بخشی از مقاله
چکیده
داد و ستد زبانها یکی از مباحث مهم در زبانشناسی ، آموزش زبان و ادبیات هر کشور و تعاملات فرهنگی ملل به شمار میآید. وام واژههایی که در زبانهای گوناگون جا به جا میگردد، تنها یک عنصر زبانی محض به شمار نمیرود بلکه واژهها، ترکیبها و نشانههای زبانی به همراه خود عناصر فرهنگی، اجتماعی زبان را نیز منتقل میکنند؛ گرچه این انتقال و تاثیرگذاری بسیار ظریف و نامحسوس و کند می نماید،ولی تاثیر آن بسیار واقعی و گاه پایدار است.بیهوده نبوده است که برخی کشورهای اروپایی گاه حتی با تدریس کتابی مانند قانون ابن سینا - که کتابی علمی و پزشکی است- با این استدلال که چنین نوشتههایی به شکل غیر مستقیم فرهنگ اسلامی نویسنده را همراه خواهد داشت، موافق نبودهاند.
زبان فارسی به عنوان یکی از زبانهایی که تا قرنها، پس از زبان عربی، زبان دین و علوم اسلامی و انسانی به شمار میآمد و بسیاری از منابع و آثار و علومی مانند عرفان ،کلام، فلسفه ، طب ، نجوم، ریاضی هندسه و جز آن به زبان فارسی گفته و نگاشته میشد؛ همان نکتهای که رهبر فرزانه بر آن تاکید دارد که زبان فارسی باید به زبان مرجع علمی دنیا تبدیل شود.در این مقاله سعی بر آن خواهد بود که برخی از نمودهای تاثیر زبان فارسی در زبان کشورهایی مانند هند، فرانسه، ایرلند، قزاقستان، روس، اسپانیا، ایتالیا، پرتقال، گرجستان، چین، اندونزی، آلمان وجز آن، با نمودهای گوناگون و با توجه به پژوهشهایی که در این زمینه انجام شده واکاوی گردد.
مقدمه
زبان پارسی و فرهنگ ایران زمین چه پیش از اسلام و چه پس از اسلام مورد توجه بسیاری از ملل بوده است. ایران که خاستگاه فرهنگ و تمدن ریشه دار و تاثیر گذاری بوده ، پس از ورود اسلام و افزوده شدن شاخصههای اسلامی به این فرهنگ انسانی و ارزشی، از فربهی بیشتری برخوردار شد و در قلمرو زبان فارسی، کشورهای اسلامی و حتی کشورهای غیر اسلامی نیز تاثیر نهاد و مورد توجه ملل و زبان های گوناگون قرار گرفت. این موضوع باعث شد که از طرق مختلف بویژه از منظر زبان و عنصر زبانی بر تبادل فرهنگی ملل تاثیر گذار باشد. گرچه تاثیر و تاثر جزو ذات فرهنگها ،تمدنها و زبانهای پویا و زنده جهان است ، اما هر زبان و فرهنگی که ریشه دارتر و از نظر پیامهای انسانی حرفی برای گفتن در جهان داشته باشد، تاثیر بیشتری بر دیگر زبانها و فرهنگها خواهد نهاد.
زبان فارسی که از یک سو در بر دارنده پیامهای انسانی و اخلاقی ایران است و از سوی دیگر با پیوند به اسلام از غنای خاصی برخوردارشده است، به وسیله شاهکارهای ادبی و عناصر زبانی توانسته جای پای خود را در زبان و فرهنگ ملل باز کند.در این مقاله به برخی از این تاثیرات از طریق شاعران صاحب نام مانند فردوسی و حافظ و نیز نفوذ زبانی و واژگانی در برخی زبانها اشاره خواهد شد و با بهره گیری از تحقیقاتی که در زمینههای گوناگون توسط محققین هر رشته انجام شده برخی زوایای این موضوع را واکاوی و بیان خواهد کرد.
.1 وام واژههای فارسی در زبانهای اروپایی
بررسی ریشه شناختی وام واژههای فارسی دردیگر زبانها، به روشنی بیانگر آن است که دامنه نفوذ و گسترش این دسته از واژه ها تنها به زبانهایی محدود یا نواحی جغرافیایی خاصی، خلاصه نشده است و ردّپای شگفت آور آن را می توان در گوشه و کنار جهان و زبانهای متعدد جستجو کرد.در این باره می توان به زبانهایی از جمله زبانهای رایجدر قارّه اروپا همچون زبان انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیایی ، پرتغالی ، آلمانی ، سوئدی ، صرب و کروات و ... اشاره کرد که زبان فارسی در آنها نفوذ کرده و تاثیر نهاده است.
