بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش کاهش تعداد جلسات تمرینی و در مقابل افزایش شدت تمرینف بر روي ترکیب بدن - درصد چربی بدن،شاخص توده بدنی - ، توان هوازي وتوان بی هوازي بررسی شده است . 80 آزمودنی که همگی مرد و غیرورزشکار - با میانگین سنی35/2 -1/53 سال و میانگین قد 175 / 18- 5/43سانتیمتر - بودند ، ازطریق تکمیل پرسشنامه و به صورت تصادفی - از مجموع 120نفر - انتخاب و در چهار گروه20نفره - سه گروه تمرینی ویک گروه گواه - تقسیم شدند و گروه هاي تمرینی به ترتیب یک ، دو وسه جلسه تمرین در هفته به مدت 8 هفته را انجام دادند .تمرینات شامل تمرین تناوبی به صورت هر روز 60 دقیقه راه رفتن و دویدن با سرعتهاي معین براي هر گروه تمرینی بود به گونه اي که گروه سه جلسه ،تمرینی با شدت پایین - 60-70 درصد ضربان قلب بیشینه - و گروه دو جلسه، تمرینی با شدت متوسط - 70-80 درصد ضربان قلب بیشینه - وگروه یک جلسه، تمرینی با شدت بالا - 80- 90 درصد ضربان قلب بیشینه - را انجام می دادند .
براي برآورد توان هوازي از آزمون دوي رفت و برگشت 20 متر - شا تل ران - ، براي سنجش توان بی هوازي - قدرت انفجاري پاها - از آزمون پرش سارجنت و براي براورد درصد چربی از روش هفت نقطه اي چین پوستی استفاده شد. براي تجزیه و تحلیل داده ها ي پژوهش از نرم افزار ززفششبش و از تحلیل واریانس استفاده شد . یافته هاي پژوهش نشان داد هرچه تعداد جلسات تمرین بیشتر و شدت کمتر بوده نتایج بهتري در درصد چربی بدن و توان هوازي کسب شده است . چنانچه سه جلسه تمرین در هفته با شدت پایین نسبت به گروههاي تمرینی دیگر باعث کاهش معناداري در درصد چربی بدن - - 2/48- 0/1وشاخص توده بدن - - 2/93 - 0/06وافزایش معنادار در توان هوازي 13/77 - 1/09 - - گردیده است . و برعکس هرچه تعداد جلسات تمرین کمتر و شدت بیشتر بوده نتایج بهتري در توان بی هوازي کسب شده است . چنانچه بین گروه یک جلسه تمرین در هفته و گروه گواه بیشترین تفاوت معنی دار - 8/27-1/59 - مشاهده شد .
واژه هاي کلیدي: تواتر تمرین ، شدت تمرین ، توان هوازي ف،توان بی هوازي،ترکیب بدن ،کارکنان غیرورزشکار
مقدمه:
با توجه به رشد صنعتی و مکانیزه شدن امور ،همچنین مشکلات زندگی شهرنشینی مثل کمبود فضا و مکان براي ورزش ،رژیمهاي غذایی نامناسب و پر چرب ، ترافیک ،نامناسب بودن لباسها براي تحرك، عادتهاي غلط حرکتی ، مسافتهاي زیاد بین محل کار ومحل زندگی و استفاده اجباري از وسایل نقلیه ، چند شیفته کار کردن ، برنامه هاي تلویزیونی و بازیهاي رایانه اي جذاب و مسائلی از این قبیل همه دست به دست هم داده اند تا بیماریها و نا هنجاری هاي جسمانی و روانی از جمله افزایش وزن، مشکلات قلبی وعروقی و.... براي مردم به وجودبیاید. . - 1 -
باتوجه به مسایل گفته شده در بالا بیماریها ناشی از فقر حرکتی افزایش پیدا کرده و باعث بالا رفتن هزینه هاي درمانی و پزشکی کشور شده که به نوبه خود دشواریهایی را به دنبال دارد و لی دولت می تواند با یک برنامه ریزي صحیح در جهت احداث اماکن ورزشی و ترویج فرهنگ ورزش دوستی، این مشکلات را تا حدزیادي کاهش دهد . به هر حال هرچند ورزش می تواند راه حل مناسبی براي پیشگیري و درمان بیماریهاي ناشی از فقر حرکتی و فشارهاي روانی باشد. متآسفانه مردم از نظر صرف وقت براي ورزش به دلایل مختلف با کمبود وقت مواجه هستند و نمی توانند به طور مرتب هفته اي حداقل 3 جلسه یا بیشتر ورزش کنند . اما اکثریت مردم می توانند با توجه به تعطیلات آخر هفته یک یا دو جلسه در هفته براي ورزش وقت بگذارند . در برنامه ریزي آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز براي واحدهاي تربیت بدنی یک جلسه در هفته - 1 الی 1/5 ساعت در هفته - اختصاص داده شده است - . - 1
در حال حاضر به دلایل مختلف به نظر می رسدپرسنل ناجا از نظر صرف وقت براي ورزش ،با مشکلاتی مواجه هستند ونمی توانند به طور مرتب بر اساس توصیه هاي به عمل آمده تو سط انجمنها ومراکز علمی ورزش، هفته اي دو یا سه جلسه ورزش کنند . - 6 - اما به نظر می رسداکثر آنها می توانند با توجه به تعطیلات آخر هفته وقتی را براي یک یا دو جلسه ورزش اختصاص دهند .لذا باید این واقعیت را پذیرفت که قشر کثیري از مردم نمی توانند بیشتر از یک یا دو جلسه در هفته ،ورزش کنند . پس باید باتوجه به این واقعیت ،برنامه ریزي مناسبی براي یک یا دو جلسه تمرین در هفته انجام شود تا از این زمان محدود بصورت بهینه استفاده شود.
تاکنون تحقیقات زیادي روي 3 جلسه تمرین در هفته یا بیشتر انجام شده است و بعضی از محققان یک یا دو جلسه تمرین در هفته را کم اثرمی دانند - - 25 - - 3و این نظرات موجب دلسردي تعدادي از افرادي می شود که بیش از یک یا دو جلسه نمی توانند ورزش کنند . اینگونه پژوهش ها می توانند بعضی از مسائل را روشن سازد. بووت و همکارانش1 در پژوهشی برخی از فاکتورهاي آمادگی جسمانی - قد، وزن ،دوي 20 متر شاتل ران ،ﺷﺎﺧﺺ توده بدنی ،سرعت،استقامت و.. - دانش آموزان 15-12 ساله یک مدرسه را اندازه گرفتند . در پایان مشخص شد هر قدر که مقدار فعالیت بدنی بیشتر باشد ، فاکتورهاي آمادگی جسمانی آنها در حد مطلوبتري قرار دارد. - 16 - ساسان وهمکارانش2 در پژوهشی نتیجه گرفتند تمرین 3تا5 جلسه در هفته و هرجلسه یک ساعت ﺑﺎﻋﺚ کاهش وزن می شود و ترکی ب بدن را از چربی به عضله تغییر می دهد - - 26 و نیز گت من به مقایسه 1و3و5 جلسه تمرین در هفته به مدت 20 هفته روي برخی فاکتورهاي آمادگی جسمانی پرداخت در این پژوهش گروههاي 3 و 5 جلسه تمرین در هفته کاهش وزن معناداري پیدا کرده بودند . و گروه 5 جلسه تمرین درهفته کاهش وزن بیشتري پیدا کرده بود - . - 19
همچنین رحمانی نیا اثر پیاده روي را با شدت 50تا70 درصد ضربان قلب بیشینه برروي مردان غیر ورزشکار به مدت چهار هفته و هفته اي سه جلسه تمرین بررسی کرد و کاهش معناداري در وزن بدن مشاهده کرد - . - 9 آقاي گت من 3 و رابرتز4 در پژوهشهایی به این نتیجه رسیدند که هرچه تعداد جلسات تمرینی بیشتر باشد 3 - ،1و5 جلسه در هفته - تاثیر بیشتري بر روي ضربان قلب و درصد چربی بدن می گذارد. - . - 24 - , - 19 نسرین آقاملک و همکاران در پژوهشی به مقایسه دو روش فعالیت بدنی مختلط و هوازي بر میزان سطح آمادگی جسمانی دختران دانشجو پرداختند342 آزمودنی در دو گروه ، 10 هفته - یک جلسه 75 دقیقه اي درهفته - تمرین کردند . نتایج نشان داد که تمرینات مختلط که شامل تمرینات هوازي و بی هوازي بود ، نیروي عضلانی - قدرت انفجاري پاها - را افزایش معنی دار داده است . - 4 -
در اکثر منابع و گزارش هاي علمی و نظرات مربیان و متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی بر حداقل سه جلسه تمرین در هفته تاکید شده است - 1 - .از طرف دیگر در پژوهشهایی که روي یک جلسه ،دو جلسه یا سه جلسه تمرین در هفته انجام شده است شدتهاي تمرین در گروههاي مختلف یکسان بوده یا زمان کلی صرف شده براي تمرین - در یک،دو ،سه جلسه - برابر بوده است. لذا پژوهش در این زمینه ،می تواند در ورزش همگانی براي افرادي که قصد ورزش کردن دارند و از نظر وقت محدودیت دارند ، راه گشا و امید بخش باشد . در هر صورت در یک محدوده معین ،هر چه تمرین بیشتر باشد نتایج بهتري در آمادگی جسمانی و یادگیري مهارتها بدست خواهد آمد . با توجه به موارد مذکور سئوال اصلی پژوهش این است که: آیا می توان با افزایش شدت تمرین ، کاهش تعداد جلسات تمرین راتا حدي جبران کرد ؟ بر این اساس در این پژوهش تغییرات ترکیب بدن ،توان هوازي و توان بی هوازي در چهار گروه آزمودنی - سه گروه تجربی و یک گروه گواه - که یک ،دو و سه جلسه تمرین در هفته باشدتهاي معین به مدت 8هفته را انجام می دهند ،مورد مطالعه قرار می گیرد
روش شناسی پژوهش:
جامعه آماري این پژوهش را کارکنان نیروي انتظامی شهرستان ایلام 40-20 - ساله - غیر ورزشکار تشکیل دادند. نحوه انتخاب آزمودنی ها به این نحو بود که تعداد 80 نفر ازطریق تکمیل پرسشنامه - شامل اطلاعات عمومی،سؤالاتی براي تشخیص ورزشکاریاغیرورزشکار بودن ،سابقه ورزشی و پزشکی و... - و به صورت تصادفی - از مجموع 120نفر - انتخاب و در گروههاي 20نفره سازماندهی شدند .
روش گرد آوري اطلاعات :
در این پژوهش پیش آزمون وپس آزمون مانند هم برگزار شد . براي براورد توان هوازي از آزمون دوي رفت و برگشت 20 متر - شا تل ران - که اعتبار ان قبلا مورد تایید قرار گرفته است استفاده شد - 23 - ، براي برآورد درصد چربی از روش هفت نقطه اي چین پوستی و معادله جکسون وپولاك - تعین چگالی - و ازمعادله بروزوك - درصد چربی - استفاده شد - . - 18 براي اندازه گیري شاخص توده بدنی نیز از فرمول - وزن / قد - 2 استفاده شد .و براي سنجش توان بی هوازي - قدرت انفجاري پاها - از آزمون پرش سارجنت استفاده شد
روش اجراي پژوهش
بعد از گروه بندي آزمودنیها پیش آزمون از آنها بعمل آمد و سپس گروهها به قرار زیرتحت تاثیر برنامه هاي تمرینی تناوبی با شدتهاي معین قرار داده شدند . .1 گروه یک جلسه تمرین در هفته با شدت بالا 80-90 - درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 60 دقیقه . 2 گروه دو جلسه تمرین در هفته با شدت متوسط - 70-80 درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 60 دقیق
