بخشی از مقاله
چکیده
پرداختن به مقوله ی زیبایی شناسی شهرها می تواند تضمین کننده ی آسایش روانی شهروندان شود. مفهوم زیبایی شناسی در طول تاریخ تغییرات زیادی داشته است و در گذر زمان معانی مختلفی پیدا کرده است. زیبایی را می توان به صورت فرمی تقسیم بندی کرد. فرم مفهومی ذهنی است و برای اینکه بتواند وجود داشته باشد احتیاج به چیزی هست که بتواند آن فرم را نشان دهد.
فرم شخصیت و هویت قابل درک یک شی است و یکی از عوامل موثر در خلق فضا می باشد. در معماری معاصر ایران مساله ی باز خوانی ارزش های معماری بومی در دستور کار قرار داده شد و ماهیت استعاری بیان ایرانی در هنرها در خلق آثار معماری به کار گرفته شد. پژوهش حاضر رویکردی توصیفی است که به اصول و مفاهیم فرم در معماری معاصر ایران می پردازد. یکی از افرادی که در معماری معاصر آثار ارزشمندی از خود به جای نهاده هوشنگ سیحون است که در اینجا نمونه ای از بناهای ساخته شده توسط وی یعنی مقبره ی بوعلی سینا مورد بررسی قرار می گیرد.
مقدمه
زیبایی شناسی شاخه ای از فلسفه است و در رابطه با تحلیل مفاهیم و راه حل مسائلی بحث می کند که از تامل در خصوص موضوعات ادراک زیبایی بر می خیزد. در ادوار مختلف تاریخی اندیشمندان زیادی درباره ی زیبایی شناسی نظریه داده اند و نیز به تعریف زیبایی پرداخته اند که با توجه به نکات به دست آمده از هر یک از تعاریف، عناصر اصلی تعریف زیبایی استخراج شده است.هدف از این پژوهش آن است که با دیدگاه فرمی، یکی از عناصر زیبایی شناسی، بتوان به معانی اثر منتخب هوشنگ سیحون معمار معاصر، دست یافت.
روش تحقیق
یکی از ضروریات مهم هر مطالعه و پژوهش، وجود اطلاعات قابل اتکاء و سرعت سهولت دسترسی به آن است. با داشتن این اطلاعات فرصتی برای محقق فراهم می شود که جریان مطالعه و تجزیه وتحلیل داده ها را برای ارزیابی اهداف و فرضیات پژوهش پیگیری نماید . همچنین محقق این امکان را به دست می آورد که با صرف حداقل هزینه و وقت به اهداف موردنظر دست یابد. روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد، ولی در بعضی از آنها در بخشی از فرآیند تحقیق از این روش استفاده می شود و در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش،ماهیتاً کتابخانه ای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافته های تحقیق کتابخانه ای است.
در تحقیقاتی کهظاهراً ماهیت کتابخانه ای ندارد نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش های کتابخانه ای در تحقیق خود هستند. در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی، علی، همبستگی ، تجربی و غیره ، محقق باید ادبیات و سوابق مسأله و موضوع تحقیق را مطالعه کند. در نتیجه، باید از روش کتابخانه ای استفاده کند. در این تحقیق، روش گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق، و اطلاعات مربوط به فرضیه ها ، روش کتابخانه ای - شامل اطلاعات موجود در هفته نامه ها، ماهنامه ها و سالنامه ها، کتب و مقالات مختلف و نشریات داخلی و خارجی می باشد.
زیبایی و زیبایی شناسی
زیبایی شناسی شاخه ای از فلسفه است که از تحلیل مفاهیم و راه حل مسائلی بحث می کند که از تامل در خصوص موضوعات ادراک از زیبایی شناسی بر می خیزد.[3] یکی از نخستین نظریه پردازان قلمرو هنر و ادبیات افلاطون است. وی سودمندی و تناسب را از جمله معیارهایی می داند که برای تشخیص و تعریف زیبایی هنری ضرورت دارد و چیزی را زیبا می داند که برای هماهنگی روح و جسم کمک کند. او می گوید: زیبا آن چیزی است که مفید باشد و هر چه زیان آور باشد زشت است
دومین فیلسوف و نظریه پرداز زیبایی شناسی ارسطو می باشد. او نظریه خود را در فن شعر و دیگر آثار خویش توضیح داده است. شناخت ما از زیبایی ارسطو عمدتا مبتنی بر مجموعه ی کوچکی از یادداشت های درسی اوست که به نام - 1 - POETICS فن شعر یا بوطیقا - یا به طور صحیح تر فلسفه ی هنر - به دست ما رسیده است و احتمالا حدود 347 -342 ق.م نوشته شده و بعدها اندکی نیز به آن افزوده شده است.
تعریف زیبایی شناسی از دیدگاه برخی نظریه پردازان
.1لالاند : - 1926 - هر آنچه به زیبایی مرتبط شود و هر آنچه منش زیبایی را تعریف کند. علمی که موضوعش داوری و ارائه ی حکم باشد درباره ی تفاوت میان زشت و زیبا. [1] .2فولکیه : - 1962 - علمی که داوری و ارائه ی حکم درباره ی زشت و زیبا را ممکن کند به تاکید درآمده که امروز به کار می رود.
دانش اثباتی که موضوعش زیبایی هنر باشد مترادف با فلسفه ی هنر. [1] .3بندتو کروچه : - 1902 - علم تصاویر یا دانش شهودی است همان طورکه منطق دانش مفاهیم است و البته هر دو نیز از دانش عملی متمایزند.
.مونتسکیو: هرگاه نگرش یک موضوع فایده ای با واسطه به همراه داشته باشد آن احساس زیبایی شناختی است
صورت - فرم - و شکل - گشتالت -
مفاهیم گشتالت و فرم در ارتباط نزدیک با یکدیگرند. هر دو لغت از - 2 - forma در زبان لاتین هستند و به این ترتیب می توان آن ها را تعریف نمود. "گشتالت یا شکل عبارت است از کلیت قابل رویت، محاط در حدود، کم و بیش مرکب از اجزاء و دارای وحدت کلی در تظاهر یک شی. در زیبایی شناختی فرم یا صورت تظاهر حسی و واضح یک شی است و این بیانی است که خود را در معرض قضاوت قرار می دهد. لویی کان در این مورد می نویسد: صورت با شکل یکی نیست . شکل به طرح مربوط است اما صورت به نمایش گذاشتن اجزاء جدایی ناپذیر می پردازد.
صورت طبیعت یک شی است و طرح به آنچه که این به نمایش گذاشتن یا صورت برای آن در نظر گرفته شده است تحقق می بخشد. آدورنو می گوید: صورت چنانچه از خود لفظ پیداست فرم یک "چیز"است خود آن "چیز" اجازه ندارد به تکرار بی مورد خود منجر شود. شکل گیری نوع استفاده از صور - فرم ها - و نیز ارتباط آن ها با یکدیگر است. این دو مفهوم - شکل و صورت - چنان در هم تنیده اند که تنها از نظر تئوریک قابل تفکیک اند، چه در عمل هر صورتی شکل پردازی شده است و شکل هر چیز همیشه شامل صورت آن نیز هست.
فیلیپ درو - 3 - فرم و زبان را با هم قیاس می کند: "درست همان طور که زبان فقط وسیله ای است برای بیان افکار، خلق فرم های فیزیکی نیزاحتیاج به وجود تصورات ذهنی و فرم های اولیه دارد.
فرم از نگاه تاتارکیه ویچ
فرم در هنر و زیبایی شناسی و از اصطلاحاتی است که از همان آغاز مبحثی به عنوان زیبایی شناسی و هنر وجود داشته و در هر اندیشه معنایی داشته است. واژه ی لاتین forma جایگزین دو کلمه ی یونانی morphe و eidos شده است. کلمه ی morphe را بیشتر به فرم های مشهور اطلاق می کردند و eidos را در مورد فرم های ذهنی به کار می بردند.
تاتارکیه ویچ معتقد است برای فرم تا به حال پنج معنا در نظر گرفته شده است:
.1اولین معنایی که برای فرم در نظر گرفته شده، عبارت است از ترتیب یا نظم اجزاء شی زیبا اثر هنری. بدین ترتیب متضادهای این معنای فرم عبارت خواهند بود از عناصر یا اجزاء یا قسمت هایی که این فرم آن ها را به هم می پیوندد و متصل می کند تا یک کل به دست آید.
.2معنای دوم فرم در آنچه مستقیما به حواس در می آید یا به عبارت دیگر محسوسات شی زیبا می باشد. در این صورت متضاد کلمه ی فرم، محتوا خواهد بود. در این مفهوم، صدای کلمات در شعر فرم است و معنای کلمات محتواست.
