بخشی از مقاله
چکیده :
کاربري فضاي سبز یکی از کاربریهاي بسیار مهم در برنامه ریزي شهري و شهرسازي محسوب می شود به دلیل نقش بسیارمهم کاربري فضاي سبز در ایجاد شرایط اکولوژیکی سالم در شهرها و تاثیر این کاربري در گذران اوقات فراغت و اثرات اجتماعی براي شهروندان، اختصاص فضاي سبز مناسب براي شهرها یکی از محوري ترین برنامه هاي مد نظر شهرسازان و برنامه ریزان شهري است . امروزه مفهوم شهرها بدون وجود فضاي سبز موثر در اشکال گوناگون آن قابل مقایسه نیست.شهر ها به عنوان کانون هاي تمرکز فعالیت و زندگی انسان ها براي اینکه بتوانند پایداري خود را تنظیم کنند چاره اي جز پذیرش ساختار و کارکردي متاثر از سیستم هاي طبیعی ندارند .در این میان فضاهاي سبز شهري به عنوان جزء ضروري و لایفنک پیکره یگانه شهر ها در متابویلسم آنها نقس اساسی را دارا می باشد که کمبود آنها می توانند اختلالات جدي در حیات شهرها به وجود آورد .در واقع ایجاد فضاي سبز مطلوب راه حلی براي بسیاري از مشکلات حاد شهري است که علاوه بر ارتقاي کیفیت منظر شهر در مقولات زیبایی شناسی و ادراك هویت موثر می باشدکه می تواند از تخریب اقتصادي و فیزیکی افت کیفیت زندگی ،آلودگی ،تراکم و کوچ طبقه متوسط از مرکز شهر پیشگیري کند و سرزندگی را به مناطق مرکزي شهر و پیرامون آن آورده و مردم را تشویق به حضور داوطلبانه می نماید. شهر سبزوار نیز به عنوان یک شهر میانی و واقع شدن در اقلیم گرم و خشک همواره نیاز دو چندان به فضا ي سبزدر آن حس می شود . بدون شک فضاي سبزي پایدار و موثر می تواند نقش مهم و مفید ي در کم کردن مشکلات اکولوژیکی و اجتماعی این شهر ایفا کند. یکی از بزرگترین پارك هاي شهري سبزوار پارك لاله است که با مساحت 65397 متر مربع در شرق این شهر واقع شده است . این مقاله در پی آن است تا با بررسی پایداري طراحی پارك به عنوان یک منظر شهري. در صدد شناسایی و سپس پیشنهادات لازم جهت رفع مشکلات آن در راستاي رسیدن به طراحی پایدار گام بردارد .
کلمات کلیدي : برنامه ریزي شهري، فضاي سبز، پارك شهري ،منظر شهري .
1
طرح مسئله :
در سال هاي اخیر افزایش سریع جمعیت شهري و شهرنشینی ، موجب افزایش تراکم مسکن و فشردگی فضاهاي شهري و در نتیجه هویدایی نیاز بیشتر به هواي سالم و محیط سالم شده است . (Dunnet, 2002)
در شرایط رشد فزاینده بیماري هاي روحی و روانی، افزایش استرس و توسعه آلودگی هاي شهري، توجه و نیاز شهروندان به مکان هاي با طراوت سبز و تفرجگاهی توسعه یافته است. در چنین شرایطی، لزوم تحقیق، پرده گشایی و تحلیل وضعیت کاربري هاي سبزشهري، هرچه بیشتر مطرح می گردد. : (مطلبی، (1383 کاربري فضاي سبز ،یک معیار مهم و ارزشمند درشهرهاست . این اهمیت به علت کارکردهاي مختلف زیست محیطی،
اجتماعی، فرهنگی و اقتصادي فضاي سبز شهري است،که برا اساس اصل 50 قانون اساسی جمهوري اسلامی ایران ،حفاظت از محیط زیست وظیفه ي همگان در نظر گرفته شده است.(سعید نیا ، . (3 :1379
کاربري فضاي سبزباید از نظر کمی و کیفی متناسب با حجم فیزیکی شهر ونیازهاي جامعه وبا توجه به شرایط اکولوژیکی شهرها وروند گسترش ها وروند گسترش آتی آنها باحجم فیزیکی شهر ونیازهاي جامعه وبا توجه به شرایط اکولوژیکی شهرها و روند گسترش آتی آنها در نظر گرفته شود تا بتواند به عنوان فضاي فعال بازدهی زیست محیطی مستمري داشته باشد . از این رو باتوجه به کاربري فضاي سبز به لحاظ اثراتی که بر محیط زیست دارد واز طرفی به لحاظ نقش غیر قابل انکاري که فضاي
سبز بر سلامت جسمی ، روانی و ا جتماعی شهروندان می گذارد ، بیش از پیش اهمیت یافت . ( .(Balram, 2005:149 نکته ي بسیار مهم در مکان یابی فضاي سبز عمومی ضرورت اجتماعی ایجاد پارك است : از این رو ست که ، جین جیکوب
منتقد شهرسازي معاصر ، معتقد است که پارك باید در جایی باشد که زندگی در آن موج می زند ، جایی که دران کار ، فرهنگ و فعالیت هاي بازرگانی ومسکونی است .
تعدادي از بخش هاي شهري داراي چنین نقاط کانونی ارزشمندي از زندگی هستند که براي ایجاد پارك محلی یا میادین عمومی ، مناسب به نظر میرسند . امروزه با آگاهی بیشتر از اهمیت کارکردهاي مثبت فضاي سبز واثرات زیان بار توسعه نا همگون و بی رویه شهرها ، برنامه مدیریتی مناسبی در بسیاري از کشورها به منظور مقابله با این تهدید ،طراحی و اجرا می
شود .(زنگی آبادي و رخشانی نسب، (1388 فضاي سبز شهري به مثابه حلقه ي اتصال میان سایر عوامل زیست محیطی عمل می کند . به همین دلیل هر گاه فضاي سبز
به گونه مطلوب برنامه ریزي و به مرحله اجرا در آید ، بدون هیچ تردیدي به افزایش توان و تنوع اکولوژیکی محیط شهر کمک خواهد کرد .
از این جمله تحقیق پیشرو با توجه به ضرورت هاي فوق و هم الخصوص به موجب این که در طراحی فضاي سبز سبزوار کمتر توجهی به اصول طراحی و نیاز استفاده کنندگان از فضا می شود ، خود به خود فضاي سبز با طراحی پایدار فاصله گرفته است
. لزوم توجه به مشکلات و ریشه یابی آن ها می تواند به رفع مشکلات موجود کمک کند . لذا در این راستا بوستان لاله که یکی از بزرگترین بوستان هاي شهري و به لحاظ تعدد استفاده کنندگان نیز در زمره برترین و مهمترین بوستان هاي شهري سبزوار است انتخاب گردید که در ادامه مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد .
روش تحقیق :
تحقیق موجود از نوع تحلیلی ، توصیفی بوده که اطلاعات اولیه از طریق مشاهده و برداشت میدانی حاصل شده که پش از بررسی و مقایسه وضع موجود با وضع مطلوب و استاندارها سعی شده که کاستی هاي نمونه مورد بررسی شناسایی شود .
2
توسعه پایدار شهري
مبانی نظري برنامه ریزي" شهرپایدار "مبتنی بر حفاظت از اراضی ، الگوي توسعه ي پایدار شهري ، زیربناي مفید ، تجدیدنظر درشکل شهرها ، کنترل رشد ، صرفه جویی در انرژي ساختمانی ، تراکم متعادل ، تغییر در کاربري ها ، حفظ فرهنگ و سنت و ارزشها ، روي آوري به مصالح و هنرهاي بومی ، طراحی برمبناي عابرپیاده ، استفاده از دوچرخه ، استفاده کاراتر از زمین ، استفاده ي بیشتر از اراضی درون شهر و بافتهاي خالی ، استفاده جدید از بناهاي قدیمی ، احیاء اراضی تخریب شده ، دوري از مکانهاي داراي آسیب از قبیل مسیلها و فرسایش و لغزش و گسل ،پایداري مسکن ، توجه به شبکه اي پیوسته از فضاهاي سبز محله اي و ناحیه اي درشهر و ایجاد باغچه هاي شهري است .این نظریه تلفیقی از مکتب طبیعت گرایی و توسعه ي پایدار و مهم ترین تعریفی که از توسعه پایدار در ، فرهنگ گرائی با استحکام مبتنی بر تکنولوژي و سازه هاي قوي را پیشنهاد می کند. ( زیاري ، کرامت االله ، ( 1381
