بخشی از مقاله
چکیده
فضاهای آموزشی به عنوان یکی از محیط های معماری است که نقش گوناگون بر آن و بر چگونگی آموزشی افراد، نحوه ارتباط روحی، ذهنی، فیزیکی و رشد و پذیرش علم و دانش را بر عهده دارد. لذا طراحی فضاهای آموزشی اهمیت ویژه داده شود تا موجبات تسهیل در امر تفکر انتقادی و یادگیری فعال فراهم گردد.
در این بین، نگرش به رویکردهای معماری سبز در فضاهای آموزشی از جمله مدرسه از جایگاه ویژه ای برخوردار است زیرا علاوه بر رعایت نکات اساسی ساختمان های سبز و صرفه جویی در مصرف انرژی ، وجود چنین مدرسه هایی ابزار آموزشی ، برای آموزش شیوه های پایدار به دانش آموزان است.
رویکرد معماری سبز در طراحی مدرسه می تواند علاوه بر صرفه جویی در انرژی و کاهش اثرات زیست محیطی باعث آموزش موثر در دانش آموزان شود. این پژوهش بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. هدف از این مقاله بررسی ابعاد معماری سبز و اصول اساسی آن در بهبود کیفیت فضاهای آموزشی می پردازد
مقدمه
فضای آموزشی، ابتدا باید از لحاظ فیزیکی مطلوب باشد. فضاهای با کیفیت فیزیکی مطلوب، به فضاهایی اطلاق میشود که در طراحی آنها، استاندارد شاخصهایی از قبیل هوای سالم، دمای مناسب، رطوبت کافی، نور، صوت، دید و منظر مناسب، کارایی انرژی، دسترسیها و ارتباطات رعایت شده باشد. محیط های یادگیری از عناصری تشکیل خواهند شد که در کنار هم معنا دار میشوند.
ویژگیها و کیفیتهای هر کدام از این عناصر در شکل گیری رفتارهای مختلف مؤثر میباشند. آموزش و به تبع آن محیطهای آموزشی بیشترین اثر و نقش را بر ذهنیت و تمدنسازی جوامع به عهده دارند .لازمه اصلاح کالبد، ایجاد فضاهای مرتبط با فعالیت است؛ فضاهایی که دارای شرایط مناسب و مطلوب برای رشد فیزیکی ذهنی، عاطفی و اجتماعی میباشد. تحقق این امر از طریق طراحی جزئیات فضاها با توجه به الگوهای رفتاری امکانپذیر میگردد. معماری، هنری است که ما را در بر گرفته است و انسانها بیش از آنکه بر فضا تأثیر بگذارند، از آن تأثیر میپذیرند
فضاهای آموزشی به دلیل محدودیت های خاص خود برای خشک و بی روح شدن مستعد است اما باید تمام تلاش را به کار گرفت تا از وقوع این حادثه جلوگیری کرد. اهمیت دادن به فضاهای آموزشی و رعایت اصول و استاندار های مربوط به آن در طراحی این مراکز منجر به خلق محیطی متناسب با خواسته های روانی فراگیران و در نتیجه جامعه می گردد.
معماری سبز برگرفته از معماری پایدار و توسعه پایدار بوده که این ناشی از نیاز امروز انسان در مقابل پیامدهای سوء جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است.حفظ و حراست از منابع طبیعی جهان، مصونیت از آلودگی هوا و سایر آلودگی های محیطی، حفاظت از لایه ازن، بهداشت جسمی و روانی، آینده بشریت و...از موضوعاتی است که در این راستا مطرح بوده و ضرورت آن به عنوان یک وظیفه جهانی روز به روز آشکارتر می شود. معماری پایدار استفاده از ابزار طراحی و شیوه های ساخت و ساز و ایجاد رابطه مناسب بین محیط و بناست که تأثیرات منفی ساخت و ساز را در محیط زیست به حداقل برساند
.ساختمان های سبز می تواند در کنترل مصرف انرژی و حفظ منابع طبیعی راهگشا باشند .از آنجا که یکی از مهمترین بناها در شهرها ، فضاهای آموزشی از جمله مدارس هستند، رویکرد معماری سبز در طراحی مدرسه می تواند علاوه بر صرفه جویی در انرژی و کاهش اثرات زیست محیطی باعث آموزش موثر در دانش آموزان شود. با آموزش موثر و رویکردی سبز در ساختمان ها می توان هرچه بهتر برای آینده ای روشن تر در راستای طبیعت همگام شویم تا طبیعت را آنگونه که شایسته است حفظ نماییم
رنگ سبز:
رنگ سبز میتواند در درون ساختار روانشناختی دانش آموزان تعادل کامل ایجاد کند و در بین همه رنگها از همه آنها خوشایندتر است، زیرا چشم برای تمرکز کردن روی آن هیچ نیازی به تنظیم شبکیه ندارد. روانشناسان بر این عقیده اند که سبز حالتی از نگرش ذهنی مثبت را ایجادکرده و چون با رنگهای طبیعت، بیشتر سر و کار دارد احساس ثبات و امنیت را در ما تقویت میکند .
در این رنگ، آرامش روحی نهفته شده و فراست و هشیاری فرد را بالا میبرد. سبز، یک رنگ ثانویه است که از ترکیب دو رنگ متضاد زرد و آبی بدست میآید .این رنگ چون با طبیعت در ارتباط است، رنگی متعادل محسوب میشود و به آرامش روحی و اعصاب کمک کرده و محیطی آرامش بخش را ایجاد میکند .سبز برای دکوراسیون اتاقهای مطالعه، فضاهای آموزشی و مکانی که به تمرکز احتیاج دارد با اهمیت بوده و رنگ ایده آلی محسوب میشود .این رنگ به اتاق و کسانیکه در آن فضا قرار دارند، آرامش متعادلی میدهد .اگر سبز را با انواع کرم و سفید مخلوط کنیم و در رنگ آمیزی اتاق و فضای آموزشی بکار بریم، فضای آرام بخش و تفکر آمیزتری خواهیم داشت و اگر با رنگ قرمز ترکیب شود، به شکوفایی خلاقیت افراد در آن فضا پرداخته و از خود ترکیبی قوی میسازد
معماری سبز:
معماری سبز یکی از زیر شاخه های نوین معماری است که در دهه ی اخیر مورد توجه شمار زیادی از طراحان و معماران معاصر جهان قرار گرفته است. این گرایش از معماری که درصدد سازگاری و هماهنگی با محیط زیست است. برخاسته از معماری پایدار و توسعه پایدار می باشد، که این نیز ناشی از نیاز انسان امروز در مقابل پیامدهای منفی جهان صنعتی و مصرفی عصر حاضر است.
در دنیای امروز توسعه و ساخت و ساز از بزرگترین عوامل تغییر محیط زیست به شمار می روند که باعث از بین رفتن زمین های کشاورزی، فرسایش خاک، آلوده شدن محیط زیست و به خطر افتادن بهداشت و سلامت مردم است. در این میان، معماری سبز با جستجوی راهی برای به حداقل رساندن اثرات منفی ساختمان ها بر محیط زیست، تلاشی است برای هم اوایی و هم سویی با طبیعت از طریق افزایش کارایی و بهینه سازی مصرف مصالح و انرژی. بدین ترتیب در معماری سبز به جای دشمنی با طبیعت انرژی های آن را مهار کرده و به بهترین شکل در ساختمان مورد استفاده قرار می دهیم. برای ایجاد پیوند و هماهنگی بین انسان و محیط طبیعی از طریق فضای معماری باید موارد زیر مدنظر قرار گیرد:
-کاربرد روش های بومی مفید -کاهش اتلاف و پخش انرژی در محیط
-کاهش تولید تاثیر گذارنده ها بر سلامت انسان -استفاده از مواد قابل بازگشت به چرخه طبیعت
-رفع سموم مواد
اصول معماری سبز:
-1حفاظت از انرژی : هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد
-2 کار با اقلیم : ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند .
شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخلی آن می توانند به گونه ای باشد که موجب ارتقاع سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عایق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید.
-3کاهش استفاده از منابع جدید و غیر قابل بازیافت: هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد . گر چه جهت گیری این اصل ، همچون سایر اصول اشاره شده به سوی ساختمانهای جدید است ، ولی باید یادآور شد که اغلب منابع موجود در جهان در محیط مصنوع فعلی بکارگرفته شده اند و ترمیم و ارتقاء وضعیت ساختمانهای فعلی برای کاهش اثرات زیست محیطی ، امری است که از اهمیتی برابر با خلق سازه های جدید برخوردار است .
این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد که تعداد منابع کافی برای خلق محیط های مصنوع در جهان وجود ندارند که بتوان برای بازسازی هر نسل از ساختمان ها، مقداری جدید از آنها را مورد استفاده قرار داد . این استفاده مجدد میتواند در مسیر استفاده از مصالح بازیافت شده یا فضاهای بازیافت شده شکل بگیرد، بازیافت ساختمان ها و عناصر درون آنها بخشی از تاریخ معماری است.
-4احترام به کاربران: معماری سبز به تمامی افرادی که از ساختمان استفاده می کنند احترام می گذارد .به نظر می رسد که این اصل ارتباط اندکی با آلودگی ناشی از تغییرات اقلیم جهانی و تخریب لایه ازن داشته باشد . اما فرآیند سبز از معماری که شامل احترام برای تمامی منابع مشترک در ساخت یک ساختمان کامل هستند انسان را از این مجموعه خارج نمی نماید. تمام ساختمان ها توسط انسان ها ساخته می شوند اما در بعضی از سازه ها حقیقت حضور انسان محترم شمرده می شود، در حالی که در برخی دیگر تلاش برای رد ابعاد انسانی در فرآیند ساخت مشاهده می شود.
-5 احترام به سایت :هر ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند .معمار استرالیایی گلن مورکات این جمله عجیب را بیان می کند که :ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند .این گفته یک ویژگی از تعاملمیان ساختمان و سایت آن را در خود دارد که برای فرآیند سبز امری ضروری است و البته دارای ویژگی های گسترده تری نیز می باشد .ساختمانی که انرژی را حریصانه مصرف می کند آلودگی تولید می کند و با مصرف کنندگان و کاربران خویش بیگانه است در نتیجه هرگز زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس نمی کند.
-6کل گرایی: تمامی اصول سبز، نیازمند مشارکت در روندی کل گرا برای ساخت محیط مصنوع هستند. یک معماری سبز باید بیش از یک ساختمان منفرد قطعه ی خود را شامل شود و باید شامل یک شکل پایدار از محیط شهری باشد
مدرسه سبز
مدرسه از اولین محیط های اجتماعی است ،که انسان به آن وارد می شود و روح و شخصیتش در آن شکل می گیرد
