بخشی از مقاله
چکیده
امروزه پارک های انرژی نقش عمده ای در پیشبرد اقتصاد جهان ایفا می کنند و علاوه بر امکان فعالیت های شرکت های کوچک و متوسط دانش بنیان و کارآفرین در یک محیط اقتصادی ، بستر لازم را برای انتقال و توسعه فناوری،تولید با ارش افزوده بالا ،جذب سرمایه های خارجی و ورود کارآفرینان و واحد های صنعتی به بازارارهای جهان را فراهم می نمایند. پارک های انرژی چهار رکن اصلی جامعه یعنی دولت ،صنعت ، دانشگاه و محیط زیست هستند . از جمله دغدغه هایی که امروزه ذهن تمامی مسئوولان و کارشناسان را در کشورهای مختلف جهان به خود مشغول داشته است، موضوع تامین انرژی طی سالهای آتی، بهینه سازی انرژی و بکارگیری و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر به عنوان جایگزینی گریزناپذیر برای سوخت هایی نظیر نفت و ... می باشد. بر همین اساس یکی از کارهای فرهنگی، آموزشی، تحقیقاتی و کاربردی که اخراًی در کشورهای مختلف متداول شده و طرفداران بسیاری را جلب نموده، پارک انرژی است. پارک انرژی، منطقه ای پارک گونه است که معمولاً در اطراف شهرها یا روستاها در نظر گرفته می شود و بنا به قوانین موجود یا تصمیم صاحبان صنایع، جهت استفاده گروه خاصی از صنایع تولیدی یا خدماتی با امکانات اقتصادی، زیر بنایی و تفریحی مشترک اختصاص می یابد.
بنابراین افراد ضمن لذت بردن از فضای طبیعی اطراف خود، حس وابستگی به طبیعت و انرژی های فسیلی و تجدیدناپذیر را در خود پیدا کرده و با توجه به اینکه با افزایش مصرف انرژی های تجدیدناپذیر این انرژی ها رو به پایان است لذا باید صرفه جویی در مصرف این انرژی ها هدف اصلی این پارک های انرژی باشد و بتوان انرژی های جدید و پاک را تولید و جایگزین انرژی های تجدیدناپذیر نمود.در این مقاله ابتدا توسعه پایدار و پایداری و انرژی های تجدیدناپذیر و مسائل محیط زیستی مورد بررسی قرار می گیرند سپس دستورالعمل های معمارانه در ارتباط با استفاده از انرژی های پاک و تجدیدپذیر در جهت طراحی پارک انرژی ارائه می شود که این شیوه های مختلف معمارانه شامل استفاده از انرژی های تجدید شونده و توجه به پتانسیل های زنجان و همسازی با اقلیم منطقه به طور خاص استفاده از صفحات خورشیدی و توربین های بادی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
کلمات کلیدی: پارک انرژی،انرژی های تجدید ناپذیر، توسعه پایدار،انرژی پاک،محیط زیست، معماری.
.1 مقدمه
منابع انرژی فسیلی در طی دهه های گذشته و حتی تا امروز نقش بسیار حیاتی در توسعه اقتصادی جوامع داشته اند. ولی درعین حال این منابع آسیب های جدی به طبیعت وارد آورده و پایان پذیرند، ولی در مقابل ادامه رشد و توسعه جوامع انسانی با تولید و مصرف انرژی تواًم خواهد بود. طبق آمارهای به ثبت رسیده طی سی سال گذشته احتیاجات انرژی جهان مقدار قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. در سال 1960 مصرف انرژی جهان معادل 3/3 گیگاتن انرژی بوده ولی در سال 1990این رقم 8/8 گیگاتن انرژی فراتر رفت. در حال حاظر نیز مصرف انرژی جهان 10 گیگاتن انرژی در سال بوده و پیش بینی می شود این رقم در سال های 2010 و 2020 به 12 و 14 گیگاتن انرژی در سال افزایش یابد - ترازنامه انرژی،. - 1386 این ارقام نشان می دهند که میزان همواره تقاضای انرژی در قرن آینده بسیار بالا می باشدو بالطبع این سوال مهم مطرح میشود که آیا منابع انرژی فسیلی درقرن های آینده جوابگوی نیاز انرژی جهان برای بقا، تکامل و توسعه خواهد بود یا خیر؟ حداقل به دو دلیل عمده پاسخ این سوال منفی است و باید منابع جدید انرژی را جایگزین این منابع نمود این دلایل عبارتند از:
B محدودیت و در عین حال مرغوبیت انرژی های فسیلی؛ چرا که این نوع سوختها از نوع انرژی شیمیایی متمرکز بوده ومسلما کاربردهای بهتر از احتراق دارند. مسایل و مشکلات زیست محیطی به طوری که امروزه حفظ سلامت اتمسفر از مهمترین پیش شرط های توسعه اقتصادی پایدار جهانی به شمار می آید. از این رو است که دهه های آینده به عنوان سال های تلاش مشترک جامعه انسانی برای کنترل انتشار کربن، کنترل محیط زیست و در واقع تلاش برای تداوم حیاط انسان بر روی کره زمین خواهد بود. بنابراین استفاده ازمنابع جدید انرژی به جای منابع فسیلی امری الزامی است. سیستم های جدید انرژی در آینده باید متکی به تغییرات ساختاری و بنیادی باشد که در آن منابع انرژی بدون کربن نظیر انرژی خورشیدی و بادی و زمین گرمایی و کربن خنثی مانند انرژی بیوماس مورد استفاده قرار م یگیرند و بدون تردید انرژ یهای تجدیدپذیر در مقابل انرژی هسته ای با توجه به سادگی فناوری و از طرف دیگر نیز به دلیل عدم ایجاد مشکلاتی نظیر زباله های اتمی و خطر تشعشعات، نقش مهمی در سیستم های جدیدانرژی در جهان ایفا می کنند.
علاوه بر این مسائل یکی از نقاط قوت این گونه انرژیها این است که اغلب آن ها را می توان به صورت غیر متمرکز و در مقیاس کوچک مورد استفاده قرار داد. در هر حال باید اذعان داشت که در عمل عوامل متعددی به ویژه هزینه ی اولیه و قیمت تمام شد هی بالا، عدم سرمای هگذاری کافی برای بومی نمودن و بهبود کارایی تکنولوژ یهای مربوطه،نبود سیاست های حمایتی کافی در سطح جهانی، منطق های و محلی، نفوذ و توسعه انرژ یهای نو را بسیار کند و محدود ساخته است. ولی پژوهشگران و صنع تگران همواره تلاش خود را جهت رفع این مشکلات مبذول میدارند. در ایران نیز در دهه اخیر به این امر توجه بیشتری شده است. موید این ادعا نیز تلاش سازمان انرژ یهای نو به عنوان زیر مجموع هی وزارت نیرو می باشد.
در این راستا با جدی شدن بحث هدفمند کردن یارانه ها که به دنبال بروز بحران های تامینبرق و سوخت مورد نیاز کشور مطرح شده، توجه به بهره برداری بیشتر از منابع جایگزین انرژی و ترویج موثرتر کاربرد آ نها درجامعه بیش از پیش پررنگ شده است. در حال حاظر، سهم انرژ یهای تجدید پذیر از سبد انرژی کشور بسیار ناچیز است و در سال 1386 سهم این منابع از کل انرژی تولیدی معادل 0/08 میلیون بشکه معادل نفت خام 0/17 - از کل انرژی - گزارش شده است - ترازنامه انرژی،. - 1386 کشور ما با وجود قرار گرفتن در یکی از مناطق پر آفتاب دنیا با متوسط شدت تابشانرژی خورشیدی در ایران kwh/m2 year 2000 و متوسط تعداد ساعات آفتابی برابر 2800 ساعت در سال می باشد - وبسایت سازمان انرژی نو ایران - . بنابراین کشور ایران امکان خوبی را برای استفاده کردن از انرژ یهای خورشیدی دارد. حال برایرسیدن به توسعه پایدار، نیاز به منابع بیشتر انرژی است که برای تأمین منابع کافیانرژی دو راه حل وجود دارد : اولاً افزایش بازدهی انرژی دستگاه های مورد استفاده ، ثانیاً استفاده از منابع جدید انرژی.
3 مبانی نظری و پیشینه تحقیق 13 پایداری و توسعه پایدار
تعاریف متنوعی از پایداری وجود دارد اما در همه ی تعاریف اصول مشابهی وجود دارد .توسعه پایدار نوعی از توسعه است که پاسخگوی نیازهای حال حاضر بدون به خطر انداختن توان نسل های آینده برای رفع نیازهای خود است - بیانیه کمسیون جهانی محیط زیست ، - 1978و به عبارت دیگر ، پایداری با استفاده از پیکربندی جامعه و فعالیت های انسانی به طوری که جامعه و اعضای آن قادر به رفع نیازهای خود و بکارگیری بیشترین پتانسیل عصر حاضر ،و تلاش برای حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم طبیعی ،برنامه ریزی و اقدام برای حفظ این آرمان ها برای مدت طولانی است.پایداری از ترکیب سه عنصر تاثیر گذار در زندگی حاصل می شود : انسان ، اقتصاد و محیط زیست که هر سه عنصر به شدت به یکدیگر وابسته اند . بعنوان مثال ،در سطح جهانی، اقتصاد شکوفت زمانی که آب فراوان و مواد خام فراوان باشد اتفاق می افتد. مردم و محیط زیست زمانی سالم هستند که دارای هوای تمیز و آب باشند . مردم زمانی موفق به پیشرفت می شوند که اقتصادشان رونق داشته باشد .ایده این تعامل به طور نامحدود به سمت مرکز پایداری ادامه می یابد.
اهمیت توسعه پایدار به یک نیروی محرک که در تعیین ادامه حیات جامعه به رسمیت شناخته شده، تبدیل شده است . افزایش فشار بر اکوسیستم های طبیعی ، رشد سریع صنعتی شدن در کشورهای در حال توسعه ، افزایش تقاضای مداوم برای مواد خام و کمبود آب و زیرساخت های معدنی فرسوده به عنوان نمونه هایی از فشار به زمین می باشند. که بهره گیری از راه کارهای پایداری و توسعه پایدار می توان راه حلی برای کاهش این فشارها یافت.
1 23 اهداف توسعه پایدار
هدف اصلی توسعه پایدار ،تامین نیازهای اساسی ، بهبود ارتقاء سطح زندگی برای همه ، حفظ و اداره بهتر اکوسیستم ها و آینده ای امن تر و سعادتمندتر ذکر شده است.این هدف خود متضمن تناقضی است که بسیاری آن را از خصوصیات اصلی واژه توسعه پایدار می دانند .تا مین رشد لازم برای بهبود سطح زندگی عموم و آینده ای مرفه تر و در عین حال حفظ اکوسیستم ها ،لیکن موضوع این است که با تغییراتی که بشر در محیط زیست و بستر طبیعی خود بوجود آورده است.به چنان مرحله ی بحرانی از تاریخ خود رسیده است که ادامکه حیات سالم در کره زمین را مستلزم تجدید نظر در فرضیاتی قرار می دهد که مدل های رایج برنامه ریزی و توسعه یر پایه ی آنها قرار گرفته اند - بحرینی، - .1375
خصوصیت مهم دیگر توجه به زیست گاه های طبیعی محیط زیست است .هر جند این موضوع این روزها بسیار بر زبانها افتاده ، لیکن توجه به جنبه های کاربردی آن بسیار جدید بوده و نیازمند آگاهی های به مراتب بیشتری است . توجه به این امر نیز که الگوهای متداول توسعه موجب بروز مسائل اجتماعی و اکولوژیکی در سطح جهانی خواهد شد در همین اواخر صورت گرفته است . مسائلی همچون آثار گلخانه ای و تخریب لایه ازن تنها از اواخر دهه 80 به صورت جدی مطرح گردید . با توجه به مسائل زیست محیطی در ساده ترینشکل آن غالباً روی نگرانی در مورد فروپاشی کره زمین و یا بلایای طبیعی بزرگ متمرکز یوده است .بنابراین باید در جستجوی راه حل های پایدار بود. بالاخره اینکه بحث توسعه پایدار را می توان بر پایه دیدگاه جدید شبکه پیچیده ارتباطات درونی بین موضوعات ، زمینه ها ، رشته ها و عوامل مختلف در نظر گرفت.
الف : رابطه انسان و طبیعت ب:طراحی نقشه مسیری که بر روی مجموعه ای از روش ها و اصول اخلاقی متمرکز است. ج: تغییر در استخراج معادن.
2 23 توسعه پایدار در طراحی و ساخت
بسیاری از مردم جهان ، چه مستقیم و چه غیر مستقیم ، با فعالیت های ساخت و ساز درگیرند. با توجه به گستردگی و تنوع فعالیت های ساختمانی و مصرف 40 درصد منابع و انرژی تولیدی، باید فعالیت های این صنعت را با دیدگاه های توسعه پایدار بازنگری کرد . بازنگری فعالیت های این صنعت با دیدگاه های توسعه پایدار در این دو عرصه خواهد بود: 1 برنامه ریزی برای استفاده مناسب از امکانات - زمین ، مصالح و انرژی و نیروی انسانی و - ...
