بخشی از مقاله
چکیده
انسانها به ویژه کودکان به صورت غریزي و فطري به محیط طبیعی گرایش دارند و در آن به آرامش میرسند و از آن میآموزند؛ لیکن شهرنشینی جدید، فضاهاي شهري و اکوسیستم طبیعی را به عنوان یکی از مهمترین مکانهاي زیست انسان، در دهههاي گذشته مورد تعرض قرار داده است. با توجه به اهمیت تاثیر فضاهاي طبیعی و منظرهاي سبز ابتدا بر اساس اسناد و مطالعات کتابخانهاي انواع فضاي سبز مورد بررسی قرار گرفته است، سپس با توجه به اینکه کودکان در بوستانهاي محلی بیشترین زمان خود را سپري میکنند مولفههاي موثر و تاثیرگذار بر رفتار آنان نظیر المانهاي سبز، فضاهاي بکر و از این قبیل مورد بررسی قرار گرفته است.
مقدمه
در شهرهاي کنونی با وجود ساخت و سازهاي مکرر و ازدیاد روزبه تراکم جمعیت، مرتباً نسبت فضاي سبز و طبیعی به فضاي مصنوع و ساخته شده توسط شهرنشینان کمتر شده و با وجود احداث پارك و بوستانهاي محلی سرانه فضاي شهري رو به کاهش نهاده است. آن چه که علل حرکات و رفتار کودکان را در فضاهاي شهري توجیه می کند به درك آنها از محیط شهري و واکنش به انتظارات فضایی- روانیشان مربوط می شود و در این امر سیما و منظر شهر نقش بسزایی دارند.
کودکان ذاتاً موجوداتی زیست دوست و طبیعت خواه هستند، این موضوع را به خوبی از حس کنجکاوي آنها در مواجهه با طبیعت میتوان دریافت. بنابراین محیطها و فضاهاي باز - مانند فضاهاي سبز - در ادراکات و رفتارهاي کودکان و تأمین رشد و خلاقیت آنها نقش بسزایی دارند .
همچنین پژوهشهاي گوناگون درباره تأثیر محیط کالبدي بر ارتقاء خلاقیت و نحوه رفتار کودکان نشان میدهد برخی فاکتورهاي محیطی - به طور مستقل - در افزایش روند رشد خلاقیت مؤثرند؛ این فاکتورها عبارتند از: عوامل طبیعی محیط، شکل و وسعت فضاها، استفاده از آثار کودکان. بر همین اساس پژوهش حاضر به دنبال فاکتورهاي کالبدي در منظر پاركهاي محلی، جهت ایجاد تاثیر مثبت بر رفتار کودکان میباشد.
مواد و روشها
جهت بررسی مولفههاي موثر بر فضاهاي سبز محلی میبایست فضاهاي سبز، منظر شهري و رفتار کودکان مورد بحث و تحلیل قرار گیرد.فضاي سبز اصطلاح فضاي سبز، به وسیلهي برخی از دستاندرکاران فضاي سبز براي مفهوم پوشش گیاهی شهرها به کارگرفته شده است.
گارل مول اصطلاح فضاي سبز را براي پوشش سبز شهرها به کار میگیرد و یا فضاي سبز را به منطقهاي پوشیده از گیاه در داخل و اطراف شهرها اطلاق میکند که بیشتر داراي دو کارکرد مهم براي شهر می-باشند، تعدیل دما، تلطیف هوا و زیبا آفرینی
همچنین صادقیپی - 1391 - در ارتباط با عملکرد فضاي سبز اشاره نموده است که پیش از این نقش غالب اینگونه فضاها، زیباسازي و سپس ظاهرسازي محیط مصنوع بوده است، لیکن امروزه کارکرد این فضاهاي در سطح شهرها نقشی به مراتب وسیعتر و اساسیتر به خود گرفته است و از سه دیدگاه عمکلردي - 1 اکولوژیک یا زیست محیطی، - 2 کالبدي در ساختار شهر و - 3 اجتماعی- روانی قابل طرح گردیدهاند.
انواع فضاهاي سبز شهري را میتوان در هشت گروه شامل - 1ساختمانهاي سبز، - 2فضاهاي خصوصی، تجاري، صنعتی، سازمان در شهر، - 3 فضاي سبز حاشیهي رودخانهها، - 4 پاركها و فضاهاي تفریحی، - 5 باغهاي اختصاصی و ارتباطاتی، - 6 زمینهاي کشاورزي، - 7 منطقههاي طبیعی، شبهطبیعی و حیاط وحش و - 8 فضاهاي آبی تقسیم نمود؛ فهرست فضاهاي ریز هر یک از گروه ها در جدول ارائه شده است .
مطابق با تدقیق تعاریف و مفاهیم کاربريهاي شهري در شورایعالی شهرسازي و معماري ایران در سال 1389، استاندارهاي ایدهال شهرهاي ایران، به اراضی اختصاص یافته جهت پارك - بوستان - که توسط شهرداري احداث و مورد استفاده عموم قرار میگیرد، پاركها و فضاهاي سبز شهري گفته میشود، که در سه طیف پاركهاي محلی - بوستان کودك - ، پاركهاي ناحیهاي - بوستان ناحیهاي - و پاركهاي شهري - بوستان اصلی شهر - تقسیمبندي شده است و سرانه 8 براي آن در سطح شهر در نظر گرفته شده است
سطوح سبز و پاركها البته به استثناء اراضی کشاورزي به صورت ایدهآل میبایست10 الی 15 درصد از سطح شهر را اشغال نمایند، که البته تقریبا در هیچیک از مناطق شهر اصفهان چنین میزان پوشش گیاهی وجود ندارد؛ از میان سطوح سبز متنوعی که در سطح شهرها وجود دارند، فضایی که کودکان امکان حضور در آنها به صورت مستقل را دارند و یا حداقل بیشترین شانس استفاده از آن در طول هفته و یا روز را خواهند داشت، زمینهاي بازي سبز در سطح پاركها و همچنین فضاهاي سبز محله که عبارتاً به آن فضاي سبز واحد همسایگی و یا بوستان محلی گفته میشود.
هايساختمان سبز
جدول -1 فهرست عناصر تشکیل دهنده فضاهاي سبز شهری
فضاي سبز گورستان و حیاط کلیسا فضاهاي سبز ورزشی فضاي سبز محوطههاي کمپینگ
فضاي سبز اختصاصی براي کشت مواد خوراکی فضاي سبز ارتباطاتی - جامعه -
جنگل
بوتهزار محدودههاي رها شده سبز صخرههاي سنگی سبز
شن و ماسههاي پوشیده با سبزینگی8 پوشش گیاهی معادن تالاب، باتلاق و مرداب
