بخشی از مقاله
چکیده
در محیط های ورزشی، توجه به مناسب ترین نشانه ها، چه زمانی که فرد در حال اجرا مهارت است و چه زمانی که در حال یادگیری میباشد، متغیری مهم محسوب شده بطوری که نه تنها عملکرد بلکه کل فرآیند یادگیری تحت تأثیر کانون توجه قرار می گیرد - ولف . - 2007 هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اجرا و یادگیری مهارت حرکتی در شرایط تحت فشار بود. این تحقیق از نوع نیمه تجربی میباشد. 40 شرکت کننده مبتدی در دامنه سنی25- 18 در دو گروه کانون توجه درونی - توجه به شکستن مچ - و بیرونی - توجه به حلقه - در طی مرحله اکتساب240 کوشش را در طی چهار روز انجام دادند. بعد از 48 ساعت آزمون یادداری - مشابه مرحله اکتساب - و آزمون انتقال - در شرایط تحت فشار- ایجاد اضطراب - انجام شد. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تحلیل واریانس یک طرفه در سطح معناداری p 0/05 انجام گردید. یافته های نشان داد که در مرحله اکتساب اثر جلسات تمرینی معنی دار است 01 - - p=0/0، و بین گروه ها در این مرحله تفاوت معنی داری مشاهده شد - . - S 0/05 نتایج آزمون های یادداری و انتقال نشان داد که اثر اصلی کانون توجه معنی دار بود - S 0/05 - به طوری که افرادی که از دستورالعمل کانون توجه بیرونی استفاده کرده بودند در هر دو شرایط بدون اضطراب و با اضطراب به طور معنی داری امتیازات بیشتری کسب نمودند. نتایج پژوهش حاضر روشن ساخت که در آزمون انتقال تحت فشار - ایجاد اضطراب - نیز اتخاذ کانون توجه بیرونی نسبت به کانون توجه درونی موجب یادگیری بهتر و بیشتر می شود. بر اساس فرضیه پردازش آشکار و نقطه ی گره ای در توجه درونی، ضمن اینکه توجه به اطلاعات درونی معطوف میشود بی شک اطلاعات برجسته ی بیرونی نیز پردازش میشود، در نتیجه دستورالعمل های درونی بار بیشتری را بر حافظه کاری اعمال میکند و این امر با اجرای ضعیف تر همراه است به ویژگی در شرایط تحت فشار - شرایط اضطرابی - که بخشی از ظرفیت حافظه توسط عوامل محیطی اشغال شده است.
مقدمه
بدون شک یکی از عوامل مهم و موثر بر اجرا و یادگیری این است که ورزشکار بتواند از طریق توجه انتخابی اطلاعات مفید در جهت پیشرفت و بهبود مهارت را مورد توجه و از اطلاعات نامربوط چشم پوشی نماید - اشمیت و لی . - 1387 در محیط های ورزشی، بویژه در شرایط پر اضطراب، توجه به مناسب ترین نشانه ها، چه زمانی که فرد در حال اجرا مهارت است و چه زمانی که در حال یادگیری میباشد، متغیری مهم محسوب شده بطوری که نه تنها عملکرد بلکه کل فرآیند یادگیری تحت تأثیر کانون توجه قرار می گیرد - ولف . - 2007 توجه قدم آغازین در پردازش اطلاعات است و اهمیت آن در یادگیری امری بدیهی است - بارکلی ،. - 2000 در واقع توجه به عنوان یک پیش نیاز شناختی برای اجرای موفقیتآمیز در فعالیتهای ورزشی نیز امری حیاتی میباشد - سینگر و بلاس ،. - 2001 توجه مفهومی گسترده و چندلایه ای را مدنظردارد. کارکردی در ظاهر واضح وساده و در کاوش علمی پیچیده که امروزه باتمام پیشرفتها تنها اندکی به ماهیت آن نزدیک شده ایم. به طور ساده میتوان توجه را چنین تعریف کرد توجه انتخاب،یافتن و تمرکزروی یک محرک داخلی یاخارجی میباشد - ویلیامز و ویلکنز ، . - 2007 توجه یکی از مهم ترین محدودیتهای اثر گذار بر یادگیری و اجرای انسان است، بطوریکه پژوهشهای گذشته ثابت کرده است که ظرفیت توجه محدود است و برای استفاده بهتر از این ظرفیت محدود پیشنهاد شده توجه افراد را به عناصر مهم حرکت معطوف کنیم تا آنها با ارائه اطلاعات زیاد درباره اجرای حرکت متحیر نشوند، به عبارت دیگر توجه افراد را کانونی کنیم. کانون توجه به تمرکز فرد جهت میبخشد که این جهتدهی میتواند درونی و یا بیرونی باشد - مگیل و همکاران، 1998 ؛ ترجمه واعظ موسوی و شجاعی،. - 1392 بررسی پژوهشهای صورت گرفته در زمینه اثر نوع کانون توجه درونی - یعنی منابع توجه به سمت درون بدن و حرکت اجراکننده هدایت گردد - و بیرونی - یعنی منابع توجه به سمت نتیجه حرکت یا محیط معطوف شود - بر اجرا و یادگیری مهارتهای حرکتی نتایج متفاوت و متناقضی را بدست میدهد. بر اساس نظریه ی ایده حرکتی جیمز - 1890 - و رمزگذاری مشترک پرینز - 1998 - توجه به آثار حرکت و حوادث دور از بدن در مقایسه با توجه به خود حرکت و نحوه ی انجام آن، بازنمایی پایدارتری را برای یادگیری مهارت ها ایجاد میکند و بهترین راه طراحی و کنترل یک عمل میباشد، و موجب برانگیخته شدن سیستم حرکتی برای تولید حرکت میگردد. در همین راستا فرضیه ی عمل محدود شده - ولف و همکاران،2007-2003-2001 و به نقل از ولف2012 ص - 15 بیان میکند که در کانون توجه درونی، تلاش های هوشیارانه برای کنترل حرکات با فرآیند های خودکار تداخل دارد،در حالیکه در کانون توجه بیرونی، سیستم حرکتی به طور طبیعی تری خود سازماندهی میشود و فرآیند های کنترل هوشیارانه آن را محدود نمی-کند. فرضیه اثر-عمل هامل - ولف ، - 2001 نیز بیان میکند که کانون توجه بیرونی درجات آزادی درگیر در حرکت را به طور طبیعی تری کنترل مینماید تا به نتیجه ی دلخواه دست یابد. تحقیقات انجام شده در شوت گلف - پرکنز و همکاران، - 2003، پرتاب آزاد بسکتبال - زاچری و همکاران، - 2005 و ضربه بیسبال - گاستاندا و گری ، - 2007، پرتاب دارت - مارچنت و همکاران ، 2007 و لوسه و همکاران ، - 2010، تعادل و نوسانهای قامت - اولیور و همکاران ، - 2008 و تحقیقات مروری ولف و همکاران 2013و 2007 از این موضوع حمایت میکنند. در مقابل، مطابق فرضیه ی اختلال در خودکاری ، برخی پژوهش ها مانند امانؤل و همکاران - 2007 - ، بنگز - 2002 - ،پولتون و همکاران - 2006 - ، پوکینز و همکاران 2003 - - ، کاتین وهمکاران - 2008 - و لی و شی - - 1998، کانون توجه درونی را عامل مؤثر بازنمایی حرکت در افراد تازه کار و کودکان معرفی کرده اند و اهمیت سطح مهارت در آثار کانون توجه را مورد تأکید قرار داده اند. تحقیقات بیلاک و همکاران در سال 2002 و 2004 وهمچنین تحقیقات لاورسن و همکاران - 2011 - بر روی مبتدیان ورزشی در حرکات روتین ژیمناستیک بیان کننده این بود که در مرحله اکتساب گروه توجه درونی غیرمرتبط به طور معنی داری عملکرد بهتری داشتند در حالی که در گروه تمرکز بیرونی، عملکرد طی مراحل انتقال و یادداری تخریب شد و نتیجه گرفتند که یادگیری شکل حرکت از تمرکز توجهی خاصی سود نمی برد. همچنین این تحقیقات نتیجهگیری کردند که همیشه تمرکز بیرونی موثر نیست و گاهی توجه درونی به اجرای بهتر منجر میشود آنها استدلال میکنند که اثرگذاری کانون توجه تابع تبحر و مهارت فرد است - یوهارا و همکاران ، . - 2008 اجرا مهارتهای ورزشی بویژه پرتاب آزاد بسکتبال در شرایط فشار روانی امری ناگزیر به نظر میرسد. مرور تحقیقات صورت گرفته نیز نشان می دهد که کمتر تحقیقی به بررسی اثربخشی انواع کانون توجه در شرایط اضطراب حالتی پرداخته است، بنابراین در پژوهش حاضر ضمن بررسی اثر کانون توجه بر اکتساب مهارت پرتاب آزاد، با ایجار فشار روانی در آزمون انتقال به دنبال این سؤال هستیم که افراد در شرایط فشار روانی از کدام کانون توجه سود می برند؟
روش شناسی
روش تحقیق از نوع نیمه تجربی است. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری با دامنه سنی - 25-19 - بود که در نیمسال 95-94در حال تحصیل بودند. دانشجویان داوطلب با تکمیل فرم و ثبت مشخصات فردی آمادگی خود را جهت شرکت در تحقیق اعلام کردند. از بین افراد داوطلب،20 نفر که دارای اضطراب صفتی متوسط و ویژگی های آنتروپومتریکی مشابه و بدون سابقه در ورزش بسکتبال بودند، انتخاب شدند و در دو گروه کانون توجه درونی و بیرونی قرار گرفتند.
ابزار جمع آوری دادهها
- پرسشنامه اضطراب صفتی-حالتی اشپیلبرگر - : - 1983
اسپیلبرگر این پرسشنامه را در سال 1983 به شکل دو فرم جداگانه ساخت که شامل 40 سؤال - 20 سؤال آن اضطراب صفتی و 20 سؤال اضطراب حالتی - و به پاسخ دهنده این امکان را می دهد که احساسات خود را با نمره 1 برای عدم اضطراب و نمره 4 برای اضطراب بالا رده بندی کنند و در مجموع نمره بین 80- 20 برای هر فرد ثبت می شود. پایایی این این ابزار را اسپیلبگر و همکاران برای دانشجویان %86 گزارش کرده اند. روایی و پایایی این پرسشنامه در مطالعات متعددی مورد تایید قرار گرفته است. در ایران مهرام - 1372 - و نیز موسسه فناوری علوم رفتاری سینا روایی آن را مورد بررسی و پایایی آن 0/90 گزارش کردهاند.
- آزمون پرتاب آزاد بسکتبال:
برای نمره عملکرد یا نمره شوت، 6 امتیاز در نظرگرفته میشود - هاردی و پارفیت. - 1991
- امتیاز: 5 گل شدن، بدون برخورد با حلقه و تخته.
- : 4 برخورد به حلقه و گل شدن.
- : 3 برخورد به تخته و گل شدن.
- : 2 برخورد به حلقه و گل نشدن.
- : 1 برخورد به تخته و گل نشدن.
- : 0 پرتاب از دست رفته، نداشتن برخورد با تخته و حلقه و گل نشدن.
- آزمون بارفیکس اصلاح شده
- از این آزمون جهت سنجش قدرت عضلات بالا تنه و کمربند شانه ای شرکت کنندگان استفاده شد به طوری که شرکت کنندگان زیر میله ی بارفیکس دراز کشیده باید سینه خود را به میله می رساندند و
این عمل را تکرار می کردند، حداکثر تکرار به عنوان نمره فرد در آزمون ثبت شد.
روش اجرایی
در ابتدای کار برای انتخاب افرادی با اضطراب صفتی متوسط، پرسشنامه اضطراب صفتی- حالتی اسپیلبرگر به همراه توضیحاتی در مورد نحوه تکمیل پرسشنامه در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت. پس از تکمیل پرسشنامه توسط افراد شرکت کننده و جمع نمرات ثبت شده توسط محقق، نمرات در سه بازه - 49-69، 43-48، -42 - 29تقسیم شدند. نمراتی که در بازه 29-42 مربوط به افرادی با اضطراب صفتی پایین،
