بخشی از مقاله
چکیده
شبکههای اجتماعی موجب افزایش ارتباطات اجتماعی شده است. اما متأسفاته به دلیل استفاده های نادرست و نداشتن برنامه برای استفاده به اندازه و درست از این وسیله ارتباطی نگرانی در مورد تأثیر آن را بر روابط خانوادگی ازجمله ارتباط همسران دو چندان کرده است. در بحث ازدواج و طلاق، رشد و گسترش استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی مسائلی مانند ناپایداری ازدواجها، تغییر الگوی همسرگزینی، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش تنوعطلبی جنسی مردان و زنان و افزایش طلاق را به وجود آورده است. لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر شبکههای مجازی بر افزایش طلاق - مطالعه موردی شهرستان ایلام - با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی با بکارگیری آزمونهای کولموگروف - اسمیرنوف،T وابسته و آزمون همبستگی اسپیرمن میباشد. و همچنین اطلاعات آن از طریق مطالعات اینترنتی، کتابخانهای و اسنادی به دست آمده است.
جامعه آماری 383 نفر از زنان و مردان این شهرستان میباشد که به صورت روش نمونهگیری خوشهای انتخاب شدهاند. نتایج به دست آمده از تحلیل فرضیات حاکی از آن است که بین درخواست طلاق از طرف مرد و زن تفاوت معناداری وجود دارد. و بین درخواست طلاق از طرف مرد و زن تفاوت معناداری وجود ندارد. و همچنین بین استفاده از شبکههای مجازی و افزایش طلاق رابطه معنیداری وجود دارد و از شدت بالایی برخوردار است. این نتایج نشان میدهد که هرچه میزان استفاده از شبکههای اجتماعی بالا باشد، میزان طلاق افزایش مییابد. امروزه شبکههای اجتماعی انتظارات همسران را از هم بیشتر کرده و روابط نادرست را ترویج داده است.
-1 بیان مسأله
خانواده یک نظام اجتماعی استکهرسماً در همه جوامع پذیرفته شده و توسعه یافته است. نابسامانی سازمان خانوادگی یا گسیختگی آن را میتوان به عنوان شکستن واحد خانوادگی یا گسیختگی ساخت نقشهای اجتماعی به علت قصور یا ناتوانی یک یا چند عضو خانواده در اجرای نقشهای خود تعریف کرد. طلاق یکی از انواع گسیختگی خانواده است که آمار آن در جامعه ایران طی سالهای گذشته تا به امروز رو به فزونی گذارده و بالطبع آسیبهایی را نیز در جامعه به دنبال داشته است. نقش خانواده به عنوان کوچکترین واحد اجتماعی یا کارکردهای مختلف آن، میتواند هم در جنبه مثبت آن یعنی ایجاد کانون آرامش و هم در جنبه منفیاش یعنی ایجاد آسیب اجتماعی بسیار مهم و تأثیرگذار باشد. از جمله وجوه منفی پدید آمده از درون این نهاد اجتماعی، بروز آسیبی تحت عنوان «طلاق» است که آثار مخرب آن در ابعاد اجتماعی فوقالعاده زیاد بوده و موجب ایجاد ناهنجاریهای اجتماعی بسیاری میشود.
با توجه به اینکه نهاد خانواده در کشور ما همواره از استحکام و غنای خاصی برخوردار بوده است و بیشتر مسائل فرهنگی و شخصیتی و اجتماعی ما در کانون خانواده شکل میگیرد، از این رو تحقیق در این زمینه، هم میتواند روشنگر برخی ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی ما باشد و هم به شناخت و برنامهریزی در جهت حفظ، ثبات و استحکام نهاد خانواده یاری رساند. نظر به نقش مهم خانواده در جامعه، از هم گسیختگی خانوادهعموماً با عوارض نامطلوبی همراه بوده و درهر جامعه همواره سازوکارهایی جهت استحکام خانواده وجود دارد - تیماجچی، . - 6 :1377 طلاق از جمله مباحث اجتماعی است که در سایر پدیدههای آسیبشناختی انعکاسی بارز دارد. به دلیل رابطه آن با اعتیاد، جرم و بزهکاری، میتوان در چهارچوب جامعهشناسی انحرافات و یا جامعهشناسی مسائل و مشکلات اجتماعی بدان پرداخت.
در پیدایش این معضل، عوامل شناخته و ناشناختهای دست به دست هم داده و موجب ناسازگاری زناشویی و انحلال خانواده و بالا رفتن نرخ طلاق در جامعهمخصوصاً در شهرهای بزرگ شدهاند. این پدیده از طرف متخصصان رشتههای مختلف علوم انسانی به گونههای متفاوتی مورد تحلیل و تبیین قرار می گیرد. یکی از اینگونه ها در تحقیق حاضر بررسی تاثیر شبکههای مجازی بر افزایش طلاق میباشد. شبکههای اجتماعی و دنیای مجازی به عنوان یکی از کارگزاران جامعهپذیری امروزی در بروز پدیده طلاق و رضایت زناشویی زوجین تاثیر زیادی دارد. یکی از دلایل عمده سست شدن پایههای خانواده این است که افراد اوقات کمتری را در کنار هم میگذرانند و کوچک شدن خانوادهها به دلایل مختلف از جمله تلاش برای تامین هزینههای خانواده و امرار معاش، منجر به کاهش ارتباط اعضای خانواده به خصوص روابط عاطفی آنها شده است. رشد شبکه های اجتماعی در سال های اخیر شتاب چشمگیری داشته است تا جایی که بسیاری از مردم این شبکهها را ابزار ارتباطی خود قرار دادهاند. از آنجایی که بیشتر کاربران این فضا نحوه استفاده صحیح از این فضا را نمیدانند، آثار مخرب شبکه های اجتماعی از این دست نمود و بروز بیشتری یافته است.
تحقیقات وسیعی بر میزان افزایش نرخ طلاق میان کاربران شبکه های اجتماعی در دنیا صورت گرفته اما تا کنون تحقیق جامعی در این زمینه در ایران منتشر نشده است. مهم ترین تأثیری که شبکه اجتماعی می تواند در دراز مدت بر افراد بگذارد گرفتن انواع نبوغ و خلاقیت و نوآوری از افراد است که موجب کاهلی، افسردگی و بروز یک سری حالات روانی غیر قابل قبول و غیر عادی در فرد می شود. این حالات روانی غیر قابل قبول و غیر عادی در فرد می تواند زمینهساز بسیاری از رفتارها و ناسازگاری ها در خانواده ها شود که با ادامه این حالات و پایین آمدن آستانه تحمل افراد یک خانواده، زمینه جدایی اعضای یک خانواده از هم شروع شود.
از این رو هدف اصلی در این پژوهش بررسی تأثیر شبکههای مجازی بر افزایش میزان طلاق در شهر ایلام میباشد. و سؤال اصلی تحقیق این است که شبکههای مجازی تا چه حد بر میزان افزایش طلاق تأثیرگذار هستند؟ لذا از آنجایی که خانواده مهمترین رکن هر جامعهای به شمار میرود باید در نظر داشت برنامهریزی در این بخش مهمترین سرمایهگذاری است که میتوان انجام داد؛ نباید مسئولین منتظر بمانند تا هر بار با ورود یک شبکه اجتماعی جدید مشکلات جدیدی به وجود بیاید با یک پیشبینی ساده و فرهنگسازی قبل از ورود یک شبکه اجتماعی به کشور میتوان جلوی بسیاری از آسیبها را گرفت؛ مسئولین باید بتوانند این شبکهها را هدایت کنند تا نظام خانوادهها به این سهولت از هم گسسته نشود.
-2 اهمیت و ضرورت تحقیق
طلاق یکی از پدیدههای مهم اجتماعی است که افزایش آن در هر جامعهای موجب اختلال در نظم و تعادل آن جامعه و بروز برخی دیگر از آسیبهای اجتماعی میشود. طلاق همانند سایر مسائل اجتماعی، پدیده پیچیدهای است و نمیتوان تنها یک یا چند عامل مشخص را علت بروز آن دانست، بلکه ممکن است در هر جامعهای به فراخور شرایط و تغییرات اجتماعی آن، برخی از عوامل مهمتر و اساسیتر باشد. طلاق موجب اختلال در نظم و انسجام خانواده است؛ هر چند ممکن است به اختلافات زناشویی و ناسازگاریها پایان دهد، اما آثار و نتایج ناگوار آنخصوصاً برای زنان مطلقه وکودکان آنها اجتناب ناپذیر است. چنانچه به خانواده به عنوان یک سیستم اجتماعی که عناصر درون آن دارای همبستگی هستند خللی وارد شود، انسجام وهمبستگیِ کل جامعه را دچار اختلال میکند. بنابراین گسترش طلاق در هر جامعهای،مخصوصاً اگر با شتاب و جهش غیرعادی همراه باشد، بررسی و شناخت عوامل افزایش این پدیده و راههای کاهش آن، مسأله مهمی است که باید مورد توجه برنامهریزان و دستاندرکاران مسائل اجتماعی باشد.
بهداشت روانی نسلهای جامعه در گرو تأمین بهداشت روانی خانواده به عنوان یک کانون مملو از محبت و آرامش برای تحول در رشد استعدادهاست که هر گونه آسیبی به آن، نسل آینده را از آثار سوء خود مصون نخواهد گذاشت و سازمانهای اجتماعی زیادی را درگیر خود خواهد ساخت، با این وجود متأسفانه شاهد افزایش بیش از انتظار نرخ طلاق در جامعه هستیم. حال آنکه منفورترین امر در نزد خداوند متعال که در کلام معصوم از آن به لرزش عرش تعبیر شده، طلاق است، ضمن اینکه توصیههای اخلاقی زیادی در مورد تشکیل خانواده و تلاش برای حفظ آن با نیت تقرب به ذات اقدس وی در متون اسلامی آمده است - کاملی، - : 6 1381 تحقیق در باب طلاق و علل آن میتواند با کشف و تعمیق شناخت پدیده مورد بحث، زمینه شناخت علمی و گسترده آن را فراهم کند و جهت کم کردن وقوع این پدیده منفور گام صحیح برداشته و به ارتقای فرهنگ جامعه در زمینه فرهنگ زناشویی و همچنین برای تدوین برنامههای اجتماعی مناسب در جهت سالم سازی محیط و جلوگیری از پیامدها و آثار زیانبار طلاق یاری رساند. لذا اهمیت انجام این پژوهش از این حیث میباشد که ضمن برجسته ساختن اهمیت نهاد خانواده و مورد تهدید قرار گرفتن آن از سوی شبکههای اجتماعی مجازی، پیشنهاداتی به منظور آشنایی هرچه بیشتر خانوادهها با تهدیدات فضای مجازی و استفاده صحیح از فضای مجازی و نیز راهکارهایی جهت پیشگیری و کاهش تهدیدات اینترنتی در ابعاد فرهنگی، آموزشی و خانواده با توجه به هنجارهای جامعه ارائه داده شود.
-3 اهداف
هدف کلی:
تبیین اثرات مثبت و منفی شبکههای مجازی و تأثیر آن بر افزایش طلاق
اهداف جزئی
1. بررسی و تبیین تأثیر شبکههای مجازی بر افزایش طلاق
2. بین جنسیت و میزان استفاده از شبکه های مجازی رابطه وجود دارد.
3. بین درخواست طلاق از طرف مرد و زن تفاوت وجود دارد
-4 سؤالات
1. آیا شبکههای مجازی بر افزایش طلاق تأثیرگذار هستند؟
2. آیا بین جنسیت و میزان استفاده از شبکه های مجازی رابطه وجود دارد؟
3. آیا بین درخواست طلاق از طرف مرد و زن تفاوت وجود دارد؟
-5 فرضیات
1. بین میزان استفاده از شبکههای مجازی و افزایش طلاق رابطه معناداری وجود دارد.
2. بین جنسیت و میزان استفاده از شبکه های مجازی رابطه معناداری وجود دارد.
3. بین درخواست طلاق از طرف مرد و زن تفاوت معناداری وجود دارد.
-6 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
نظریات
در عصری که کارکرد جنگها و شیوههای مبارزه و مقابله تغییر پیدا کرده و از جنگ سخت به جنگ نرم و از جنگ نظامی به جنگ فرهنگی و رسانهای تبدیل شده است،قطعاً نگرشها به ابزارهای جنگ رسانهای هم باید تغییر کند. در میان انواع و اقسام رسانهها، فضای مجازی از گستردگی و ویژگیهای منحصربه فردی برخوردار بوده و هست و در میان رسانههای مجازی، »شبکههای مجازی« به دلیل ایجاد یک محیط تعاملی، مورد توجه ویژه قرار دارند. لذا باید نظریات اندیشمندان بزرگ را در این خصوص مطالعه کرده و راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از این شبکهها به کار ببریم.
نظریه کاشت
نظریه کاشت به عنوان یکی از پر کاربردترین نظریههای مربوط به اثرات رسانههای ارتباط جمعی، بهتر از هر نظریهای، اثرات تکنولوژی رسانهای بر جامعه و تحولات آن را نشان میدهد. این نظریه، محصول دو دهه فعالیت پژوهشی گروهی به سرپرستی جورج گربنر، نظریه پرداز ارتباطات، روی وسایل ارتباط جمعی به طور عام و تلویزیون به طور خاص است. گربنر بر این باور است که تلویزیون در میان رسانههای مدرن چنان جایگاه محوری در زندگی روزمره ما پیدا کرده که محیط نمادین آن و پیامهایش در مورد واقعیت، جای تجربه شخصی و دیگر وسایل شناخت جهان را گرفته است .
