بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق با هدف ارزیابی تنوع گونه های گیاهی در ارتباط با عامل ارتفاع از سطح دریا در بخشی از مراتع سارال استان کردستان صورت گرفت . روش نمونه برداری به صورت تصادف- سیستماتیک در امتداد 4 ترانسکت 300 متری انجام شد. برای اندازه گیری تنوع، از شاخص تنوع سیمپسون و تابع شانون - وینر استفاده شد. بر اساس نتایج حاصله ارتفاع ازسطح دریا بر تنوع گونه های گیاهی منطقه تاثیر معنی داری داشته و با افزایش ارتفاع تنوع گونه ای کاهش یافته به طوری که میان شاخص های اندازه گیری شده شاخص سیمپسون بهتر از شاخص شانون-وینر تنوع و تفاوت های گونه ها را نشان می دهد.
-1مقدمه
امروزه نسبت تعداد بین گونه ها و کل تعداد افراد در یک اجتماع را به عنوان تنوع گونه ای تعریف می کنند، شمار گونه های یک منطقه، معرف منابع غذایی آن منطقه است که معمولا به عنوان معیاری برای شناخت تنوع گونه ای به کار می رود و به طور وسیع در مطالعات پوشش گیاهی و ارزیابی زیست محیطی به عنوان یکی ازشاخص های مهم و سریع در تعیین وضعیت اکوسیستم مورد استفاده قرار می گیرد و از طریق مطالعه آن می توان پویایی جامعه گیاهی را بررسی کرد
ارتفاع از سطح دریا یکی ازمهمترین عواملی است که با تاثیر بر میزان و نوع بارندگی، دما، تبخیر، تعرق، شدت تشعشعات خورشید، تکامل خاک بر نوع و تراکم پوشش گیاهی تاثیر بسزایی دارد
مطالعاتی در ارتباط با عامل ارتفاع بر تنوع گونه ای انجام شده که همگی به تاثیر گرادیان ارتفاع بر تنوع گیاهی اشاره کرده اند. تحقیقاتی نیز در این زمینه انجام شده که نشان میدهد با افزایش ارتفاع تا حد معینی بدلیل بهبود شرایط محیطی و رشد و نمو گیاهان، تنوع گونه ای، کاهش می یابد.
در بررسی رابطه بین تنوع گونه ای در مراتع طالقان میانی با عوامل محیطی بیان می کند که تاثیر ارتفاع بر تنوع گونه ای می تواند ناشی از تاثیر آن بر عوامل درجه حرارت و بارندگی باشد. نتایج تحقیقات - میرزایی و همکاران، - 375:1386 نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر تنوع گیاهان علفی تاثیر معنی داری دارد به طوری که در دامنه ارتفاعی پایین - پایین تر از 1630 متر - بالاترین تنوع مشاهده می شود
با مطالعه ای که به بررسی الگوهای تنوع گونه ای در اکوسیستم های میان استپی و بیابانی چین انجام دادند بیان داشتند که ارتفاع همبستگی قوی و مثبتی نسبت به محور اول دارد به طوری که 50درصد تغییرات را توجیه می کند.
با افزایش ارتفاع ازسطح دریا تنوع زیستی گیاهی در ارتفاعات میانی بیشتر و با افزایش ارتفاع کاهش پیدا میکند. - فلاح چای و مروی مهاجر، - 89:1384 نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد گونه ها کاسته شده، به طوری که بیشترین تنوع گونه ای در ارتفاع 100 تا 700 و کمترین تنوع در ارتفاع بالاتر از 700 متر از سطح دریا مشاده شد.
این تحقیق با هدف مطالعه تنوع گیاهی در ارتباط با عامل فیزیوگرافی ارتفاع ازسطح دریا است که با مطالعه تنوع زیستی می تواند راهکاری جهت تعیین ظرفیت بوم شناختی منطقه مورد مطالعه و ارزیابی تنوع زیستی گیاهی منطقه در ارتباط با عامل ارتفاع پیدا کرد.
-2 مواد و روش ها
-1-2 منطقه مورد مطالعه
برای انجام این تحقیقمنطقه سارال در محدوده جغرافیایی َ25ْ 46تا َ50ْ46طول شرقی و َ35ْ35تا َ55ْ35 عرض شمالی در 55 کیلومتری شمال غرب شهرستان سنندج با مساحتی معادل 310105 هکتار انتخاب گردید. این منطقه یکی از قطب های تولید علوفه واز مراکز اصلی دامداری در استان کردستان به حساب میآید. ارتفاع متوسط این منطقه از سطح دریا 2250 متر بوده و میزان بارندگی سالیانه در منطقه سارال باتغییرات ارتفاع تغییر و برابر 480 میلی متر در سال با حداقل و حداکثر بارش ماهیانه به ترتیب در ماههای تیر و بهمن می باشد. حداکثر میزان رطوبت نسبی 49 درصد می باشد.
عرصه های مرتعی در منطقه سارال از نظر تنوع گونه ای غنی است البته این تنوع در شرایط مختلف بهرهبرداری تغییر مینماید و در مناطق با بهرهبرداری سنگین و خارج از توان اکولوژیکی مرتع، تنوع افزایش و غنای گونه ای با کاهش نسبی همراه است. برای نمونه برداری از پوشش گیاهی تعداد و سطح مناسب پلات از روش حداقل سطح و ترسیمی مشخص و نمونه برداری در داخل پلات ها و به صورت تصادف- سیستماتیک در امتداد 4 ترانسکت 300 متری صورت گرفت، پس از تهیه لیست فلورستیک منطقه، تیپ بندی با استفاده از دو گونه غالب که دارای بیشترین درصد پوشش گیاهی بودند، انجام گرفت.
به این روش تعداد 8 تیپ گیاهی بر اساس خصوصیات فیزیونومیک تشخیص داده شد. برای اندازه گیری تنوع، از شاخص تنوع سیمپسون و تابع شانون - وینر استفاده شد. شاخص شانون- وینر بیشتر تحت تاثیر غنای گونه ای است، اما شاخص سیمپسون تحت تاثیر فرآوانی گونه های غالب قرار می گیرد
