بخشی از مقاله
چکیده
تعیین سن زیستی یک چالش جدی در پژوهشهای پیریشناسی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر سن بر قابلیتهای آمادگی جسمانی در مردان دانشجو استان فارس بود. جامعه پزوهش حاضر را کلیه مردان دانشجو استان فارس که بین سن20 تا 52 سال شامل میشوند. و در سه گروه غیر فعال، نیمه فعال، و فعال ترسیم و معادله تخمین سن زیستی توسط آنها تولید گردید. نمونه این پژوهش شامل 100 نفر دانشجوی مرد استان فارس که پس از امضای فرم رضایت آگاهانه به روش نمونهگیری لایهای هدفمند انتخاب شدند. زیرگروهها شامل طبقههای سنی 20 - تا23، 24تا27، 28تا32، 33تا37، 38تا42، 43 تا47 و 48تا - 52 سال بود.
در هر زیر گروه به حدود70 نفر مراجعه شد و حداقل 10 نفر از آنها بطور داوطلبانه در تحقیق شرکت نمودند. آزمونهای آمادگی جسمانی عبارت بودند از: - دوی شاتل، بشین و برس، بارفیکس اصلاح شده، پرتاب توپ پزشکی، دراز و نشست، پرش سارجنت، دوی 30 متر، و الینویس - . تحلیل تشخیص مشخص نمود که 57 درصد از وضعیت آمادگی جسمانی از روی میزان فعالیت بدنی قابل تمییز میباشد
رگرسیون چند عاملی مشخص نمود که افزایش سن تقویمی با کاهش آمادگی جسمانی همراه است. ولی سرعت این کاهش با میزان فعالیت جسمانی رابطه معکوس داشت، به این معنا که سرعت کاهش آمادگی جسمانی در افراد فعال پایینتر بود یافتهها نشان داد که سطح آمادگی مردان ایرانی بخصوص از حیث آمادگی هوازی بسیار پایینتر بود.. نتیجه این پژوهش مبتنی بر تاثیر مثبت ورزش بر سن زیستی است.
-1 مقدمه
سن تقویمی برابر است با تعداد سالهای گذشته از زمان تولد هر فرد. بهرحال، از آنجا که همه افراد با سرعتی ثابت رشد نکرده و پیر نمیشوند، سن تقویمی نمیتواند وضعیت سلامت و کار آمدی فرد را بطور دقیق منعکس کند . مفهوم سن زیستی برای رفع این خلاء پیشنهاد شده تا در مقایسه با سن تقویمی، معیار واقعیتری از سن افراد بدست دهد. وجود تفاوت زیاد در قابلیتهای عملکردی اشخاص هم سن دلالت برآن دارد که سن تقویمی برای اندازهگیری فرآیند سالمندی ناکافی است.
در یک سن معین، مثلا 60 سالگی، افراد مختلف درجات مختلفی از پیری را نشان میدهند. بنابراین، اشتباه خواهد بود اگر روشهای تشخیصی و تجویزی علوم وابسته به سلامت، از جمله علوم ورزشی، صرفا بر پایه سن تقویمی استوار شود
سن بیولوژیک شاخص و نماد سلامتی عمومی است. و برای بررسیها پزشکی و بهداشتی فاکتور معتبرتری نسبت به سن تقویمی محسوب میشود. سن بیولوژیک میتواند نسبت به سن تقویمی کمتر، برابر یا بیشتر باشد. هر کدام از این وضعیتها بیانگر شرایط سلامتی خاصی خواهد بود. به همین ترتیب دو شخص هم سن به لحاظ تقویمی میتوانند شرایط جسمانی و بهداشتی کاملا متفاوت داشته باشند. ملاک سن بیولوژیک در واقع بیانگر سن سلامت افراد است. از این رو، در مطالعات مربوط به سالمندان بیشتر بر سن زیستی و نه سن تقویمی تاکید میشود.
پیرشناسان معتقدند برای افزایش دانستهها پیرامون رابطه بین سالمندی و سن تقویمی باید سایر روشهای اندازهگیری سالمندی که تفاوتهای بین افراد - هم سن تقویمی - را نشان میدهد را نیز مد نظر قرار داد. این اندازه ها معمولا تحت عنوان سن زیستی یا سن عملکردی مد نظر قرار میگیرند
بیشترین مطالعات انجام شده روی سن زیستی معطوف به سن جسمی یا سلولی میشود - ابوت5، 2008 و شارکه و گاسکل، . - 2006 اگر چه سنین عملکردی دیگری مانند سن روانی و سن اجتماعی نیز تعریف شده است. بدین صورت، در بسیاری از مطالعات پیری شناسی مفهوم سن زیستی به جای سنجسمی بکار میرود. در مطالعه حاضر نیز به این سنت عمل شده است. توسط ترسیم منحنیهای مربوط به رابطه تغییرات خصوصیات ظاهری و عملکردی دستگاههای مختلف بدن با سن تقویمی، می توان معادلههای مربوط به تخمین سن زیستی را براساس عوامل اندازهگیری شده استخراج نمود.
این گونه معادلهها برای جوامع مختلف تولید شدهاند، ولی چون نسبت به جمعیت مورد مطالعه ویژگی دارند، نمیتوان به طور دقیق از آنها در ایران استفاده نمود. چنانچه ملاحظه شد، سن زیستی - جسمی - تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از پیری و اثرات عمکردی که متعاقب آن به وجود میآید را مد نظر قرار میدهد
پیشگامان مطالعات سن زیستی در سالمندان زن و مرد هستند. آنها نشان دادند که سن زیستی به وسیله پارامترهای بالینی و عملکردی قابلیت ارزیابی دارد و برای این منظور برخی از پارامترها نسبت به برخی دیگر برتری دارند. ابزار آماری مورد استفاده آنها تحلیل رگرسیون چندگانه بود
روی اهمیت آزمونها و تجویزهای ورزشی برای جمعیت مسن آمریکا کار نمود. مطالعات او نشان داد که اثرات سن و ورزش معکوس یکدیگر است و بنابراین میتوان با ورزش تا حدودی اثرات افزایش سن را محدود نمود و اجازه نداد که بالا رفتن سن تقویمی با بالا رفتن سن زیستی همراه گردد
احتمالا جامعترین پژوهشی که فواید ورزش را در افزایش طول عمر ظاهر ساخته توسط انجمن سرطان آمریکا انجام گرفته است. آنها به مدت 20 سال، زندگی بیش از یک میلیون زن و مرد را دنبال کردند. نتیجه مطالعه آن بود که ورزش موجب افزایش طول عمر و کنترل بیماریهای مختلفی از جمله بیماریهای قلبی به ویژه در مردان میشود
بطور کلی، مطالعات انجام شده نشان می دهند که سن زیستی افرادی که فعالیت جسمانی منظم دارند کمتر از افرادی است که فعالیت جسمانی منظم ندارند
در مطالعات مربوط به سن زیستی، عملکرد دستگاههای مختلف بدن در سنین مختلف مطالعه گردیده و منحنی تغییرات آنها ثبت میگردد. برای مثال، پوست، گوش، چشم، تنفس، قلب و عروق، و عضلات اسکلتی از جمله عواملی هستند که در بیشتر مراکز مطالعاتی پیری شناسی منحنیهای تغییرات آنها به دقت ثبت شده است
در مطالعه حاضر، نسبت به ثبت منحنی سنی تغییرات برخی از عوامل مهم آمادگی جسمانی به منظور مطالعه نیمرخ سن زیستی اقدام شده و سپس معادله سن زیستی از روی شاخصهای آمادگی جسمانی تولید شده است.
-2 روششناسی پژوهش
پژوهش حاضر به بررسی تاثیر سن بر قابلیتهای آمادگی جسمانی در مردان دانشجو استان فارس میپردازد. جامعه پزوهش حاضر را کلیه مردان دانشجو استان فارس که بین سن 20 تا 52 سال شامل میشدند. و در سه گروه غیر فعال، نیمه فعال، و فعال ترسیم و معادله تخمین سن زیستی توسط آنها تولید گردید. به این منظور، از 150 دانشجوی مرد که بین سن20 تا 52 ساله به صورت در دسترس هدفمند لایهای دعوت به مشارکت شد. تحلیلهای نهایی این گزارش بر اساس دادههای 100 آزمودنی صورت گرفته است که بر اساس ملاکهای سن و سطح فعالیت جسمانی مناسب تشخیص داده شده و تمامی مراحل تحقیق را به اتمام رساندند. لایه های نمونه گیری شامل 7 گروه سنی 20 - تا23، 24تا27، 28تا32، 33تا37، 38تا42، 43 تا47 و 48تا - 52 سال بود.
در هر لایه سنی حدود 50 نفر دعوت به همکاری شدند و زمانی کار نمونهگیری آن لایه به پایان میرسید که در آن حداقل 10 نفر به طور کامل تست شده بودند . براساس پرسشنامهی استاندارد سطح فعالیت بدنی - 10 - ، در هر لایه سنی 4 نفر غیر فعال، 3 نفر نیمه فعال و 4 نفر فعال موجود بود، 8 آزمون آمادگی جسمانی به این شرح مورد استفاده قرار گرفت:
شاتل ران - توان هوازی - ، پرش سارجنت - توان بی هوازی - ، دوی 30 متر - سرعت - ، الینویس - چابکی - ، بشین و برس - انعطاف پذیری - ، بارفیکس اصلاح شده - استقامت اندام فوقانی - ، پرتاب توپ پزشکی - قدرت اندام فوقانی - ، و دراز و نشست - استقامت شکم - . دو عامل جسمانی قد، و وزن نیز اندازه گیری شد. پیشاپیش از دقت و پایایی اندازهگیریهای آزمونگر که یک کارشناس ارشد علم ورزشی بود. اطمینان حاصل شده بود. محور تحلیل های آماری عبارت بود از: تحلیل واریانس، تحلیل تشخیص و تحلیل رگرسیون چند عاملی، تحلیلهای فوق به همراه بررسی و پالایش دادهها توسط نرم افزار SPSS نسخه 13/5 انجام شده است.
-3 یافتهها
جدول -1 تحلیل واریانس، میانگین و انحراف معیار برای شاخص - سن، قد، وزن، - BMI در سه گروه تحقیق
اطلاعات - جدول - 1 نشان میدهد که انحراف معیار و میانگین سن در افراد فعال - 39/6 14/56 - و در افراد نیمه فعال - 36/8 14/12 - و در افراد غیر فعال - 32/6 14/5 - و ضریب همبستگی - 0/04 - و سطح معناداری - 0/96 - میباشد. انحراف معیار و میانگین قد در افراد فعال - 158/4 6/9 - و در افراد نیمه فعال - 153/3 5/6 - و در افراد غیر فعال - 150/5 7/3 - و ضریب همبستگی - 0/20 - و سطح معناداری - 0/82 - میباشد. انحراف معیار و میانگین وزن در افراد فعال - 59/9 10/0 - و در افراد نیمه فعال - 61/65 13/7 - و در افراد غیر فعال - 58/11 11/6 - و ضریب همبستگی - 1/17 - و سطح معناداری - 0/31 - میباشد.
