بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی تاثیر عوامل روانشناختی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و خانوادگی بر افزایش سن ازدواج در بین دانشجویان دختر بوده است .جامعه آماری مورد مطالعه کلیه ی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات است، حجم نمونه براساس جدول مورگان 380 - نفر - انتخاب شدند.
در این پژوهش روش نمونه گیری به صورت تصادفی چند مرحله ای انجام شد. روش جمعآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته مورد استفاده قرار گرفت و بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی - فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، واریانس ونمودار و ... - و به منظور آزمون سوال های پژوهش از آمار استنباطی - از آزمون آماری رگرسیون چند متغیری و ضریب همبستگی پیرسون - استفاده شد.
نتایج نشان داد که در هر جامعه ای بر حسب شرایط محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خاص آن جامعه شرایط سنی ازدواج متفاوت می باشد. از طرفی نتایج نشان داد که دخترانی که دیرتر ازدواج می کنند، از تحصیلات بالاتری برخوردارند و به این منظور نگرش فرامادی به امر ازدواج دارند و از طرفی اعتقاد زیادی دارند که با ازدواج، هزینه فرصت های از دست رفته بیش از فرضت ازدواج است. از طرفی با توجه به شرایط جامعه چه از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر افزایش سن ازدواج دختران تاثیر گذار بوده است.
مقدمه
خانواده یکی از نهادهای اجتماعی است که به لحاظ تاثیرگذاری بر اعضای خود و نیز بر سطوح مختلف جامعه، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. همان طور که می دانیم عامل پیدایش خانواده ازدواج است. پس سلامت جامعه و خانواده وابسته به ازدواجی سالم و پردوام است.
بنابراین پرداختن به موضوع ازدواج و موانع و مشکلات بر سر راه آن، به عنوان یک مساله اجتماعی نیازمند تحقیق و بررسی است. بالا رفتن سن ازدواج یکی از معضلات مهم جوامع بشری است .در سال های اخیر مسئله ازدواج و تشکیل خانواده برای جوانان بویژه قشر دانشجو بعنوان یکی از مسائل و پدیده های اجتماعی و فرهنگی مطرح شده است زیرا یک مسئله و مشکل اجتماعی در کشور است.
ازدواج بعنوان یک پدیده اجتماعی است . مسئله ازدواج از مسائل اجتماعی و فرهنگی زمان معاصر تلقی می شود زیرا به نظر می رسد مشکلات،تنگناها و موانع بر سر راه جوانان بویژه قشر دانشجویان در طول سالهای اخیر افزایش یافته است. مشکلات و تنگناهای ازدواج پیچیده و ریشه در - عوامل اقتصادی، اجتماعی، روانی، فردی - دارد
امروزه مسئله ازدواج و انتخاب همسر به فرآیند بسیار پیچیده تبدیل شده ،از طرفی اگر یک جامعه بخواهد امنیت و سلامت خود را حفظ کند باید سنت ازدواج در آن حفظ شود تا هر فردی در آن به آرامش برسد
همچنین بسیاری از نیازهای روحی، جسمی و عاطفی بشر از طریق ازدواجی سالم برطرف میگردد و معمولاً افرادی که ازدواج موفقی را تجربه کردهاند، هدفمندتر، سالمتر و شادابتر از کسانی هستند که یا مجرد ماندهاند یا ازدواجی ناموفق داشتهاند ،افزایش سن ازدواج در جوامع مختلف میتواند دلایل گوناگونی داشته باشد بالا رفتن سطح زندگی و تحصیلات، گذر از سنت به مدرنیته، مشغله و مسئولیتهای کاری، برخی از این دلایل میباشند.
سن ازدواج در هر جامعه ای بر حسب شرایط محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خاص آن جامعه تعیین می گردد. از جمله عوامل افزایش سن ازدواج از دید کارشناسان امور اجتماعی در سه بخش عمده، مطرح شده است: الف - عوامل اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی می باشد. ادبیات متعدد داخلی و خارجی از زاویه ای خاص به بررسی افزایش سن ازدواج دختران و علل آن پرداخته اند .
به عنوان نمونه، از میان مطالعات داخلی، بهنام، - - 1384 تغییرات اقتصادی، اجتماعی مانند سنگینی جهیزیه و مخارج جشن ازدواج، انتشار تعلیمات متوسطه و عالیه، محرومیت گذشته زنان از استقلال اجتماعی و اقتصادی، تغییر شیوه انتخاب همسر از والدین به دختران، مرکزپژوهش های بنیادی - - 1372 عوامل اجتماعی و فرهنگی مانند آموزش و آگاهی، تغییر اهداف ازدواج و تغییر معیارهای انتخاب همسر، استانداری یزد - - 1375 تهیه جهیزیه، وضعیت ظاهری و مهریه، سیدفاطمی - - 1376 عدم امکان شناخت قبل از ازدواج و موانع تحصیلی - آبرخت، - 1384 - ، اصلانی و همکاران - - 1377 باورهای غلط خانواده ها، مسائل اقتصادی، بالابودن توقعات جامعه از جوانان و عدم تحصیلات، یعقوبی - - 1377 امکان آشنایی قبل از ازدواج، - سلطان پور، - 1379 وچوبری - - 1378 فقدان همسر دلخواه و مرددبودن در تصمیم گیری، ربانی و سارانی - - 1380 تحصیلات،تورم اقتصادی، بالابودن هزینه ازدواج و مهریه زیاد، صیفوری طغرالجردی - - 1382 نوع خانواده و منبع تصمیم گیری راجع به ازدواج، محمودیان - - 1383 تحصیلات، شهرنشینی، مشارکت زنان در نیروی کار، ازدواج های آزادتر و برابری بیش تر جنسیتی و نیک منش و کاظمی - - 1383 نیافتن فرد مورد علاقه و ادامه تحصیل را مهم ترین دلائلی دانسته اند که موجب تأخیر ازدواج در بین دختران می شوند
مطالعات خارجی مختلف نیز به نتایجی درخصوص عوامل بر تغییر سن ازدواج دختران دست یازیدند که به نوبه خود سهم مهم و حتی بسیار بیش تری از مطالعات داخلی در پیش برد و روش این تحقیق داشته اند.برودل - - 1997به تاثیر نهاد آموزشی در حین تحصیل و سرمایه انسانی - اتمام تحصیلات عالیه در افزایش سن ازدواج دخیل می داند.
ونگ - - 2003 زمینه اجتماعی و خانوادگی و کاول - - 2005و منش - - 2005 تغییر مرکز ثقل را در فرآیند تصمیم گیری راجع به انتخاب همسر می دانند.موسوی - - 1383تحقیقی تحت عنوان افزایش سن ازدواج دختران و علل آن انجام داد که نتایج نشان داد که عوامل فرهنگی و اجتماعی از قبیل سطح تحصیلات،نگرش والدین به امر خواستگاری و ازدواج،تجربه شکست عشقی و عوامل اقتصادی باعث شده است که انتظار از ازدواج در طول سال های اخیر تغییر کند.
شهنوازی و همکاران - - 1382در خصوص علل تاخیر ازدواج در بین دانشجویان تحقیقی انجام دادند که نتایج نشان داد که پایین بودن وضعیت اقتصادی ، بالا رفتن سطح تحصیلات و تفاوت های فرهنگی در بالا رفتن سن ازدواج تاثیر گذار است.
هدف کلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج در بین دانشجویان دخترمی باشد. - گلی زاده، - 1385 در پژوهشی در خصوص ضرورت افزایش سن ازدواج پرداخت که نتایج نشان داد که افزایش سن ازدواج در جوامع مختلف میتواند دلایل گوناگونی داشته باشد بالا رفتن سطح زندگی و تحصیلات، گذر از سنت به مدرنیته، مشغله و مسئولیتهای کاری، برخی از این دلایل میباشند.
از طرفی از جمله مشکلات موانع ازدواج در جوانان با توجه به عوامل فرهنگی اجتماعی جامعه می توان اشاره داشت به مشکلات اجتماعی :این مشکلات را می توان به چند دسته تقسیم کرد که هر کدام هم ناشی از عوامل و مشکلات دیگری می باشند که حل هر کدام مستلزم راه کار مناسب خود و انجام دادن برنامه های مناسب است .الف: مسکن . ب: تحصیل .ج: شغل و داشتن کار مناسب همراه با درآمد جوابگو برای مخارج زندگی .د: هزینه های سنگینی که برای انجام مراسمات و برپائی یک زندگی مشترک .
در مورد مشکلاتی که بیان شد مقداری از آن قابل حل می باشد و می توان با آن کنار آمد مانند مسئله تحصیل که بعضی از جوانها تحصیل را بهانه عدم ازدواج می دانند .اصلاح دید و فرهنگ افراد، جامعه و خانواده می تواند راهگشای مشکل و معضل ازدواج باشد و همین که سن ازدواج بالا می رود خود مشکل ساز می شود - دژکام،. - 1390بررسی افزایش سن ازدواج جوانان در چند دهه اخیر، روندی صعودی را نشان میدهد در حالی که سن ازدواج در سال 1354 حدود 25 سالگی بود، پس از چند دهه افزایش - بجز سال - 1365 در سالهای اخیر برای پسران به 28 و دختران به 24 رسیده است.
البته آمارهای متفاوتی در این باره ارائه میشود و طبق اعلام مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، سن ازدواج برای پسران 29 و دختران 28 است. این اعداد و ارقام هر چه که باشد، از بالا بودن نامعقول سن تاهل خبر میدهد که بالطبع از جنبههای مختلف و به صورت پردامنه به آسیبزایی در جامعه عرفپسند و هنجارطلب ما میپردازد. اهدافی که این تحقیق دنبال می کند شامل این موارد می باشد
-1بررسی موانع و عوامل محدودکننده ازدواج -2 ارائه نقشی پررنگ ازجایگاه ازدواج وخانواده -3ارائه راه حل هایی جهت تسهیل امرازدواج است.
استحکام روابط زناشوئی تنها از طریق دانستن و رعایت نکات درست و علمی مشاوره برای ازدواج در زمینه روابط زناشوئی، شناخت درست همسر، انتخاب همسر، روش های حل مشکلات و معضلات زندگی زناشوئی و طریقه برخورد و رفتار با خانواده همسر میسر است .
بررسی دلایل افزایش سن ازدواج و عوارض ناشی از آن که بهمراتب گسترده محسوب میشود و ارائه برخی راهکارهای احتمالی برای بهبود وضعیت، سن ازدواج لازم و ضروری است.لذا اهمیت ضرورت پژوهش این پژوهش را نشان می دهد . هدف از اجرای این طرح بررسی عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج در بین دانشجویان دخترمی باشد می باشد که از جمله عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج در بین دانشجویان دختر عوامل فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی می باشد.
با این حال این سوال مطرح است که آیا نقش مشاوره در شناسایی و کاهش سن ازدواج در بین دانشجویان دختر تاثیر گذار است؟ لذا از جمله اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر در این است که بررسی عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج در بین دانشجویان است، تا بر این اساس بتوان راهکارهای در جهت افزایش ضریب ایمنی کاهش سن ازدواج جوانان در آستانه ازدواج را فراهم نماید.
روش شرکت کنندگان و طرح پژوهش:
جامعه آماری ، مورد مطالعه کلیه ی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات است، حجم نمونه براساس جدول مورگان 380 - نفر - انتخاب شدند. در این پژوهش روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است و روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده انجام شد.
روش جمعآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته مورد استفاده قرار گرفت و بر روی نمونه مورد نظر اجرا شد.پرسشنامه محقق ساخته با عنوان عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج شامل 42 سوال بود که در آن از دانشجویان خواسته شد تا نظر خود را درباره عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج به صورت یک مقیاس درجه بندی از خیلی زیاد ، زیاد ،متوسط ، کم ،خیلی کم در مقابل هر سوال مشخص کنند. روایی این پرسشنامه از طریق مطالعه و تایید گروهی از صاحبنظران در همان زمینه تعیین شده 0/82 بوده است.
