بخشی از مقاله
چکیده
جرایم معمولا تهدیدی جدی برای حیات، تمامیت فردی و دارایی¬های انسان¬ها هستند. نواحی روستایی درمیان مردم به عنوان نواحی برخوردار از آرامش و امنیت شناخته می شود، با این وجود از نظر بسیاری از مردم، زندگی روستایی نیز می تواند تنش زا باشد . و ارتکاب به جرم در ساختار نواحی روستایی به عنوان معضل یا ناهنجاری نقش ایفا می¬کند. هدف از این پژوهش شناخت عوامل موثر برکاهش جرم در نواحی روستایی دهستان ادیمی می¬باشد.
روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش¬های اسنادی وکتابخانه¬ای کمک گرفت شده است. جامعه آماری روستاهای دهستان ادیمی از توابع شهر نیمروز می¬باشد که روستاهای نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده¬ اند، نتایج پژوهش نشان می¬دهد که در کاهش میزان جرم در نواحی روستایی بایستی تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و محیطی را مدنظر قرار داد تا به هدف مورد نظر دست یافت.
مقدمه
جرم و انحراف از هنجارهای رسمی تاریخچه¬ای به قدمت زندگی انسان داردو از زمان¬های بسیار دور یکی از مسائل مورد توجه اندیشمندان اجتماعی بوده است. در واقع جرم یا انحراف چراغ خطری است که نشان از نقایص و کمبودهای جامعه دارد - ملکمیان و همکاران، 1388، - .145 جرایم معمولا تهدیدی جدی برای حیات، تمامیت فردی و دارایی¬های انسان¬ها هستند. نواحی روستایی درمیان مردم به عنوان نواحی برخوردار از آرامش و امنیت شناخته می شود، با این وجود از نظر بسیاری از مردم، زندگی روستایی نیز می تواند تنش زا باشد .
ارتکاب به جرم در ساختار نواحی روستایی به عنوان معضل یا ناهنجاری نقش ایفا می¬کند، هر چند این معضل نسبت به نواحی شهری در روستاها کمتر شیوع دارد با این وجود یکی از مسائل اساسی در نواحی روستایی است. زیرا تمایل روزافزون به سوی گرایش به جرم در جوامع روستایی دیده می¬شود که در آن نفوذ فرهنگ¬ها و کج¬ رفتاری¬های شهری بی¬تاثیر نبوده است، و در دهه¬های اخیر وقوع جرم در نواحی روستایی افزایش یافته است.
وقوع بیش از حد جرایم در محیط¬های روستایی نه تنها با اصول مسلم این نظام اجتماعی تعارض دارد، بلکه ضایعات سنگینی از جمله: رنج انسان¬ها، به هدر رفتن منابع اقتصادی، سرخوردگی روستاییان و وخامت کلی در کیفیت زندگی را به همراه می¬آورد. بنابراین، شناخت جرم در نواحی روستایی نیازمند شناخت عواملی نظیر جغرافیا و فرهنگ است که زندگی روستایی را متفاوت از زندگی شهری معرفی می¬نماید - رضوانی و همکاران، 1389، 39 . - تبهکاری در شهر و روستا یکسان نیست، این واقعیتی است که آمارمربوط به تبهکاری قانونی و قضایی موید آن است - کی نیا،. - 108 : 1386 پژوهشی که در فرانسه صورت گرفته نشان می دهدکه به طور متوسط در سال های 1957 ،1958 و1959 سهم روستائیان در ارتکاب به جنایت علیه اموال %13 بود وحال آنکه روستائیان یک چهارم جممعیت فعال را تشکیل می دادند و شرکت آن ها در پنج نوع جرم سرقت ، اختفای اموال مسرفه ، کلاه برداری ، خیانت در امانت - اختلاس - و عدم پرداخت پول غذا در رستوران ها 10,8 درصد بوده است.
وجنایتی که به ویژه در میان روستائیان به وفور روی می دهد حریق عمدی است. - همان ، 116 . - جرم به عنوان یک پدیده همانند دیگر پدیده¬های اجتماعی دارای ابعاد و وجوه مختلفی است و عوامل متعددی می تواند در پیدایش آن نقش داشته باشد محیط¬های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی در میزان ارتکاب به جرم تاثیر مستقیم دارد، اما سهم هریک از این محیط¬ها بسته به نوع جوامع متفاوت است و نسخه¬ای همه¬گیر برای مقابله با چنین پدیده¬هایی وجود ندارد.
و صرف تشدید مجازات برای مجرمان یا برخورد شدید نیروهای انتظامی با آنان نمی¬توان از بروز جرایم در یک کشور جلوگیری نمود، بلکه پیشگیری از ارتکاب جرایم افراد تلاش همه جانبه¬ای را در تمام ابعاد طلب می¬کند تا بتوان در این زمینه به موفقیت¬هایی دست یافت - عباسی نژاد و همکاران، - . 69 : 1391 در سال¬های اخیر جرم در نواحی روستایی افزایش یافته است و منطقه سیستان نیز از این امر مستثنا نبوده است، اکثرا عواملی چون بیکاری، کم رنگ شدن ارزش ها و نفوذ فرهنگ شهری را درافزایش جرم در نواحی روستایی این منطقه موثر می دانند. از این رو این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش می¬ باشد که: چه عواملی در کاهش میزان جرم در نواحی روستایی دهستان ادیمی موثر می-باشد؟ تا براساس آن بتوان راهکارهای مناسب جهت کنترل و کاهش این معضل اجتماعی ارائه نمود.
مبانی نظری
جرم یک پدیده اجتماعی و جهانی است که در لغت به معنای - گناه و بزه - آمده است. جرم با عناوینی چون سرپیچی، سرکشی ، رفتار انحرافی و ناپسند با خلقت بشر، آغاز شده و می¬شود - شایگان، 1389، 69 . - دانشمندان علوم اجتماعی از دیر باز علاقه خاصی در توصیف جغرافیایی جرم داشته اند، مطالعه جغرافیایی جرم در جست و جوی تحلیل و توصیف خوشه¬های فضایی رفتارهای بزه¬کاری، چگونگی ساخت و ساز و نظارت برفضاها و توضیح چگونگی گسترش اشکال پویایی اجتماعی و سیاسی ترس از جرم و پاسخ اجتماعی به آن می باشد. بنابراین جغرافیای جرم شاخه¬ای از علم جغرافیا می باشد که بر اثرات متقابل جرم، فضا و جامعه تاکید دارد و قانون شکنی¬ها، تخلفات و تاثیرات جرم را مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد.
مطالعات در زمینه جغرافیای جرم به اواسط قرن نوزدهم در اروپا زمانی که کارتوگرافیست¬های جرم شناسی، سعی بر نمایش الگو¬های منطقه¬ای جرم و تخلفات در محیط¬های سکونتی و فیزیکی داشته¬اند برمی گردد - مطیعی لنگرودی و همکاران، - .1390 تاکنون در زمینه پیشگیری از بزهکاری نظریه¬های فراوانی عرضه شده است که از جمله مهمترین آن¬ها می توان به نظریه پیشگیری اجتماعی اشاره کرد که در قرن گذشته بسیار مورد توجه بوده است - کلانتری و همکاران، 57،. - 1389 نظریه¬های روان شناختی اجتماعی ، انحراف، بزهکاری و جرم را بر اساس ابعاد کنش متقابل موجود در درون موقعیت¬ها اجتماعی که انحراف اجتماعی در آن رخ می دهد مورد مطالعه قرار می دهد .
پیش فرض اساسی در روان شناسی اجتماعی این است که انحراف اجتماعی در فرایند کنش متقابل اجتماعی شکل می گیرد - بیانلو و منصوریان، 1384، 34 . - این نظریه بر این اندیشه استوار است که برای پیشگیری از جرم باید به عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توجه نمود. چرا که عقب ماندگی در این حوزه¬ها می تواند به عنوان عوامل زمینه ساز جرم مطرح شود و بر عکس توسعه یافتگی در حوزه¬های یاد شده باعث کاهش جرایم گردد.
نظریه پیشگیری بزهکاری از طریق طراحی محیطی در نقطه مقابل نظریه پیشگیری اجتماعی از بزهکاری قرار دارد . این مفهوم نسبتا جدید چنین تعریف شده است: طراحی مناسب و استفاده موثر از ساخت محیط که بتواند به کاهش ترس از وقوع جرم و بهبود کیفیت زندگی منجر شود - کلانتری و همکاران، 1389، . - 58 چهار اصل پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی عبارتنداز: مراقبت طبیعی، کنترل معابر طبیعی، تقویت قوای داخلی و مدیریت و نگهداری می¬باشد، در بین این چهار اصل صفحات مشترک و انسجام خاصی وجود دارد - سلطانی، 1385 ، - . 100 ماهیت و محتوای کجروی در گذشته و امروز و از جامعه¬ای به جامعه دیگر متفاوت است، به همین ترتیب، علل و عوامل کجروی هم متفاوت و متعدد است.
پیشینه تحقیق
ابراهیمی - - 1387 در مقاله¬ای به بررسی نظریه¬ها و فرآیندهای روانشناختی در تبیین جرائم و کاربرد آن¬ها در تدوین برنامه - های کاهش جرم پرداخته است، نتایج آن: در این مقاله، جرم و رفتار مجرمانه از نظریه¬های شرطی سازی کلاسیک، شرطی سازی کنشگر، یادگیری شناختی رفتاری و مدل پردازش اطلاعات، تبیین می¬شود . تلویحات کاربردی این نظریه¬ها به خوبی روش¬های کار و برنامه¬های درمانی موثر با بزهکاران جوان و بزرگسال را در کاهش ارتکاب مجدد رفتارهای جرم-آمیز تبیین می¬کند، روش مطالعه: توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش¬های اسنادی و کتابخانه¬ای استفاده شده است .
السان - - 1387 در مقاله¬ای به بررسی کارکرد نهادهای مختلف رسمی و غیر رسمی در پیشگیری از جرایم پرداخته است، نتایج آن: ساخت شهری، محل رودررویی، تعارض و تفاوت فرهنگ¬هایی است که شناخت آن¬ها برای پیشگیری از جرم ضرورت دارد، روش مطالعه: توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش¬های اسنادی و کتابخانه¬ای استفاده شده است پور جعفر و همکاران - - 1387 در مقاله¬ ای ارتقاء امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری را با تاکید بر رویکرد C.P.T.E.D مورد بررسی قرار دادند، نتایج آن: از طریق طراحی شهری از میزان وقوع جرایم شهری کاسته می¬شود و آن در قالب راهکارهای اجرایی و راهبردی بیان شد، روش مطالعه: تحلیلی و اسنادی و استفاده از تجارب کاربردی .
تقوایی و همکاران - - 1388 در مقاله ای به تحلیل رابطه بین مولفه¬های کاربری زمین با کاهش جرایم و ناامنی شهری در منطقه 17 شهر تهران پرداخته اند، نتایج آن: بین پیشگیری از جرم و نحوه استفاده از اراضی شهری ارتباط وجود دارد و از بین فضاهای شهری مورد مطالعه، آن دسته که کاربری¬های پیرامونی و بدنه آن¬ها از ترکیب و تنوع بیشتریبرخوردارند، در سنجش با فضاهای مشابه که تنوع کاربری کمتری دارند، پتانسیل جرم¬زایی پایین بوده و کمتر به عنوان محل وقوع جرم شناخته می¬شوند، روش مطالعه : ترکیبی از روش توصیفی - از نوع پیمایشی - و تحلیلی است و و داده¬های مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است.
کلانتری و همکاران - - 1389 در مقاله¬ای به بررسی ایمن سازی فضای کالبدی شهرها در برابر بزهکاری با استفاده از راهبردهای پیشگیری جرم با طراحی محیطی پرداخته¬اند، نتایج آن: نشان می¬دهد که از جمله دیدگاه¬های مطرح در زمینه تحلیل و تبیین رابطه مکان و بزهکاری، نگرش پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی است. مبنای دیدگاه فوق آن است که با طراحی صحیح و استفاده مناسب و موثر از محیط ساخته شده به وسیله انسان، امکان کاهش میزان بزهکاری، افزایش امنیت و در نهایت بهبود کیفیت زندگی بشر فراهم می¬شود.
