیچ دستورالعمل کانونی خاصی داده نمیشود منجر به یادگیري و اجراي مؤثّرتر میگردد - . - 4 تحقیقات نشان دادهاند ارائه آموزشهایی به فراگیران به طوري که آنها توجه خود را به نتیجه و اثر حرکت - توجه ﺑﯿﺮوﻧﯽ - و نه بر حرکات خود - توجه درونی - ﻣﻌﻄﻮف کنند، میتوانند دﻗّﺖ شوتهاي گلف - - 9، ضربه تنیس - - 10، سرویس والیبال - - 10، پرتاب توپ در فوتبال - - 11 و پرتاب آزاد در بسکتبال - 12 - را بهبود بخشند - . - 2
اگر چه مزایاي کانون توجه بیرونی در مورد یادگیري مهارتهاي حرکتی جدید،خصوصاً مهارتهاي حرکتی مجرد تا حدودي شناخته شده است، اما ارتباط بین کانون توجه و فعالیتهاي مداوم ﻫﻤﭽﻮن فعالیتهاي استقامتی، هنوز مشخص نیست . - 13 - برخی مطالعات بیان داشتند که توجه بیرونی ممکن است براي ورزشهاي استقامتی سودمند باشد. براي مثال، در مطالعه اي که توسط گیل و استروم - 1985 - انجام شد، شرکت کنندگانی که تحت شرایط کانون توجه بیرونی قرار گرفتند، تکرارهاي بیشتري از تکلیف باز کردن - اکستنشن - پا نسبت به کسانیکه توجه درونی داشتند، انجام دادند . - 14 - در مقابل، تحقیق دیگري که روي قایقرانان انجام شد بیانگر این بود که زنان قایقرانی که توجه درونی داشتند نسبت به شرایط کانون توجه بیرونی، عملکرد بهتري نشان دادند - . - 15
با مرور تحقیقات بعمل آمده در حیطه کانون توجه، مشاهده میگردد که مطالعات کمی در مورد تاثیر کانون توجه بر پاسخهاي فیزیولوژیک در طول فعالیتهاي استقامتی، مانند دویدن صورت گرفته است. به عنوان نمونه، در مطالعهاي که توسط زیو و همکاران - 2012 - بر روي دویدنِ بازیکنان ماهر بسکتبال صورت گرفت، مشخص گردید که تفاوت آماري معناداري در اکسیژن مصرفی و نسبت تبادل تنفسی گروههایی که تحت دو شرایط کانون توجه بیرونی و درونی بودند، وجود نداشت - . - 16 همچنین، پژوهشهاي اندکی به بررسی تاثیر کانون ﺗﻮﺟﻪ بیرونی و درونی بر اقتصاد دویدن پرداخته اند. اقتصاد دویدن بر حسبِ اکسیژن مصرفی در سرعت هاي دویدن زیرِ بیشینه تعریف می گردد. به عبارتی می توان گفت، اکسیژن مصرفیِ کمتر در سرعت یکسانی از دویدن، نشانگر اقتصاد بهتر و تخلیه کمتر منابع فیزیولوژیک می باشد - - - 17شاخر و همکاران،. - 2009
علاوه بر این، برخی مطالعات اظهار داشتند که اقتصاد دویدن در رابطه با مهارت افراد نیز متفاوت می باشد، بطوریکه مطالعه مورگان و همکاران - - 1998 نشان داد که دوندگان ماهر نسبت به دوندگان مبتدي داراي اقتصاد دویدن بهتري هستند. بنابراین با توجه به کمبود مطالعات انجام شده در حیطه تاثیر کانون توجه درونی و بیرونی در رابطه با فعالیتهاي استقامتی همچون دویدن، خصوصاً در داخل کشور و نیز نتایج ضد و نقیضی که از مطالعات محدود خارجی مشاهده گردید، محقق بر آن شد تا به بررسی این موضوع بپردازد که آیا اقتصاد دویدن میتواند از یک متغیر شناختی، یعنی کانون توجه، اثر بپذیرد. از آنجا که در بیشتر ورزشها، عملِ دویدن به وفور مشاهده می شود، از این رو نتایج برآمده از این تحقیق میتواند راهگشاي ورزشکاران و مربیان زیادي در اکثر رشتههاي ورزشی هم در سطح مبتدي و هم ماهر قرار گیرد - . - 18
-2روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر از طیف تحقیقات کاربردي، نوع نیمه تجربی بوده است. جامعه تحقیق حاضر را دختران بسکتبالیست شهر مشهد میباشند که 15 نفر از این افراد به صورت نمونه در دسترس انتخاب شدند.
-3شیوة اجراي تحقیق
با توجه به هدف کلّی تحقیق ابتدا اندازهگیريها در دو جلسه متفاوت با 7 روز فاصله صورت گرفت به طوریکه در جلسه اول به منظور ثبت حداکثر اکسیژن مصرفی روي تردمیل دویدند و در جلسه دوم ورزشکاران با %60 حداکثر اکسیژن مصرفی بدست آمده در جلسه اول روي تردمیل دویدند. میزان اکسیژن مصرفی دختران بسکتبالیست از طریق گازهاي بازدمی و بوسیله دستگاه گاز آنالایزر کورتکس1 محاسبه گردد. در جلسه دوم ارزیابی، شرکت کنندهگان سرعت مشخص شدهاي را به مدت 30 دقیقه حفظ کردند و در این شرایط اکسیژن مصرفی بطور مداوم به روش نفس به نفس مورد ارزیابی قرار گرفت.
در کنار مصرف اکسیژن، پارامترهاي نظیر ضربان قلب و نسبت تبادل تنفسی نیز ثبت گردید . در طی هر بلاك 10 دقیقهاي، از شرکت کنندهگان خواسته میشود تا کانون توجه خود را تغییر دهند. به شکلی که دختران بسکتبالیست در حین دویدن در شرایط بهرمندي از دستورالعمل کانون توجه درونی تمرکز خود را به عملکرد خود معطوف میداشتند - تمرکز بر پاها حین دویدن - و در شرایط بهرمندي از دستورالعمل کانون توجه بیرونی تمرکز خود را به روي یک ویدیو کلیپ - یک بازي بسکتبال - که در مانیتور مقابل آنها نمایش داده شد، معطوف نمودند. همچنین، هر 15 ثانیه به افراد هر دو گروه - توجه درونی و بیرونی - روي متمرکز کردن توجهشان - پاها، یا فیلم - گوشزد میشود.
-4تجزیه تحلیل دادهها
براي تحلیل دادهها از روش هاي آماري در دو سطح توصیفی و استنباطی و از آزمونهاي آماري متناسب با مقیاس دادهها و از نرم افزار آماري SPSS -20 استفاده شد. در ابتدا براي بررسی وضعیت توصیفی و ساختاري آزمودنیها شاخصهاي توصیفی گرایش مرکزي و انحراف معیار مورد استفاده قرار گرفت. در ادامه از روشهاي آمار استنباطی و آزمون تحلیل واریانس با اندازه تکراري استفاده شد. براي آزمونها سطح اطمینان %95 و سطح معناداري آلفاي 0/05 در نظر گرفته شد. همچنین نرمال بودن توزیع دادهها براي بررسی پیش فرض آزمون تحلیل واریانس با اندازه تکراي، مورد بررسی قرارگرفت.
-5یافتههاي تحقیق
در ابتدا به توصیف ویژگیهاي جمعیت شناختی نمونه تحقیق میپردازیم که نتایج آن در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
