بخشی از مقاله
چکیده
یکی از اهداف صندوق های اعتبارات خردتوانمندسازی زنان روستایی از طریق ایجاد اشتغال و درامد و معاش خانوارهای روستایی می باشد، لذا در این مطالعه به بررسی تاثیر این صندوق ها در اشتغال زنان روستایی استان مرکزی می باشد . این تحقیق از نوع توصیفی و به روش پیمایشی انجام شد.
جامعه آماری شامل زنان روستایی عضو صندوق های اعتبارات خرد استان مرکزی می باشد که طی 5 سال گذشته - 1385-1390 - از اعتبارات خرد استفاده کرده بودند. - N=365 - که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 120نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. - - n=120 ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن توسط پانلی از کارشناسان دفتر امور زنان روستایی و اساتید دانشگاه تربیت مدرس و تهران مورد بررسی، اصلاح و تایید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق با اتمام آزمون مقدماتی و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18محاسبه شد و مقدار آلفای کرونباخ ./79 به دست آمد. نتایج نشان داد اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان روستایی تاثیر بسزایی داشته است آنچان که مقایسه گروهی از زنان روستایی که وام دریافت کرده اند از نظراشتغال و اقتصادی توانمندتر شده اند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد میزان وام دریافتی، نقش مردان و عوامل فرهنگی و اجتماعی در حدود 45 درصد بر اشتغال زنان روستایی تاثیر مثبت و معنی داری داشته است.
واژه های کلیدی : صندوق اعتبارات خرد، اشتغال، زنان روستایی
.1 مقدمه
امروزه در جهان پذیرفته شده ، زنان - بویژه زنان روستایی - نیمی از نیروی محرکه جامعه می باشند که نقش مهم و پنهانی را در به گردش درآوردن چرخه اقتصاد و توسعه کشورها ایفا نموده اند، لذا توجه به این قشر جهت دستیابی به توسعه پایدار امری انکار ناپذیری است که توجه دولتمردان و سیاستگذاران در این زمینه را بیش از پیش جلب نموده است.
همچنانکه زندگی در روستا فرایندی چندبعدی و پیچیده از فعالیتهای زیستی، تولیدی، توزیعی، آموزشی، اجتماعی و اقتصادی است ، لذا توسعه روستاها باید با نظر و مشارکت خود روستاییان و بر مبنای ارزشها و اولویت ها و توانمندیهایشان سامان بخشیده شود - سن،. - 1383 بسیاری از نظریه پردازان اعتقاد دارند که هرچه فعالیت زنان در عرصه اقتصادی گسترش یابد، نقش آنها از نظر اجتماعی و بویژه در مشارکت ، تصمیم گیری و به دست گرفتن مسئولیت ها بیشتر خواهد شد - امینی، . - 1375 با در نظر گرفتن این نکته که امروزه برآن اتفاق نظر وجود دارد، برای رفع محرومیت بهترین روش ، ایجاد اشتغال برای افراد فقیر و کم درآمد از جمله زنان روستایی می باشد، از این طریق هم روحیه فعالیت و اشتغال افراد تقویت شده و هم دولت ها متحمل فشار کمتری در امور اقتصادی و توسعه می شوند - امین پور، . - 1381 زنان روستایی مانند سایر قشرهای جامعه می توانند در اداره امور جامعه خود نقش و مشارکت داشته باشند. یکی از روش های مشارکت، فراهم کردن زمینه هایی مانند دادن وام و تسهیلات به زنان جهت افزایش حضور و مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی جامعه روستایی خود می باشد. در واقع از این طریق می توان دربین زنان روستایی اشتغال ایجاد نمود و با این روش، وضعیت اقتصادی و اعتباری آنان را بهبود بخشید.
.2 مرور ادبیات :
یکی از تجارب موفق در خصوص پرداخت تسهیلات مالی - اعتبارات خرد - به زنان فقیر مر بوط به کشور بنگلادش با تاسیس گرامین بانک است. این بانک در سال 1976 با هدف کمک به توده های فقر جامعه به ویژه زنان روستایی تاسیس شد. مجموع مطالعاتی که در خصوص گرامین بانک انجام شده است، حاکی از موفقیت آن در ایجاد اشتغال و فقرزدایی و روحیه اعتماد به نفس و خود اتکایی در زنان فقیر و سرپرست خانوار روستایی است . - Tilakaratan,1996 -
تاسیس بانک آمنا اختیار مالزی در سال 1987 در کشور مالزی با هدف ارائه تسهیلات اعتباری به توده های فقیر و ایجاد روحیه خود اتکایی در روستائیان به ویژه سرپرست خانوار یکی دیگر از موارد حمایت از زنان خانوار است - Aim,2003 - بررسی و ارزشیابی های انجام شده حاکی از نقش برجسته تسهیلات اعطایی آمنا اختیار در ایجاد اشتغال است - . - Akhter,1999 اجرای طرح اعتبارات خرد با تمرگز برصنایع کوچک توسط بانک توسعه صنایع کوچک هندوستان - SIDBI - از جمله تجارب موفق در حمایت از زنان سرپرست خانوار در این کشور است. در قالب این طرح تسهیلات خرد به ویژه در اختیار زنان قرار گرفته و موفقیت های زیادی در زمینه اشتغال حاصل شده است - . - Purohit,2003 کشور نپال در حمایت از زنان فقیر از سال 1982 با همکاری یونیسف و صندوق بین المللی توسعه کشاورزی - IFAD - و سازمانهای غیردولتی، اعتبار و تسهیلات در اختیار زنان فقیر قرار میدهد.
هدف این برنامه بهبود اوضاع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان با تامین اعتبار برای آنهاست. بررسی عملکرد این طرح نشان می دهد، این طرح تاثیر مثبتی در جایگاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان بر جای گذاشته است . - Acharya,1999 - کشور افریقایی بنین از طریق تامین اعتبارو تسهیلات در سطح خرد در توانمندسازی زنان فقیر روستایی قدمهای مثبتی در برداشته است.از سازمان های فعال در این زمینه مرکز توسعه خلاقیت های کشور بنین است که هدف آن تشویق زنان به پس انداز درآمدهای اندک و نهایتا مشارکت در گروههایی است که می توانند از اعتبارات و تسهیلات به صورت انفرادی یا جمعی استفاده نمایند. در کنار ارائه تسهیلات، آموزش ، معرفی فعالیت های درآمدزا، سوادآموزی، روش های پس انداز، تبادل تجارب و مواردی از این دست نیز توسط مرکز انجام می پذیرد
هیوم و موسلی به ارزیابی آثار وام های خرد بر اشتغال و افزایش درآمد پرداخته اند. دراین راستا برنامه های اعتبار خردی که توسط نهادهای زیر طراحی و اجرا شده اند مورد بررسی قرار گرفته است : بانک همبستگی بولیوی، بانک رکیت اندونزی، براک، وام هایی که توسط بانک همبستگی بولیوی داده شده است اثر مثبتی برافزایش درآمد و اشتغالزایی داشته است. بانک رکیت اندونزی هم در زمینه افزایش درآمد و ایجاد اشتغال موفق بوده است. در براک وامها صرف فعالیتهای خانوار شده و سبب افازایش درآمد خانوار شده است ولی تاثیر چندانی در اشتغالزایی نداشته است. هیوم و موسلی این گونه نتیجه گیری میکنند که اعطای وام به خانوارهایی که بسیار فقیر هستند و برای اولین بار وام می گیرند باعث افزایش درآمد برای خانوار می شوداما اثری بر اشتغال ندارد - Hulme and . - Mosley,1996 سازمان جهانی کار هم در گزارش متفاوتی به نایج مشابهی رسیده است . - ILO,2002 - بر مبنای این گزارش در کشورهای در حال توسعه جمعیت هدف نهادهای مالی خرد افراد فقیری هستند که در زیز خط فقر قرار دارند. وام هایی خردی که به این افراد ارائه می شود برای تثبیت وضعیت درآمدی آنهاست اما اثر چندانی بر ایجاد اشتغال ندارد. در این مطالعه همچنین شواهدی از کشور پرو و اوگاندا آورده شده است که نشان دهنده اثر مثبت اعتبار خرد بر ایجاد اشتغال بوده است. مطالعه دیگر توسط رید و بفوس - Reed and Befus,1992 - تایید کننده نتایج بالا است. آنها برنامه های اعتبار خرد در چند کشور از جمله اندونزی - بانک رکیت - و هندوراس را مورد
