بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش، وضعیت سنجی حمایت سازمانی ادراک شده کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان بوده است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری و تحلیل داده ها، جزو پژوهش های توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان دانشگاه بوعلی سینا به تعداد 720 نفر می باشد. حجم نمونه نیز بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی تعداد 256 آزمودنی به طور تصادفی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگرو و همکاران - 1986 - بود که روایی آن مورد تأیید صاحبنظران مدیریت آموزشی قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 0/91 محاسبه و گزارش شد. نتایج وضعیت سنجی بیانگر آن بود که وضعیت حمایت سازمانی ادراک شده در دانشگاه بوعلی سینا در وضعیت مطلوبی می باشد.
کلیدواژه: حمایت سازمانی ادراک شده، دانشگاه بوعلی سینا، کارکنان.
مقدمه :
هر فردی در آغاز زندگی اش به صورت وابسته ترین موجود نمایان می شود وتقریباً تمام جنبه های زندگی او به حمایت دیگران وابسته است و تا زمانی که زنده است با وجوه مختلف حمایت سر و کار دارد. انسان موجودی است که به صورت اجتماعی زندگی می کند و در طول حیات خویش نیازمند همنوعان خود می باشد. این نیازمندی از جنبه های مختلف و به صورت های متفاوتی قابل تصور است. هستی انسان تا حدود زیادی در گرو ارتباطات و تعاملات اجتماعی است و در غیاب این روابط اجتماعی موجودیت او به احتمال زیاد محکوم به فنا است. صرف نظر از اینکه گرایش به زندگی اجتماعی را ذاتی بدانیم یا اکتسابی، آنچه مهم است انکارناپذیر بودن نیرومندی این گرایشات در حیات آدمی است - مک کاینلی و رایت، . - 2014
این نیروی آدمی - منابع انسانی - به عنوان یکی از با ارزش ترین دارایی های سازمانی و مهمترین مزیت رقابتی سازمان ها به حساب می آید .[2] مبنای روابط اجتماعی این نیروی انسانی چه در ارتباطات فردی و چه در حوزه ارتباطات اجتماعی بین گروه ها، مدیریت است .[3] مدیریتی که کارکنان به آن باور داشته باشند که تحت حمایت آن هستند.باور کارکنان نسبت به تحت حمایت بودن توسط مدیران، در کارکنان این اعتماد را به همراه می آورد که سازمان در نظر دارد تعهدات تبادل شده را به نحو بسیار مؤثری در قبال کارکنانش اجرا نماید .[5].[4]درباره ی تعریف حمایت اجتماعی نقطه نظرات متفاوتی مورد توجه می باشد.
این اصطلاح گاهی به وجود روابط اجتماعی یا کمیت روابط اطلاق می¬گردد و زمانی نیز نوع به خصوصی از روابط اجتماعی، همچون رابطه¬ی زناشویی، دوستی و عضویت سازمانی مورد نظر بوده است. همچنین ساخت روابط اجتماعی و محتوای کارکردی روابط نیز از جمله مواردی هستند که در اندازه گیری حمایت اجتماعی به کار می روند - مک کاینلی و رایت ، . - 2014 عنصر پایه حمایت سازمانی ادراک شده، تعهد مبادله ای است که براساس آن وابستگی، تلاش و وفاداری به سازمان با پاداش اجتماعی و مادی روبه رو می گردد؛ به عبارت ساده تر همان طور که بیان شد، فرد در چنین شرایطی به این دلیل به سازمان خود تعهد دارد که به صورت مبادله ای سازمان از او حمایت می کند .[6]
مفهوم حمایت اجتماعی ادراک شده به حمایت از دیدگاه ارزیابی شناختی فرد از روابطش اشاره دارد. نظریه پردازان این حوزه بر این باورندکه تمام روابطی که فرد با دیگران دارد حمایت اجتماعی محسوب نمی شود؛ مگر اینکه فرد آن ها را به عنوان یک منبع در دسترس و مناسب برای رفع نیازهایش ارزیابی کند - کلارا، کاکس، انس، مورای و ترگرودیک، . - 2003پژوهش هایی در ارتباط با حمایت سازمانی ادراک شده انجام شده است که در ادامه به آن ها اشاره می شود؛ کوایسر دانیش و همکاران - 2015 - در پژوهش خود می گویند کارکنانی که از باور به حمایت سازمان شان دارند و پشتیبانی می شوند رفتار شهروندی آنان نیز افزایش می یابد و نسبت به وظایف و نقش های سازمانی خود بیشتر متعهد و کار می کنند. [7]
ارشدی و زارع - 2015 - در پژوهش خود می گویند که تاثیر حمایت سازمانی درک شده بر توانایی کار و رضایت شغلی کارکنان اثربخش می باشد، این بدان معنی است که کارکنانی که از حمایت مدیران و سازمان خود برخوردارند در محیط کار خود استرس کمتر و تونایی بالایی در انجام کارهایشان داند.[8] حسینی و همکاران - 1392 - ، بیان می دارند که حمایت سازمانی با ادراک استرس شغلی با رفتارهای انحرافی رابطه معناداری برقرار می کند. یافته نشان می دهد که حمایت سازمانی ادراک شده میزان سطح استرس کارکنان و رفتارهای انحرافی آنان را کاهش می دهد.[9] همانطور که اینگهام 2008 و آیزنبرگر و همکاران - 2001 بر این امر واقف بودند که کارکنان بر اساس میزانی که سازمان برای آنان ارزش قائل است احساس آرامش و امنیت می کنند.
گایو و یو آن - 2012 - نیز در پژوهش خود می گوید هنگامی که ادراک فرد از حمایت سازمانی افزایش می یابد، آن ها برای عملکرد بهتر نه تنها انگیزه بالاتری پیدا می کنند و سخت تر کار می کنند، بلکه ادراک آن ها از عوامل تهدید کننده و تنش زا نیز کاهش پیدا می کند، چرا که آن ها سازمان را به عنوان حامی خود، قادر به رویارویی با شرایط و عوامل آسیب رسان می بینند؛ این در حالی است که خود توان مقابله با چنین عواملی را به تنهایی ندارند.[12] طالقانی و همکاران - 1388 - نیز نشان دادند همبستگی مثبت و معناداری بین حمایت ادرا کشده از سوی سازمان و تعهد عاطفی و همچنین تعهد هنجاری کارکنان وجود دارد.[13] علاوه بر این بین حمایت ادراک شده از سوی سازمان و تعهد استمراری و عملکرد سازمانی رابطه معناداری مشاهده نشد.
این پژوهش نقش حمایت از کارکنان را در بالا بردن تعهد عاطفی و تعهد هنجاری نشان می دهد. سازمان میتواند با ارزش قایل شدن برای همکاری کارکنان در جهت بهبود عملکردش، قدردانی به موقع از تلاشهای اضافی کارکنان، توجه به رفاه کلی کارکنان و توجه به رضایت همه جانبه آنها سطح حمایت ادراک شده را ارتقا بخشد و از پیامد مثبت آن یعنی تعلق خاطر و وابستگی عاطفی و همچنین تعهد هنجاری کارکنان بهره مند شود.مسئله حمایت اجتماعی در سازمان ها به خصوص دانشگاه ها که مسئولیت تربیت نیروی انسانی فرهیخته و متخصص سازمان ها و جامعه را به عهده دارند اهمیت بیشتری دارد، مطالعه عواملی که عملکرد و موفقیت کارکنان دانشگاه را که وظیفه خطیر و مهمی در پیشبرد اهداف و عملیات دانشگاه را بر عهده دارند ضروری به نظر می رسد، زیرا این نیروی انسانی دانشگاه است که با کارایی و اثربخشی خود اهداف تربیتی و آموزشی را به سمت بهره وری سوق می دهد.
بنابراین این نیروی انسانی باید در حین انجام وظایف خود پشتوانه و حمایتی را احساس و درک کند تا بتواند به صورت کارا و اثربخش انتظارات سازمان و افراد را برآورده سازد. از این نظر با توجه به موضوع حمایت سازمانی درک شده به عنوان عاملی تاثیرگزار بر وضعیت دانشگاه و خلاء پژوهشی کافی در این زمینه، مطالعه این امر در پژوهشگر احساس گردید. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد وضعیت سنجی متغیر حمایت سازمانی ادراک شده در دانشگاه بوعلی سینا همدان بوده است. با توجه به این هدف این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سوال است که وضعیت حمایت سازمانی ادراک شده کارکنان بوعلی سینا چگونه است؟
روش شناسی تحقیق:
با توجه به ماهیت و هدف پژوهش روش تحقیق کاربردی-توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری کلیه کارکنان دانشگاه بوعلی به تعداد 720 نفر می باشند که از این تعداد بر اساس جدول گرچسی و مورگان و روش تصادفی طبقه ای نسبتی256 آزمودنی انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد حمایت سازمانی ادراک شده آیزنبرگ و همکاران - 1986 - که دارای 36 سوال در طیف پنج گزینه ای لیکرت می باشد روایی پرسشنامه مورد تأیید صاحبنظران مدیریت آموزشی قرار گرفت و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ 0/91 محاسبه و گزارش شد. تجزیه و تحلیل داده هااز طریق آمار توصیفی - درصد، میانگین، انحراف استاندارد - و آمار استنباطی - کالموگروف- اسمیرونوف جهت نرمال بودن داده ها، آزمون تی تک گروهی - و نرم افزار SPSS 16موردتحلیل قرار گرفت.
توصیف یافته های تحقیق توصیف مشخصات جمعیت شناختی نمونه موردمطالعه: جنسیت نمونه مورد مطالعه:نمونه مورد مطالعه شامل 256 نفر از کارکنان دانشگاه بوعلی سینا هستند که 172 نفر - %67/2 - آنان مرد و 67 نفر - %32/8 - زن هستند.وضعیت حمایت سازمانی ادراک شده کارکنان دانشگاه بوعلی سینا چگونه است؟با توجه به نتایج جدول - 2 - میانگین و انحراف استاندارد حمایت سازمانی ادراک شده به ترتیب 3/28±0/70 بود که از میانگین آماری - 3 - بزرگتر است و این تفاوت در سطح 0/01 معنادار است زیرا - p< 0/01 - ؛ بنابراین با %99 اطمینان میتوان گفت که میزان حمایت سازمانی ادراک شده در دانشگاه بوعلی سینا بالاتر از حد متوسط - 3 - است.
