بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی پژوهش بررسی وضعیت هوش اجتماعی و رفتار شهروندی دردانشگاه بوعلیسینا همدان بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان می باشد که با استفاده از نمونه گیری طبقهای تصادفی تعداد 348 نفر انتخاب شدند . برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد -1 هوش اجتماعی، -2 رفتارشهروندی سازمانی استفاده شد. برای تعیین روایی از روش محتوایی وبرای پایایی با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب 0/879،0/842 محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون t برای گروههای مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که: وضعیت هوش اجتماعی در حد متوسط است اما وضعیت رفتار شهروندی و خلاقیت سازمانی بالاتر از حد متوسط می باشد .
واژه های کلیدی: هوش اجتماعی، رفتار شهروندی، کارکنان دانشگاه بوعلی سینا
.1 مقدمه و بیان مسئله
فعالیتهای آموزشی هر کشور را می توان سرمایه گذاری یک نسل برای نسل دیگر دانست. در واقع تمامی هزینه های مادی (پول) و غیر مادی (فرصت های از دست رفته) که در جریان آموزش صرف میشوند، سرمایه گذاری روی منابع انسانی به حساب می آیند، زیرا در شرایط مطلوب، آموزش فرصت بهره وری را برای شخص و در نهایت برای سازمان و جامعه ایجاد می کند. پیشرفت و توسعه ی دانشگاه ها وموسسات آموزشی از طریق برخورداری نیروی انسانی از مهارتها و خصوصیات ویژه ای صورت می گیرد، از جمله خصوصیات و ویژگی های موثر در کارایی و اثربخشی آموزشی 1،هوش اجتماعی 2 و رفتار شهروندی3 می باشد. هوش اجتماعی یک مؤلفه مربوط برای رفتار شای هستاجتماعی است و شایستگی اجتماعی به عنوان پتانسیل یک شخص و توانا یی لازم برای عملکرد اجتماعی تعریف شده است (1)از عوامل موثر دیگری که در اثربخشی سازمان ها نقش اساسی دارد و بسیاری از محققان آنرا رفتاری فراتر از وظایف رسمی می دانند رفتار شهروندی است. این مقوله به رفتارهای فردی اشاره دارد که برخاسته از بصیرت افراد بوده وعلاوه بر اینکه اثر بخشی عملکرد سازمان را افزایش می دهند، مستقیم و به صورت صریح، از طریق سیستم رسمی پاداش تشویق نمیشوند(3،.(2 افراد در موقعیتهای اجتماعی، بخاطر تفاوتهای فردی، یکسان عمل نمی کنند این تفاوتهای فردی در ادبیات روانشناسی به هوش اجتماعی اشاره دارد. هوش اجتماعی برای نخستین بار زمانی که ثرندایک4 هوش را در سال1920 به عنوان هوش اجتماعی، مکانیکی و انتزاعی در تبیین رفتار وکردار انسان تعریف کرد به صورت جدی مورد بحث قرار
1.Training Effectiveness 2.Social Intelligence 3.Organizational Citizenship Behavior 4.Thorndike
1
گرفت، وی هوش اجتماعی را به عنوان توانایی درک دیگران و رفتار عاقلانه در ارتباطات انسانی تعریف کرده است(.(7از سویی دیگر رفتارهای مدنی که با پا گذاشتن بشر به جوامع مدنی بوجود آمده اند، از دیرباز محور توجه صاحبنظران و پژوهشگران عرصه های مختلف جامعه شناسی و روانشنا سی قرار گرفته است. بویژه توجه پژ وهشگران در حوزه های روانشناسی تربیتی در سال های آخر قرن بیستم به این متغیر معطوف شده است .(8)پودساکوف، پیتر و مکنزی و پین معتقدند که این نوع رفتارها در درجه اول از زمره وظایف و مسئولیت های تعریف شده در شرح وظایف افراد نیست، اما انجام آنها به اشکال متعددی بر عملکرد مؤثر فردی و گروهی تأثیر می گذارد . این نوع رفتار ها مشتمل بر گستره ی وسیعی، نظیر یاری رسانی به دیگران، همکاری و مشارکت غیر الزامی و مبتنی بر انگیزش درونی و ارائه ی پیشنهادات و راه حل هایی برای بهبود فرایندهای موجود در محیط هستند 10)،(9 رضایی و خلیل ز اده در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که بین هوش اجتماعی مدیران و رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد واز بین سه مؤلفه هوش اجتماعی، مؤلف ه مهارت اجتماعی و پردازش اطلاعات بهترین پیش بین برای رضایت شغلی می باشند . (19) در تحقیقی که توسط ریچارد هارمر انجام پذیرفت بین متغییر هوش معنوی و رفتار شهروندی سازمانی رابطه معناداری گزارش شد .(20) در پژوهش سیدنقوی و جعفری فارسانی نتیجه نشان داد که بین ابعاد رابطه متقابل رهبر-عضو و ابعاد رفتار شهروندی سازمانی رابطه مثبتی وجود دارد(.(21لذا با توجه به مبانی نظری و تعاریف و تحقیقات انجام شده در این امر، پژوهشگر در صدد یافتن پاسخ علمی به سوالهای زیر می باشد:
-1 وضعیت هوش اجتماعی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان چگونه است؟
-2 وضعیت رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان چگونه است ؟
.2روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی- همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه بوعلی سینای همدان در سال تحصیلی 1391-92 به تعداد770 نفر می باشند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی تعداد 348 نفر(137نفر زن و211 نفر مرد) انتخاب شدند. برای گرداوری داده های مورد نیاز از دو پرسشنامه استفاده شد.-1 پرسشنامه استاندارد هوش اجتماعی که توسط سیلورا، مارتین یوسن داهل(2001)1تهیه شده، و با21 گویه سه مولفه پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت های اجتماعی وآگاهی اجتماعی را می سنجد. -2 پرسش نامه رفتار شهروندی سازمانی ارگان((1991که دارای16گویه می باشد و شامل مؤلفه های نوع دوستی، وجدان، جوانمردی، رفتار مدنی، ادب و ملاحظه می باشد. جهت تعیین روایی پرسشنامه ها از روش روایی محتوا واز دیدگاه صاحب نظران رشته مدیریت بهره گیری به عمل آمدو برای سنجش پایایی پرسشنامه ها ا ز روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب پایایی بدست آمده از طریق روش فوق برای پرسشنامه هوش اجتماعی 0/879و برای پرسشنامه رفتار شهروندی0/842 به دست آمد.
