بخشی از مقاله
چکیده
رویکرد زنجیره ارزش در تحلیل فعالیتهای درون سازمانی ابزاری موثر در شناخت نقاط ضعف و قوت و همچنین تصمیم گیری درمورد هریک از این فعالیتها و خرده سیستمهای سازمانی محسوب می شود. این زنجیره از دوسو با موثرترین عوامل محیطی یعنی تامینکنندگان و مشتریان مرتبط می شود. در این پژوهش تلاش می شود تا مدل زنجیره ارزش پورتر به عنوان الگویی برای تحلیل فعالیتهای سازمانی به نظام آموزش ضمن خدمت کارکنان دولت تعمیم داده شود.
بنابراین پس از تشریح مختصر مبانی نظری مرتبط با مفهوم زنجیره ارزش و مدل پورتر و همچنین تبیین جایگاه و فراین کلان آموزش کارکنان در سازمانهای دولتی ایران, اقدام به ایجاد انطباق میان اجزای مختلف مدل زنجیره ارزش پورتر با فعالیتها و مراحل مختلف فرایند آموزش, صورت خواهد گرفت. در ادامه نیز با هدف تعیین تاثیر فاوا بر این الگو, نحوه تاثیرگذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر هریک از حلقه های زنجیره ارزش آموزش کارکنان, تشریح خواهد شد . در پایان نیز الگوی جامعی از زنجیره ارزش نظام آموزش کارکنان دولت با رویکرد فناوری اطلاعات و ارتباطات, جمعبندی و پیشنهاد خواهد شد.
مقدمه
نظام آموزش کارکنان، یکی از خرده سیستمهای اساسی و تأثیرگذار در روند موفقیت یا شکست سازمانهای امروزی محسوب می شود چرا که مهمترین سرمایه سازمانی در دنیای کنونی، منابع انسانی هستند. بدیهی است که زمانی می توان از این منبع سرشار در راستای تحقق اهداف سازمان بهره برداری نمود که دانش و مهارت کافی در زمینه انجام وظایف شغلی و مأموریتهای سازمانی به این سرمایه های انسانی منتقل شده باشد. در چنین شرایطی، اهمیت نظام آموزش و توانمندسازی منابع انسانی به سطحی راهبردی و حساس منتقل می شود.
از سوی دیگر نفوذ فناوریهای درحال پیشرفت اطلاعاتی و ارتباطی - که به اختصار، فاوا خوانده می شود - در تمامی ابعاد و عناصر سازمانهای عصر جدید، واقعیتی است که قابل انکار به نظر نمی رسد. طبیعی است که این فناوری تحول آفرین، بر اجزای سامانه آموزش و توانمندسازی کارکنان نیز تاثیرگذار باشد. پژوهش حاضر در پی کشفبعاد کمّی و کیفی تاثیرگذاری فاوا بر خرده نظام آموزش کارکنان، شکل یافته و در این راه می کوشد تا از مدل زنجیره ارزش پورتر بعنوان چارچوب تحلیلی تحقیق، کمک بگیرد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش کتابخانه ای، تحلیل تاثیرات فاوا بر نظام آموزش کارکنان با استفاده از مدل تحلیلی زنجیره ارزش پورتر می باشد. قلمرو اجرایی این تحقیق را استانداری یزد به عنوان یکی از دستگاه های دولتی فعال در گستره جغرافیایی استانی تشکیل می دهد.
ارزش و زنجیره ارزش
فرهنگنامهها واژه »ارزش« را نوعی تعادل عادلانه، قدر و اندازه، میزان اثرگذار، درجه خوبی و ... تعریف می کنند. از آنجایی که ارزش در مفاهیم حسی نیز به کار می رود، لذا معانی ای چون مدل، شکل، خصوصیات ظاهری و اندازه را نیز در بر می گیرد. ارزش از طریق مقایسه های مادی یک کالا از نظر تفاوت در قیمت و ارزش ذهنی - که چیزی است در درون فرد و وابسته به عقاید او - مورد مقایسه قرار میگیرد.
بدین ترتیب، مقدار ارزش در اصل تفاوت میان ارزش نقدی کالا و قیمتی است که فرد برای آن میپردازد. البته شرایط زمانی، مکانی، در دسترس بودن مواد اولیه، فشارهای اجتماعی و ... نیز ممکن است بر ارزش کالا تاثیر داشته باشد. بنابراین در کل میتوان گفت معیارهای قضاوتی مختلفی برای ارزش داشتن و یا نداشتن یک کالا وجود دارد کهکاملاً به فرد، هدف، نیاز، خصوصیات باطنی، شرایط زمانی، مکانی، فشارهای اجتماعی و... بستگی دارد
مفهوم » زنجیره ارزش« شامل مجموعهای از فعالیتهای انجام شده توسط هر واحد کاری است که یک راه بسیار اثربخش را برای شناخت موقعیت سازمان در مقابل رقبای اصلی ارائه می دهد و پایههایی را برای کمک به اقدام در حفظ مزیت رقابتی تعریف می نماید. فعالیتهای زنجیره ارزش شامل عوامل قابل کنترل و زیربنایی برای کسب برتری رقابتی است که تجزیه و تحلیل آنها ما را به شناسایی عوامل موفقیت جهت تمرکز بر رقابت هدایت می نماید
زنجیره ارزش در حقیقت مجموعهای از فعالیتهای متصل است که از طریق آن یک کالا یا خدمت، تولید شده و به مشتریان تحویل داده می شود. این زنجیره به منزله چهارچوبی برای تشخیص و تجزیه و تحلیل کلیه فعالیتهای شرکت و چگونگی تاثیر گذاری آن ها بر یکدیگر است. زنجیره ارزش، علاوه بر موارد ذکرشده، اثرات فعالیت های شرکت بر هزینه ها و ارزش ارائه شده به خریدارانش را نیز نشان می دهد - صنایعی و دیگران. - 1391 اهمیت ذاتی مفهوم زنجیره ارزش را می توان در موارد زیر برشمرد - شقاقی و نقشینه : - 1388 کاهش هزینه های عملیاتی؛ عامل بهبود عملکرد؛ آشکارکننده فرصتهای نهفته در کسب و کار؛ موثر در شناخت شاخصهای کلیدی عملکرد؛ کمک به تصمیم گیری.
تحلیل زنجیره ارزش میتواند به عنوان ابزاری استراتژیساز به شیوههای مختلفی مورد استفاده قرار گیرد و در سادهترین حالت میتواند به عنوان ابزاری عیبیاب برای درک چالشهای رقابتی و پویایی بازار بهره برداری شود. طرح زنجیره ارزش میتواند انواع مختلفی از بازارها و خریداران، روابط کلیدی با سازمان و نیز سرچشمههای عدم کارایی را نمایان سازد تا در نهایت، گامهای مورد نیاز برای طرح سازمان در قالب استراتژی تجاری فناوری اطلاعات و ارتباطات شناسایی شود
مدل زنجیره ارزش پورتر
رویکرد زنجیره ارزش در تحلیل فعالیتهای درون سازمانی ابزاری موثر در شناخت نقاط ضعف و قوت و تصمیم گیری درمورد هریک از این فعالیتهاست. این زنجیره از دوسو با موثرترین عوامل محیطی یعنی تامین کنندگان و مشتریان مرتبط می شود. ارتباط زنجیره ارزش سازمان با زنجیره ارزش تامین کنندگان و مشتریان تشکیل زنجیره ای را می دهد که » مایکل پورتر« از آن به عنوان سیستم ارزش نام می برد. اما اسامی دیگری مانند شبکه ارزش و یا زنجیره ارزش گسترده و نیز زنجیره عرضه بر آن اطلاق شده است
مایکل پورتر اندیشمند حوزه کسب و کار در سال 1985 مدل زنجیره ارزش را ارائه داد. طبق این مدل فعالیتهای دخیل در سازمانها را می توان به دو بخش شامل فعالیتهای اصلی و فعالیتهای پشتیبانی تقسیم کرد. این فعالیتها مطابق با شکل شماره - 1 - عبارتند از
- 1 فعالیتهای اصلی: تدارکات ورودی؛ عملیات تولیدی؛ تدارکات خروجی؛ بازاریابی و فروش؛ خدمات پس از فروش. - 2 فعالیتهای پشتیبانی: زیرساختهای سازمانی؛ مدیریت منابع انسانی؛ تحقیق وتوسعه؛ تهیه و تدارکات.
شکل شماره : - 1 - اجزای اصلی مدل زنجیره ارزش پورتر
فعالیتهای اصلی آن دسته از فعالیتهایی هستند که اصطلاحاً ارزش افزا نامیده می شوند. یعنی انجام أنها سبب ارتقای ارزش محصول و حرکت أن به سمت مشتری می شوند. مثلاً مواداولیه وارده، دریافت، ذخیره سازی و... می شود - لجستیک ورودی - سپس عملیات تولیدی بر روی این مواد صورت می گیرد که آن را به محصول تولیدشده ارتقا می دهد.
در ادامه محصول تولیدی بسته بندی، حمل و انبار می شود - لجستیک خروجی - . سپس فعالیتهای بازاریابی بر روی محصول سبب افزایش ارزش محصول و فروش آن سبب تبدیل محصول به پول می شود. خدمات پس از فروش نیز فعالیت ارزش افزای دیگری است که در انتها درمورد محصول اعمال می گردد. تمامی این فعالیتها منبع مستقیم سودآوری سازمان به شمار می روند. از سوی دیگر فعالیتهای پشتیبانی آن دسته از فعالیتهایی هستند که حول فعالیتهای اصلی و برای آماده سازی شرایط اجرای آنها انجام میشوند.
