بخشی از مقاله
چکیده
آزمایشی به منظور بررسی اثرات تغذیه جیرههای آغازین با نسبتهای مختلف کنسانتره بر توسعه شکمبه برههای شیرخوار انجام شد. تعداد 30 بره نر نژاد دالاق از مادران جدا، به طور تصادفی به 3 گروه 10 راسی تقسیم و در قفسهای انفرادی، با 3 جیره آغازین از سن 15 تا 90روزگی تغذیه شدند. روش آماری مورد استفاده طرح کاملاً تصادفی بوده و تیمارها شامل جیرههای آغازین - جیره اول 100 درصد کنسانتره آغازین، جیره دوم دارای 67 درصد کنسانتره آغازین و 33 درصد یونجه خشک، جیره سوم دارای 33 درصد کنسانتره آغازین و 67 درصد یونجه خشک - بود.
در پایان آزمایش 18 بره 6 - بره از هر تیمار - ذبح شده، صفات مربوط به توسعه دستگاه گوارش آنها اندازهگیری شد.در برههای تغذیه شده با جیرههای آغازین میانگین ضخامت دیواره شکمبه، ارتفاع، عرض و تراکم پرزهای شکمبه - p<0/01 - اختلاف آماری داشته و ضخامت دیواره شکمبه، تراکم و اندازه پرزها در برههای تغذیه شده با جیره آغازین دارای 100درصد کنسانتره بیشتر بود.نتایج این آزمایش نشان داد که جیره آغازین با نسبت کنسانتره بالا در برههای شیرخوار سبب توسعه بهتر شکمبه میشود. واژههای کلیدی: جیره آغازین، توسعه شکمبه، بره شیرخوار.
مقدمه:
پرورش صحیح بره های تولیدی، در بازده اقتصادی پرورش گوسفند موثر می باشد. به همین دلیل امروزه استفاده از جیره آغازین مناسب در تغذیه بره های شیرخوار مورد توجه قرار گرفته است. در زمان تولد برهها شیردان بخش عمده معده بوده و عمل آن شبیه معده غیرنشخوار کنندگان است. مصرف خوراک جامد، مهمترین عامل در تغییر دام نشخوارکننده جوان از مرحله هضم تک معدهای - شیردانی - به هضم پیش معدهای - شکمبه و نگاری - یا نشخوارکننده بالغ است . - 5 - تغذیه بره های شیرخوار با جیره آغازین مناسب در توسعه شکمبه آنها موثر بوده و سبب عبور سریعتر از مرحله هضم تک معده ای به مرحله هضم میکروبی می شود
وجود مواد سریع التخمیر در شکمبه مانند دانه غلات باعث تحریک رشد بافت موکوسی - مخاطی - به ویژه پرزهای شکمبه میشود. مقدار و نوع اسیدهای چرب فرار تولیدی بسته به نسبت علوفه به کنسانتره متفاوت است. مصرف علوفه سبب تولید کمتر اسیدهای چرب فرار در مقایسه با کنسانتره شده و بر اثر تخمیر علوفه اسید استیک کمتر و با مصرف کنسانتره اسید بوتیریک و پروپیونیک بیشتر تولید میشود
تغذیه بره ها و سایر شیرخواران با دانه غلات سبب افزایش طول و قطر پرزها، ضخامت دیواره شکمبه 3 - ، 7، 8 و - 9، افزایش حجم و وزن معده - 1 - ، افزایش تراکم پرزها 7 - و - 8 شده است. در برخی مطالعات کاهش تراکم پرزها برخلاف افزایش اندازه 7 - و - 11 گزارش شده است.
این مطالعه جهت بررسی اثرات سطوح مختلف کنسانتره جیره آغازین بر نسبت و وزن معده و شکمبه، ضخامت دیواره شکمبه، ارتفاع، عرض و تراکم پرزهای شکمبه انجام گرفت.
مواد و روشها :
آزمایش بر روی 30 بره نر 3 1 روزه نژاد دالاق که در 2 روز اول تولد از مقدار کافی آغور تغذیه شده و پس از طی دو هفته دوره عادت پذیری تا زمان از شیرگیری 90 - روزگی - انجام شد. بره ها به 3 گروه 10 راسی به طور تصادفی تقسیم و در 30 قفس انفرادی قرار داده شده و با 3 جیره آغازین تغذیه شدند. جیرههای آغازین شامل: 100 - 1 درصد کنسانتره آغازین،67 - 2 درصد کنسانتره آغازین 33 + درصد یونجه خشک و33 - 3 درصد کنسانتره آغازین 67 + درصد یونجه خشک بودند.
استفاده از جیرههای آغارین از سن 15 روزگی شروع شده و روزانه در سه نوبت صبح ، ظهر و عصر تغذیه میشدند. جیرههای آغازین مورد استفاده بر اساس احتیاجات استاندارد غذایی گوسفند - 10 - 1985 تنظیم شد. مواد خوراکی تشکیل دهنده کنسانتره به ترتیب دانه ذرت 28، دانه جو 39، سبوس گندم 17، کنجاله سویا 14/4، مکمل معدنی و ویتامینی 0/5، پودر صدف 0/5، دی کلسیم فسفات 0/3 و نمک 0/3 درصد و ترکیب کنسانتره حاصله دارای 2/93 مگا کالری در کیلوگرم انرژی قابل متابولیسم و 17/11 درصد پروتئین خام داشت.
در پایان آزمایش 6 بره از هر تیمار بطور تصادفی انتخاب، ذبح و دستگاه گوارش آنها جدا شد. پس از بستن انتها و ابتدای آن، چربی ذخیره ای جدا شده، وزن پر و خالی شکمبه، نگاری، هزارلا و شیردان تعیین گردید. سپس با آب سرد به خوبی شسته، شکمبه و نگاری توسط کارد کاملا باز شده و از 9 نقطه - سه محل در هر قسمت از مرکز، کیسه های پشتی و شکمی - و از هر نقطه سه نمونه به اندازه یک سانتیمترمربع نمونه گیری و نمونه با محلول 20 درصد فرمالین ثابت شده و بوسیله دستگاه بینی کولار با بزرگنمایی 20 صفات طول، عرض پرزها 10 - پرز از هر نمونه - ، ضخامت دیواره شکمبه و با بزرگنمایی 10 تراکم پرزها در هر سانتیمتر مربع در نمونه ها اندازه گیری شد
روش آماری مورد استفاده طرح کاملا تصادفی بوده و داده ها بوسیله نرم افزار آماری - 12 - 1996 SAS تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج و بحث میانگین نسبت وزن معده - شکمبه ، نگاری ، هزارلا و شیردان - خالی به وزن زنده و نسبت وزن شکمبه به وزن معده خالی و بدون چربی در برههای تغذیه شده با هر سه جیره آغازین اختلاف آماری وجود نداشت . - p>0/05 - تغذیه با جیره دارای دانه غلات در مقایسه با علوفه سبب افزایش وزن شکمبه شده می شود 4 - ، 8 و - 9، اما در این آزمایش تغذیه برههای شیرخوار با نسبت علوفه به کنسانتره متفاوت در نسبت وزن معده آنها به وزن زنده موثر نبود.
میانگین ضخامت دیواره شکمبه در برههای تغذیه شده با جیرههای آغازین تفاوت آماری معنی دار وجود داشت . - p< 0/01 - این نتایج سایر محققین در این زمینه مطابقت داشته و تغذیه برههای شیرخوار با دانه غلات بیشتر سبب توسعه بهتر و ضخیم شدن دیواره شکمبه شده است
میانگین ارتفاع و عرض پرزهای شکمبه در برههای تغذیه شده با هر سه جیره آغازین تفاوت آماری معنی دار داشت . - p< 0/01 - برههای تغذیه شده با جیره آغازین دارای نسبت کنسانتره بیشتر بالاترین ارتفاع پرز و برههای تغذیه شده با جیره آغازین دارای نسبت علوفه بیشتر، کمترین ارتفاع پرزهای شکمبه را داشت. تغذیه برههای شیرخوار با دانه غلات بالاتر در مقایسه با جیره محتوی علوفه بیشتر سبب توسعه بهتر و افزایش ارتفاع و عرض پرزهای شکمبه شده و نتایج این آزمایش با مشاهدات سایر محققین مطابقت دارد
تراکم پرزها - تعداد در سانتیمترمربع - در برههای تغذیه شده با جیره های آغازین تفاوت آماری معنی دار وجود داشت . - p< 0/01 - در این مطالعه با افزایش نسبت کنسانتره جیره آغازین تراکم پرزها افزایش یافته که با نتایج سایر محققین مشابه بود
در طی توسعه شکمبه و عبور شیرخواران از مرحله هضم تک معدهای به مرحله هضم میکروبی ونشخوارکننده شدن، تغذیه با مواد خوراکی جامد محتوی دانه غلات و سایر مواد کنسانتره ای دارای کربوهیدرات سریع التخمیر، سبب تولید بوتیرات بیشتر میشود.
اسید بوتیریک برای تحریک رشد پرزهای شکمبه، رشد اپیتلیومها، کراتینه شدن و افزایش قطر دیواره آن افزایش سطح بتا هیدروکسی بوتیرات خون لازم است
