بخشی از مقاله
نقش فناوری اطلاعات در کارآمدی نظام آموزش حسابداری
چکیده:
امروزه فناوری اطلاعات و بهره گیری از ارتباطات الکترونیکی یکی از اجزای لاینفک زندگی روز مره به شمار می رود. بهره گیری از این فناوری در عرصه های گوناگون زندگی اجتماعی تاثیرات چشم گیری داشته است. تا جایی که بسیاری از سازمان ها ، بانک ها، مراکز خرید، و . . .کلیه مبادلات وتعاملات حرفه ای خویش را بر پایه این فناوری تغییر داده اند. امروزه با در اختیار داشتن فناوری اطلاعات امکان برقراری سریع ارتباط و تبادل سریع اطلاعات بیش از پیش میسر گردید
ه است. در این راستا، نظام های آموزشی بسیاری از کشورها به سرعت خود را در مسیر امواج این تغییرات و تحولات، به سوی ساحل توسعه و دانایی محوری قرار داده اند. در این بین نظام آموزش حسابداری نیز که به عنوان زیر مجموعه ای از نظام آموزش شناخته می شود، باید د
ر راستای الکترونیکی شدن تجارت و جهانی شدن اقتصاد از این فناوری در جهت کارایی و کارآمدی خود و همگام شدن با تغییرات بین المللی استفاده کند.این مقاله در تلاش است که در ابتدا به بررسی مفهوم فناوری اطلاعات و برخی مزایای آن پرداخته و در ادامه به نقش این فناوری جدید در کارآمد ساختن نظام اموزش حسابداری خواهد پرداخت.
واژگان کلیدی: فناوری اطلاعات، نظام آموزش، نظام آموزش حسابداری،کارآمدی نظام
آموزش حسابداری
مقدمه:
سرعت و میزان تولید علم در جهان و روش های نوین گردآوری، پردازش و توزیع اطلاعات از یک سو و نیازهای رو به تزاید جوامع انسانی به استفاده از نمودهای مختلف اطلاعات از س
وی دیگر منجر به پدید آمدن دوره اجتماعی خاصی موسوم به عصر اطلاعات شده است. تاثیر شگرف این دوره بر شاخص های مختلف حیات جوامع مانند تجارت الکترونیک ، دانشگاه مجازی ، دولت الکترونیک و . . . کاملا مشهود است. پیامد بروز و ظهور چنین تحولاتی پدید آمدن شکل نوینی از فناوری، موسوم به فناوری اطلاعات است(شفیع پور مطلق،فرهاد،1387). از سوی دیگر وظیفه مهم نظام های آموزشی، پرورش علمی نسل فردا برای تصدی بخش های مختلف جامعه در جهت تعالی و توسعه متوازن جامعه است و یکی از راه کارهای دستیابی به این مهم آشنا ساختن فراگیران با وجوه مختلف دانش و فناوری در زندگی اجتماعی
است. از این رو به نظر می رسد آشنایی و آموزش افزارهای فناوری اطلاعات یکی از جنبه هایی است که باید در برنامه رسمی نظام آموزش کشور در سطح عمومی جهت فاصله گرفتن از فرآیند آموزش و فرا گیری سنتی و ارتقاء کارآیی( کارآمدی) نظام آموزش قرار گیرد(منتظر، غلامعلی، 1381).
مسیر تاریخی فناوری اطلاعات:
اطلاعات به مفهوم عام به عنوان انرژی غالب سده ج
دید با سرعتی شگفت آور جایگزین صفت متکی به انرژی های فناپذیر می شود و بشر را با تجربه ای جدید از سیر تکوین جامعه مواجه می سازد. تجربه ای که در اواخر قرن هجدهم میلادی با اختراع موتور بخار به گونه ای دیگر حیات بشر را م
تحول کرده بود. برآیند تحولات ناشی از این اختراع در شکل انقلاب صنعتی و کاربرد روز افزون فناوری مولد در زندگی انسان متبلور گردید (منتظر، غلامعلی، 1381). آمار نشان می دهد که در اثر بروز این انقلاب مهم اشتغال در بخش کشاورزی از 50 درصد در دهه 1860 میلادی به کمتر از 15 درصد در دهه 1960 میلادی رسید و در عوض سهم اشتغال در بخش صنعت از حدود 12درصد در دهه 1860 به حدود 30 درصد در دهه 1960 میلا
دی رسیده است( 2001, Lucac)، لیکن بروز انقلاب شگرف الکترونیکی در اواسط سده بیستم و پس از آن رشد روز افزون کاربرد ریز پردازنده های الکترونیکی (Electronic micro processor)در محصولات مختلف و کاهش بهای تمام شده این محصول از یک سو و نیازهای بشر به استفاده از اطلاعات از دیگر سو موجب پدید آمدن موج اطلا
عات گردید. شایان ذکر است که ظرف 25 سال( 1999- 1972) تعداد ترانزیستورهای کاربردی در هر تراشه از هزار عدد به بیش از ده ملیون تراشه رسید و در مفابل هزینه هر سیستم کامپیوتری از صد واحد به ده واحد تقلیل یافته است. بدیهی است که این روند به ویژه با استفاده از فناوری های نوین فوتونیک(photonic)و نانو(Nano technology)همچنان با سرعت ادامه خواهد داشت(1999 Holle). مجموع تحولات حاصل، سبب شده تا سهم اشتغال در بخش فناوری اطلاعات و انفورماتیک از میزان 5 درصد در سال 1880 به حدود 54 درصد در سال 2000 میلادی بالغ گردد(1999 Hid,enbrand).
تعاریف فناوری اطلاعات:
• در یک تعریف فناوری اطلاعات به جنبه ای از فناوری سیستم های اطلاعاتی اشاره دارد که شامل سخت افزار ،پایگاه داده، نرم افزار، شبکه ها و سایر ابزارها می شود. در تعریفی دیگر اصطلاح فناوری اطلاعات، علاوه بر جنبه تکنولوژیکی سیستم اطلاعاتی به عنوان مجموعه چندین سیستم اطلاعاتی، استفاده کنندگان و مدیران آن ها تلقی می شود(2004, Turban).
• از نظر تانسی و همکاران، فناوری اطلاعات، استفاده از رایانه و ارتباط دوربر برای جمع آوری، پردازش، ذخیره سازی و انتشار اطلاعات صوتی، تصویری، متنی و عددی است(2003, Tansy).
• دفتر تحلیل های اقتصادی آمریکا، فناوری اطلاعات را تجهیزات م
حاسباتی و حسابگری دفتری و اداری می داند که رایانه در راس آن می باشد.
• برندت به نقل از مانسون و همکاران، فناوری اطلاعات را شامل
ابزارهای ملموسی می داند که با استفاده از آن، اطلاعات پردازش شده و در اختیار کاربران نهایی قرار می گیرد(1995, Masom).
• در تعریفی جامع فناوری اطلاعات به چگونگی استفاده از تجهیزات مربوطه است که کاربرد آن برای فرآیندهای کسب و کار، جمع آوری داده ها و تولید اطلاعات با ارزش برای مدیران است(1995, Travica).
فناوری اطلاعات محور توسعه؛ نه ابزار توسعه:
در دیدگاه جدید، نگرش به فناوری اطلاعات به عنوان ابزار رشد و توسعه دولتها، جای خود را به فناوری اطلاعات به عنوان محور توسعه داده است. بسیاری از کشورها بازنگری عمیقی را در ساختار و فرآیندهای برنامه توسعه خود آغاز کرده اند به عنوان نمونه:
• دولت آمریکا مهمترین سرفصل توسعه خود را به موضوع فناوری اطلاعات اختصاص داده است و در این راستا، گسترش بزرگراه های اطلاعاتی- ارتباطی، مهمترین رکن موضوع این تحقیق می باشد(2001, Abel).
• دولت انگلستان طی برنامه ای به دنبال آن است که کلیه خدمات عمومی و دولتی از طریق اینترنت انجام شود(1999Memishi,).
• اتحادیه اروپا فعالیت گسترده ای را برای بستر سازی فرهنگی، استفاده از راه کارهای اقتصاد دیجیتالی و گسترش مفهوم دولت الکترونیک را آغاز کرده است(2001, World employment).
• دولت آلمان با شعار ((اینترنت برای همه)) تغییرات وسیعی را هم
از بعد زیر ساختهای مخابراتی و هم از بعد فرهنگ سازی عمومی آغاز کرده است و یکی از اهداف این کشور، اتصال مهم مدارس به اینترنت تا پایان سال 2002 میلادی بوده است(1999, Bouts).
آشنایی با برخی مزایای فناوری اطلاعات
الف) اثر فناوری اطلاعات بر رشد و بهره وری نیروی کار:
تاثیر فناوری اطلاعات بر بهره وری نیروی کار از موضوعات مورد بحث در اقتصاد از دهه 1990 به بعد بوده است. از بعد نظری و تجربی مطالعات زیادی در کشورهای تو
سعه یافته و کشورهای در حال توسعه انجام یافته است(محمود زاده، محمود،1386). مطالعات تجربی در زمینه فناوری اطلاعات و تاثیر آن بر بهره وری نیروی کار به دو سطح بنگاه و کلان طبقه بندی می شود:
الف-1) مطالعات تجربی در سطح بنگاه:
برین جوا فسن و هیت(2002) با بررسی داده های 527 بنگاه بزرگ آمریکا در دوره 1994- 1987 و روش های الگو سازی داده های تابلویی(panel data) در قالب تابع تولید کاب داگلاس به این نتیجه رسیدند که سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بر بهره وری نیروی کار موثر است.گیرنن و همکاران(2001)، داده های آماری بنگاه های فرانسوی مربوط به سرمایه گذاری در بخش فناوری اطلاعات و همچنین بهره وری را تحلیل کرده و به نتایج سازگار با مطالعات برین جافسن و هیت رسیده اند. پاگانتا و همکاران(1997) در مطالعه ای در خصوص بیش از 4000 بنگاه صنعتی بین 11 تا 500 نفر کارکن ایتالیا نشان دادند که فناوری اطلاعات تاثیر مثبت بر فرآیند تولید و محصولات داشته و سرمایه گذاری در نرم افزار، افزایش بهره وری نیروی کار را به دنبال خواهد داشت.(کیم2002)بر تاثیر مثبت فناوری اطلاعات بر بهره وری نیروی کار در بنگاه های کره ای در دوره 2000-1999 تاکید کرده است.
الف-2) مطالعات تجربی در سطح کلان:
سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات تاثیر عمده ای بر بهره وری نیروی کار در سطح کلان داشته است. بهره وری نیروی کار آمریکا که سالانه 5/1 درصد طی دوره 1995- 1973 رشد کرده بود، در دوره 2000-1995، سالانه، 1/3 درصد رشد نمود. شتاب رشد بهره وری
کار به اثر معنی دار و مهم سرمایه گذاری فناوری اطلاعات نسبت داده شده است. بر اساس مطالعه گرجنسون و اسیترو(2000)، فناوری اطلاعات طی دوره 1995-1973، 27 درصد از 4/1 درصدی رشد بهره وری نیروی کار آمریکا را توضیح می داد. اولیز و سیپل(2002)، سهم بیشتری را نتیجه گرفتند. شتاب رشد بهره وری نیروی کار در طی دوره 1999-19
95 مربوط به رشد سریع در سرمایه گذاری فناوری اطلاعات بوده است و سهم سرمایه گذاری فناوری اطلاعات از موجودی کل سرمایه نسبت به دوره های پیشین افزایش یافته بود. کاردارلی(2001) نشان داد که تعمیق سرمایه مربوط به فناوری اطلاعات و رشد بهره وری کل عوامل نقش مهمی را در شتاب بهره وری نیروی کار داشته است. لی و کاتری(2003) نشان دادند که تعمیق سرمایه در بخش فناوری اطلاعات تاثیر قابل م
لاحظه ای بر بهره وری نیروی کار کشورهای هنک کنگ، سنگاپور، کره شمالی، کره جنوبی، چین، مالزی و تایوان در دهه 1990 داشته و این اثر در نیمه دوم دهه 90 بیشتر شده است.
ب) اثر فناوری اطلاعات بر اشتغال:
با ظهور گسترش فناوری اطلاعات در سطح جامعه، متغرهای خرد و کلان اقتصادی دستخوش تغییر قرار می گیرند. یکی از متغیرهای کلان اقتصادی، اشتغال است. فناوری اطلاعات، به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود می تواند نظام و چارچوب ش
غل یک جامعه را دگرگون سازد. فناوری اطلاعات می تواند تولید و رشد اقتصادی و به تبع آن اشتغال را به سه طریق زیر تحت تاثیر قرار دهد:
ب-1) تولید کالا و خدمات فناوری اطلاعات، بخشی از ارزش افزوده اقتصادی را شامل می شود، بنابراین با افزایش اشتغال در بخش فناوری اطلاعات، اشتغال در کل افزایش می یابد.
ب-2) به کارگیری و استفاده از سرمایه فناوری اطلاعات، می تواند به عنوان یکی از نهاده های تابع تولید تمامی کالاها و خدمات، در رشد اقتصادی موثر باشد.
ب-3) فناوری اطلاعات می تواند رشد اقتصادی را از طریق مشارکت صنایع فناوری اطلاعات در تغییر تکنولوژی گسترش دهد، یعنی رشد سریع فناوری اطلاعات، موجب بهبود کارایی و بهره وری در این صنایع شده و در نهایت رشد بهره وری کل اقتصاد را به دنبال خواهد داشت.
طبق نظر فریمن و سوات(1994)، و یوارلی و پیانتا(2000)، ادکواسیت و دیگران(2001)، چون استفاده از فناوری اطلاعات سبب نوآوری در محصول شده و نوآوری نیز بر اشتغال تاثیر مثبت دارد، طبیعتا فناوری اطلاعات اثر مثبتی بر اشتغال خواهد داشت. لنکمایر(2007) در مطالعه ای تحت عنوان اثرات فناوری بر اشتغال به این نتیجه رسید که فناوری در سطح بنگاه اثر مثبت بر اشتغال دارد. در مطالعه ای تحت عنوان اثر فناوری بر اشتغال در ترکیه که توسط یوکد اگرک (2004) انجام شد، این نتیجه به دست آمد که نرخ رشد اشتغال به ویژه در صنایع با فناوری پایین تر، تحت تاثیر فناوری های جدید افزایش یافته است. او برای انجام مطالعه خود از داده ه
ای آماری 1997- 1995 و 2000 -1998 استفاده کرده است.
ج) اثر فناوری اطلاعات بر رشد اقتصادی:
در دهه های اخیر، پس از معرفی فناوری اطلاعات، بررسی اثر این فناوری بر رشد اقتصادی، یکی از موضوعات مورد علاقه اقتصاددانان اکثر کشورها بوده است. اغلب مدلهای رشد درونزا بر نقش سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بر رشد اقتصادی در کشورها تاکید می کنند و بیشتر مطالعات انجام شده در این زمینه، حاکی از اثر مثبت و معنی دار این فناوری بر ر
شد و بهره وری در کشورهای توسعه یافته در دهه های اخیر بوده است (عصاری آرانی، عباس،1386). گوردن(2000)، نوردهاس(2000) و وان آرک(2000) بر نقش فناوری اطلاعات به عنوان منبع رشد تولید و بهره وری تاکید دارند. سامرز(2000) بر تغییرات ساختاری و اساسی مانند تغییر از تولید کالاهای فیزیکی به سمت تولید دانش توجه دارد. شپارد(1998) فناوری اطلاعات را فناوری برتر می نامد که همه چیز را به طور واقعی تحت تاثیر قرار می دهد.کلی(1998) معتقد است، اقتصاد جدید یک خیزش فناوری است به گونه ای که نفوذ شبکه های وسیع، فعالیت های اقتصادی را طوری هدایت می نماید که اقتصاد جهانی تر، نامحسوس تر و وابسته ترگردد. جرگنسون، هو و ایتسرو(2006) نشان دادند که فناوری اطلاعات، 37 درصد از رشد اقتصادی 9/3 درصدی آمریکا را طی دوره 2003-1995 توضیح می دهد. نتایج محاسبات در دوره های مختلف نشان می دهد که فناوری اطلاعات نقش زیادی در رشد اقتصادی آمریکا دارد. جرگنسون و موتوهاشی(2005) منابع رشد اقتصادی ژاپن و آمریکا را در دوره 2003-1975 با تاکید بر نقش فناوری اطلاعات بررسی کرده اند، نتایج نشان می دهد که سهم فناوری اطلاعات در رشد و بهره وری
کل اقتصاد پس از سال 1995، افزایش یافته است. مطالعه ها کر و مورسینگ(2002) نشان می دهد که فناوری اطلاعات بر بهره وری کل و رشد اقتصاد در دهه 1990 تاثیر مثبت داشته است. مطالعه آن ها در دو مقطع 1995-1985 و 2000-1996 در بیست ک
شور صنعتی و اروپایی به طور مجزا با استفاده از داده های تلفیقی انجام گرفته است.
د) اثر فناوری اطلاعات بر عملکرد مالی:
بارادواج و همکاران در سال 1999 در تحلیل ارتباط بین فناوری اطلاعات و عملکرد مالی، شاخص Qتوبین را به عنوان سنجه عملکرد مالی و نسبت کل سرمایه گذاری روی فناوری اطلاعات به کل فروش را به عنوان متغیر فناوری اطلاعات تعریف کرده اند. در این مطالعه رابطه بین متغیرهای مذکور در سالهای 1989 تا 1993 مورد بررسی قرار گرفته است و نتیجه حاکی از آن بوده که ارتباط بین دو متغیر در تمامی سالها مثبت و معنادار بوده است. سانتانام و همکاران نیز در سال 2003 در تحقیق دیگری عملکرد مالی را با شاخص هایی نظیر بازده فروش،بازده دارایی ها و فناوری اطلاعات را با شاخص توانمندی و شایستگی حاصل از فناوری اطلاعات اندازه گیری کرده اند که به ارتباط مثبت دو متغیر دست یافته اند.
ه) اثر فناوری اطلاعات بر توسعه آموزش عالی:
یکی از ویژگی های فناوری اطلاعات که در کلیه امور کاربری آن قابل ملاحضه است، سرعت توسعه آن می باشد. این سرعت ناشی از بستر ارتباطی نسبتا مناسبی است که اکنون در سراسر جهان گسترده شده است. استفاده از این فناوری به عنوان ابزار توسعه بشر مورد توجه کاربران آن قرار گرفته است. تبدیل متون کاغذی به الکترو
نیکی، ایجاد لوح های فشرده چند رسانه ای از نمونه های بارز آن است. شاخص های توسعه در آموزش عالی تعداد دانشگاه ها و موسسات آموزشی، تعداد کلاس های درسی، تعداد استادان و نسبت به آن ها تعداد دانشجویان، همچنین امکانات آموزشی و کمک آموزشی مراکز آموزشی بوده و هست(کریمی علویجه،مهدی،1388).
نتیجه آنکه امروز کارایی و اثر بخشی آ
موزش عالی با به کارگیری فناوری اطلاعات رابطه مستقیم دارد. از این رو مزیت های عمده کار بست فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزش عالی جهان در جهت افزایش میزان رشد و توسعه عبارت اند از: افزایش کانالهای ارتباطی از طریق ابزاری چون پست الکترونیکی، گروه های بحث و مذاکره، اتاق های گفتگو، انعطاف پذیری فراوان برای دانشجویان و اساتید(راوات، 2006). دسترسی سریع به اطلاعات در هر زمان و مکان، توسعه سبک های یادگیری، افزایش و بهبود کیفیت دروس از طریق مشارکت میان استادان و دانشجویان(جلال
ی و عباسی، 1383).
بنابراین شواهد حاکی از آن است که دانشجویان باید بیاموزند که به جای انباشت حقایق علمی در ذهن، چگونه بیاندیشند، تصمیم بگیرند و درباره امور به درستی قضاوت کنند و اساتید نیز به این باور برسند که موقعیت تفکر و فرصت خلاقیت را نمی توان با دستور دادن، موعظه کردن و اطاعت از دیگران به وجود آورد. زیرا محدود ساختن فرآیند آموزش به اجه به تحولات، چالش ها و رویکردهای جدید علمی بر این باورند که تربیت انسان متفکر، کاوشگر، خلاق و نقاد باید نخستین هدف تعلیم و تربیت باشد(شعبانی، حسن، 1383). و این امر تحقق نمی یابد مگر آنکه برای رقابت در عرصه تعلیم و تربیت بین الملل در عصر فناوری اطلاعات توشه ای که ما را به سلامت به مقصد برساند به همراه داشته باشیم. لیکن دیگر روش های آموزش سنتی پاسخ گوی نیازهای دانشجویان و شرایط آموزش زمان حاضر نخواهد بود(کریمی علویجه،مهدی،1388).پیوستار تحول فناوریهای آموزش و روشهای یاددهی-یادگیری به سه دوره به شرح جدول زیر قابل تقسیم بندی است:
سوم دوم اول دوره
....-1990 1980-1960 1950-1900 محدوده زمانی
ساختارگرایی شناخت گرایی رفتارگرایی رویکرد و مکتب غالب
پیشرفت سریع فناوریهای ارتباطی،رایانه و اینترنت ارائه تئوری ارتباطات و نگرش سیستمی اختراع و تولید انبوه وسایل آموزشی تحولات موثر
از دهه 90 میلادی،توسعه فناوری اطلاعات باعث ظهور الگوهای جدید دسترسی به اموزش و ایجاد نظامهای جدید ارائه خدمات آموزشی برای پاسخگویی با انواع تقاضاهای آموزشی روبه رو شده است.کامل تر شدن پیوسته تجهیزات الکترونیکی،سهولت به کارگیری و آشنایی با کاربریهای این تجهیزات،کاهش هزینه ها،قابلیت حمل و نقل و یکپارچگی آنها همراه با افزایش انعطاف پذیری نظامهای آموزشی،طیف وسیعی از فرصتهای جدید را در اختیار قرار داده است.این تغییرات باید به ایجاد نظامهای توسعه یافته،مترقی و کارآمد آموزشی منتهی شوند(مهدی،رضا،1388).
معرفی نظام آموزش:
نظام آموزش یک مجموعه پیچیده ای است که در آن اجزای متشکله و زیر نظام ها به گونه ای سازمان یافته است تا در اثر تعامل مداوم، هدف های از پیش تعیین شده آموزش تحقق یابد. در قسمت ورودی نظام آموزش، دانشجویان، مربیان، کتب درسی،فضا وتجهیزات آموزشی، هزینه های مصرف شده و غیره از عوامل وارده محسوب می شوند. فرآیند آموزش شامل فرآیندهای تدریس، برنامه آزمایشگاهی، تعامل فراگیران و مربیان، تعامل فراگیران با فراگیران و غیره می باشد. صادره(خروجی) نظام آموزش نیز شامل فارغ التحصیلان و دانش آموختگان است(اعتمادی، حسین، 1377).
معرفی نظام آموزش حسابداری:
حسابداری به عنوان یک زیر نظام آموزشی در توسعه اقتصادی کشورها نقش مهمی دارد زیرا با طراحی نظام های اثر بخش به گزارشگری مالی مربوط، غیر قابل انکار و به موقع می پردازد و به کشورها در موارد زیر کمک می کند:
1) استفاده از منابع اقتصادی موجود برای بهبود سطح زندگی
2) جلوگیری از به هدر رفتن تلاش ها و کاهش ضایعات، سرقت و سایر زیانهای اقتصادی
3) پاسخ گویی نسبت به درآمد دولت از محل مالیات ها و منابع دیگ
ر
4) پاسخ گویی در مقابل سرمایه گذاری داخلی و خارجی و جذب سرمایه گذاران( شیپوریان، سعید و همکاران، 1387). حسابداری از جمله رشته هایی است که آثار مالی ناشی از تصمیم گیری های اقتصادی را منعکس می سازد و آن ها را در قالب اعداد و ارقام ارائه می کند، به اطلاع رسانی می پردازد، به ارزشیابی فعالیت های اقتصادی کمک می کند و اطلاعاتی را جهت تصمیم گیری ارائه می کند(ثقفی، علی، 1371).
معرفی نظام آموزش کارآمد:
وقتی نظام آموزشی به صورت یک سیستم در نظر گرفته می شود، طبیعی است با واژه هایی همچون، داده یا درون داد(input)و ستانده یا برون داد(output)سروکار داشته باشیم، از آن جا که همه دانشجویان ورودی، فارغ التحصیل نمی شوند و همچنین همه فارغ الت
حصیلان به نیازهای جامعه و بازار کار پاسخ نمی دهند، بحث کارآمدی یا کارایی در نظامهای آموزشی مطرح می شود. کارایی اصطلاحی است که برای توصیف ارتباط میان داده ها و ستانده ها به کار می رود و برنامه ریزان آموزشی در دو نوع درونی و بیرونی آن را توضیح و تعریف نموده اند. کارایی درونی(internal efficiency)، نسبت بین داده ها(درون دادها) ب
ه ستانده ها(برون دادها) می باشد. و کارایی بیرونی(external efficiency)میزان پاسخ گویی برون دادهای نظام آموزشی به نیازهای جامعه و بازار کار بوده و برای محاسبه آن به فارغ التحصیلان به صورت کیفی توجه می شود(جعفری هرندی، رضا، 1384).
فرایند آموزش حسابداری و نیاز برای تغییر آن:
در فرایند آموزش دو عامل اصلی زیر وجود دارد:
الف)خصوصیات دانشجویان؛ و
ب)شیوه آموزش
اثرات این دو عامل اصلی در قوه ادراک دانشجویان حسابداری باید بررسی شود و شیوه آموزش با توجه به توانایی و دانش آنان مورد بازبینی قرار گیرد.ماهیت شغل و دوره زندگی کاری برای حسابداران در حال تغییر است و استادان حسابداری باید در پاسخ گویی به این تغییرات واکنش مناسب نشان دهند(نوروش،ایرج،1382).جامعه حسابداران رسمی آمریکا در سال 1998 پیشنهاد کرد که حرفه حسابداری باید مهارتهای لازم را برای استفاده از ابزارها و فناوری موثر و کارامد کسب کند(AICPA,1998).کمیته تغییر آموزش حسابداریAECC)) در سال 1990 این نظر را ارائه کرد که با توجه به تاثیر پذیری سریع سازمانها از فناوری،حرفه حسابداری نیز باید نقش های جاری و آتی فناوری اطلاعات در سازمانها را درک کند(Ahadiat,2003 (
تاثیر فناوری اطلاعات بر کارآمدی نظام آموزش حسابداری:
ارتقای سطح توانایی و مهارتهای ارتباطی دانشجویان از موضوعات قابل توجه دانشگاه های امروز است. این مهم مادامی صورت میپذیرد که دانشجویان به فناوری ا
طلاعات دسترسی داشته باشند. دسترسی چیزی بیشتر از داشتن یک رایانه و ورود به اینترنت است. دسترسی یعنی اینکه فرصت پیدا کردن منابع و امکان کپی کردن محتوا برای دانشجوی کاربر فراهم شود(اسپرول و کاسیلر،1992).امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته،بیشتر سرمایه گذاریها در زمینه فناوری اطلاعات در بخش آموزش میباشد.زیرا که اولا فناوری به طور فزاینده ای در کلیه ابعاد زندگی بشر از قبیل کار،یادگیری،بهداشت و غیره نفوذ نموده و ثانیا فناوری اطلاعات ابزار مهمی در زمینه پردازش اطلاعات میباشد(تاریوردیزاده،داود،1389).در جها
ن امروز،مهارتهایی که دانش و اطلاعات را با کارایی به خدمات و کالاهای نو و ابتکاری تبدیل میکنند،معرف اقتصادهای موفق مبتنی بر دانش به شمار می آیند. از آنجا که دانش و اطلاعات به سکه ای رایج برای دستیابی به بهره وری،رقابت پذیری و ثروت رفاه تبدیل شده است.کشورها نیز برای توسعه سرمایه انسانی اولویت بالاتری قائل شده اند. به این ترتیب در سرتاسر جهان،دولتها بر روی راهبردهایی به منظور افزایش دسترسی به آموزش با کیفیت بهتر متمرکز شده اند. یکی و شاید مهم ترین این راهبردها استفاده از فناوری اطلاعات در نظامهای اموزشی است(نبی زاده،فاطمه،1389). در آموزش و نظام سنتی یاد دهی-یادگیری سه رکن اصلی آموزش شامل مدرس،دانشجو و محتوا مورد توجه قرار میگیرد. در صورتیکه با پیشرفت فناوریها، فعالیتهای مدرس به صورت کنشی متقابل با دانشجویان به منظور ایجاد یادگیری تداعی آموزش سنتی کلاس با به کارگیری ارتباط رو در رو و حضوری است(مهدی،رضا،1388).در عص
ر حاضر با گسترش ارتباطات و تجارت جهانی کارشناسان حسابداری نیز با مسائل پیچیده ای روبرو شده اند که در گذشته وجود نداشته است. تغییرات سریع در فناوری اطلاعات، گسترش همه جانبه سیستم های چند کاربره و تمایل سازمان ها به تهیه و اجرای سیستم ها و نرم افزارهای جدید، سبب شده است تا رایانه ها خیلی ساده تر و بیشتر از گذشته مورد استفاده قرار گیرند و وظایف حسابداری نیز سریع تر و دقیق تر از پیش انجام شود
. حسابداری به عنوان زبان تجارت و یک سیستم اطلاعاتی، باید خود را با فناوری جدید هماهنگ سازد تا بتواند در خدمت استفاده کنندگان اطلاعات مالی باشد(عرب مازار یزدی، محمد، 1386).
از آن جا که محیط تجاری به شدت در حال تغییر است و چالش دنیای مدیران، موفقیت در دنیای تجارت است، افق های جدیدی در عرصه های تجارت گشوده شده است و گرایش های نوینی در مدیریت واحدهای تجاری پدیدار شده است، از جمله:
• پدید آمدن بازار مشترک جهانی و گسترش فعالیت شرکت ها در بیشتر کشورها
• گسترش فناوری اطلاعات، پیدایش شبکه های اطلاعاتی و مشارکت بین المللی در ایجاد و استفاده از اطلاعات نمونه هایی در این زمینه هستند( ثقفی، علی، 1381).
پیشرفت جهانی در حوزه فناوری اطلاعات باعث گسترش فرصت های یادگیری و دسترسی به منابع آموزشی شده است، به گونه ای که این امر با ابزارهای صنعتی امکان پذیر نیست. به کارگیری این فناوری نو پدید نه تنها موجب تسریع و تسهیل فراوان در آموزش و یادگیری و هم چنین ارتقای سطح مدیریت اثر بخش نظام های آموزشی می شود، بلکه باعث تغییر و تحول در مفاهیم و مبانی بسیار متداول در نظام های آموزش سنتی نیز می شود. بنابراین میزان اهمیت و اتکا بر کتاب و مواد درسی از پیش تعیین شده برای هر کلاس و هر دوره، نحوه ارزیابی شیوه های آموزشی، برآورد اثربخشی و میزان اطلاعات، تحول کیفی یافته و سطح کارآمدی آن ها ارتقاء می یابد(رویایی، رمضانعلی، 1386).
مهمترین چالش هایی که در نظام آموزش حسابداری در زمی
نه استفاده از فناوری اطلاعات وجود دارد که سبب ناکارآمدی نظام آموزش فعلی حسابداری در کشور میشوند به شرح زیر هستند:
الف) به روز نبودن سرفصل ها و منابع درسی رشته حسابداری:
به نظر میرسد که محتوا و سرفصل برنامه های درسی رشته حسابداری در دانشگاه ها بسیار قدیمی است،گویا نیست و نیازهای کنونی جامعه را به این رشته براورد نمیکند(نیکومرام،هاشم،1385). چالشهای مهم نظام آموزش عالی کشور،پاسخ
گویی به نیاز بازار کار و جامعه و بازنگری و انطباق برنامه های آموزشی و درسی برای تربیت دانشجویانی است که توان کارآفرینی در شرایط اقتصادی و فناوری امروز را داشته باشند. به منظور دستیابی به برنامه ریزی موثر سرفصلهای برنامه مقاطع مختلف رشته حسابداری باید مورد بازنگری قرار گیرید(نوروش،ایرج،1382).در این چالش و نارسائی به دروسی مانند نرم افزارهای مالی، سیستم های اطلاعاتی حسابداری و مدیریت( AIS &MIS)توجه کافی نمی شود. و به نظر می رسد دانشجویان رشته حسابداری بعد از فارغ التحصیلی آشنایی کافی را با این مطالب ندارند.) 2004 plwessels,) ، در تحقیقی نشان داد که یکی از فاکتورهای اثر گذار بر محیط حسابداری تکنولوژی اطلاعات می باشد و به وسیله تکنولوژی جدید می توان به کاهش شکاف بین آموزش فعلی حسابداری در دانشگاه های آفریقای جنوبی و بازخورد مورد انتظار آن در عمل به عنوان حسابداری حرفه ای امید داشت. )2002،Rajiv d bankr) در تحقیق دیگری نشان داده است که استفاده از فناوری اطلاعات سبب ارتقای سطح کیفیت اطلاعات ارائه شده و همچنین افزایش بهره وری شرکت های حسابداری به طور چشم گیری می شود.
ب) منسوخ بودن روش تدریس حسابداری:
نقش اساتید در مراکز آموزش عالی انتقال دانش و معلومات به فراگیران نیست. بلکه طراحی تجارب یادگیری است. نقش استاد عبارت است از آزمودن فرایند یادگیری و تفکر،جمع آوری،ثبت و ضبط و تحلیل داده ها،تدوین و آزمودن فرضیه ها و مفهوم سازی معانی است. در نهایت نقش استاد تغییر در فراگیران و راهنمایی و آشنا کردن آنها با روش اس
تفاده از منابع اطلاعاتی روز دنیا می باشد(سلطانی،آزاد،1389).در ایران اغلب مربیان، کتاب و محتوای آموزشی را که وسیله ای برای رسیدن به هدف هاست، هدف قرار می دهند و تمام کوشش خود را مصروف حفظ و تکرار آن مطالب می کنند و به علت تکرار عادت باورشان شده است که تدریس یعنی انتقال اطلاعات و معلومات از سوی مربی و حفظ کردن و به خاطر سپردن کورکورانه مفاهیم از سوی فراگیر(نوروش، ایرج، 1372).روش های قدیمی و منسوخ تزریق اطلاعات به دانشجویان باید برداشته شود. دانشگاه باید مکانی باشد که دانشجو در آن یاد بگیرد که چگونه فکر کند و چگونه تجزیه و تحلیل و استدلال نماید(پور علی لاکلایه، محمدرضا،1387).)2001 Renner) بیان می دارد که اساتید حسابداری باید به تغییر متدولوژی آموزش خود به منظور کاهش فاصله از بازار اقدام نمایند. در عصر اطلاعات و افزایش استفاده از تکنولوژی، نیازهای بازار برای فارغ التحصیلان حسابداری(بروندادهای سیستم آموزش) به طور روز افزون تغییر می کند. بدیهی است که با توجه به پیشرفت های خیره کننده تجارت و الکترونیکی
شدن آن ها، حسابداری هم به عنوان زبان تجارت از این تغییرات مستثنی نیست. نتایج یک تحقیق نشان می دهد که اکثر اساتید حسابداری خواهان استفاده از تکنولوژی آموزشی در فرآیند یاددهی- یادگیری می باشند(محمد زاده سالطه، حیدر، 1387).نتایج تحقیق دیگری نشان می دهد که با توجه به این که یکی از دو هدف اساسی انجمن حسا
بداران رسمی آمریکا در عصر حاضر در مورد آموزش حسابداری، الزام دانشجویان حسابداری برای آموزش در زمینه فناوری اطلاعات و آشنایی با آن است و چون استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات در کلاس درس و میان دانشجویان محبوبیت زیادی یافته پس باید آموزش حسابداری تحت سیستم های اطلاعاتی حسابداری و حسابداری تحت وب (web) باشد(حیدری، امیر، 1387).
عواملی که باعث عدم به کارگیری فناوری های آموزشی در آموزش توسط استادان می شود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- آشنا نبودن استادان دانشگاه با اغلب فناوری های آموزشی
2- نبود امکانات فناوری آموزشی در دانشگاه ها
3- بومی نبودن فناوری های مختلف بر اساس فرهنگ کشور(محمد زاده سالطه، حیدر، 1387).به نظر میرسد که استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش حسابداری توانایی و پتانسیل آن را دارد که با تمامی مزایایی که پیشتر به آنها اشاره شد، چالشها و نارسایی های عمده نظام اموزش فعلی حسابداری کشور را بر طرف کرده. و با تربیت و آموزش صحیح دانشجویان و تبدیل آنها به فارغ التحصیلانی کارا در جهت کارامدی نظام آموزش حسابداری گام بزرگی را بردارد.
جمع بندی و نتیجه گیری:
فناوری اطلاعات فناوری جدیدی است که همه وجوه زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است و به دلیل جذابیت و سادگی، تعامل و ویژگی های منحصر به فرد خود از پذیرش اجتماعی بسیار سریعی برخوردار بوده است، تا آن جا که علاوه بر پدید آمدن جامعه جدید اطلاعاتی، طلایه های تمدن نوین اطلاعاتی نیز نمودار شده است. با بهره گیری از فناوری اطلاعات در نظام آموزش، فراگیران قادر خواهند بود تا اطلاعات بیشتری را در مدت زمان کوتاه تری جذب کنند.در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات(فاوا) و استفاده از فناوری ،نیازهای بازار برای فارغ التحصیلان حسابداری به طور سریع تغییر میکند. تربیت حسابداران آینده ،یعنی کسانی که میتوانند برای این محیط تازه فناوری محور ،مفید و مناسب باشند میتواند در بین دانشگاه ها رقابت ایجاد کند.بدیهی است که آینده و مدیران فردا منتظر حسابدارانی هستند که به خوبی با فناوری اطلاعات آشنا باشند،تا بتوانند قدرت انعطاف پذیری بالایی را با تغییرات روز افزون اقتصاد و تجارت جهانی داشته باشند.پیش شرط تربیت و آموزش چنین حسابدارانی طراحی یک نظام آموزش حسابداری جدید بر پایه فناوری اطلاعات میباشد. تا در آینده شاهد ارتقای کارآمدی نظام آم
وزش حسابداری باشیم.
مراجع:
• اعتمادی، حسین، 1377، شناسایی عوامل و موانع رشد آموزش حسابداری در ایران و ارائه برنامه کارا و کارآمد، پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدر
س
• پور علی لاکلایه،محمد رضا،1387،رویکردی نوین به آموزش حسابداری چالشهای شرایط موجود و راهکارها،دانشگاه آزاد ارومیه
• تاریوردی زاده،داود،1389،بررسی چگونگی تاثیر فناوری اطلاعات بر بهبود یاددهی و یاد گیری،کنفرانس ملی نقش فناوری اطلاعات در توسعه آموزش،دانشگاه آزاد کرج
• ثقفی،علی و محمد زاده نوین،عادل،1371،اعتلا اموزش حسابداری در کشورهای در حال رشد بررسی موردی ایران،فصل نامه بررسی های حسابداری و حسابرسی دانشگاه تهران،سال اول،شماره دوم
• ثقفی،علی،1381،آموزش حسابداری در ایران گذشته،حال و آینده،فصل نامه حسابرس،شماره 95
• جعفری هرندی،رضا،1384،آموزش و پرورش کارامد و ویژگی های آنفصل نامه آموزه،شماره 23
• جلالی،علی اکبر و عباسی،محمد علی،1383، فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش سایر کشورهای دنیا،تهران انتشارات آییژ
• حیدری،امیر و نادری ،حسین و کاظمی،شیرین،1387،کاربرد فناوری اطلاعات در آموزش و یادگیری حسابداری،دانشگاه آزاد ارومیه
• رویایی،رمضانعلی و محمد زاده سالطه،حیدر،1386،بررسی فاصله انتظاراتی بین آموزش و عمل حسابداری مدیریت،فصل نامه علوم مدیریت،شماره 3
• سلطانی،آزاد،1389،فناوری اطلاعات و تاثیر آن بر روش تدریس در موسسات آموزش عالی،کنفرانس ملی نقش فناوری اطلاعات در توسع
ه آموزش،دانشگاه آزاد کرج
• شعبانی،حسن،1383،چالشها و رویکردهای عصر اطلاعات و ضرورت تحول در ساختار و فرایند اجرای برنامه های درسی در آموزش عالی،تهران انتشارات آییژ
• شفیع پور مطلق،فرهاد،1387،راهبردهای آموزشی موثر برای توسعه مهارتهای دانشجویان برای بهره گیری از فناوری اطلاعات،نشریه دانش و پژوهش دانشگاه آزاد خوارسگان،شماره بیستم
• شیپوریان،سعید و شهسوار،مهناز و بیوتی قوپی،مهری،1387،بررسی ارتباط آموزش و حسابداری،دانشگاه آزاد مرند
• عرب مازار یزدی،محمد،1386،آموزش حسابداری در عصر فناوری اطلاعات،ماه نامه حسابدار،شماره 190
• کریمی علویجه، مهدی و خلیفه سلطانی، سید مصطفی و نصرآبادی، حسنعلی،1388، چشم اندازهای کاربست فناوری اطلاعات در فرآیند یاددهی- یادگیری آموزش عالی، فصل نامه انجمن آموزش عالی ایران، سال اول، شماره4
• محمد زاده سالطه،حیدر و پناهی،سونیا،1387،ظهور عصر فناوری اطلاعات و افول روشهای سنتی در آموزش حسابداری،فصل نامه حسابرس،سال دهم،شماره 42
• محمدزاده سالطه،حیدرو رضایی،فاطمه،1387،بررسی میزان به کارگیری تکنولوژی آموزشی در حسابداری توسط اساتید دانشگاه ،دانشگاه آزاد ارومیه
• محمود زاده،محمود و اسدی،فرخنده،1386،اثرات فناوری اطلاعات بر رشد بهره وری نیروی کار در ایران،فصل نامه پژوهش نامه بازرگانی،شماره 43
• مهدی، رضا و مهدی، مجید، 1388، ارتقاء کیفیت آموزش دروس مهندسی از طریق تقویت رکن چهارم نظام یاددهی-یادگیری، فصل نامه آموزش مهندسی ایران، سال 11، شماره 44
• منتظر، غلامعلی، 1381، آموزش مهارت های فناوری اطلاعات و تاثیر آن بر یادگیری موثر و فراگیر، فصل نامه علمی پژوهشی علوم اسانید دانشگاه الزهرا، سال 12، شماره 42
• منتظر، غلامعلی، 1381، توسعه مبتنی بر فناوری اطلاعات محور آینده نگری در نظام آموزش کشور، فصل نامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 25
• نبی زاده شهر بابکی،فاطمه،1389، فناوری اطلاعات و توسعه اموزش،کنفرانس ملی نقش فناوری اطلاعات در توسعه آموزش،دانشگاه آزاد کرج
• نوروش،ایرج،1372،تحقیقی پیرامون برنامه درسی دوره
کارشناسی رشته حسابداری مناسب برای نیازهای حرفه حسابداری و حسابرسی در ایران،پایان نامه دکتری دانشگاه تهران
• نوروش،ایرج،1382، بررسی فرایند تغییر برنامه درسی و پیشنهاد برنامه درسی نوسازی شده برای دوره کارشناسی رشته حسابداری،فصل نامه بررسی های حسابداری و حسابرسی دانشگاه تهران،شماره 32
• نیکو مرام،هاشم،1385،میزگرد آموزش و پژوهش حسابداری در ایران،فصل نامه حسابرس،شماره 34
• Abel,A.(2001),Reengineering Through Information Engineering,computer and education
• Ahadiat,N(2003),Applications of Technology in Accounting Education and Analysis of its use among faculty colifornia state polytechnic university
• Baradwag Anandhi S,Sunder G.Bharadwag,Been(1999).Information Teconology Effects on firm performance as measured by Tobin Q, management science,Vol 45,No 6
• Bouts,j.k.et al,(1999),A dutch Approach for creating growth and employment,institute enterprise
• Greenan,N,Mairesse, Jacques and bensaid(2001),Information Technology and research and development impact and productivity and skill.NBER working paper, Cambridge,MA
• Haacker,M. and morsink j,(2002),YOU say want a revolution:Information Technology and Griwth,IMF working paper
• Hit,L.and Brynjolfsson, E(2002),Information Technology organizational Transformation, and business performance
• Hidenbrand,S(1999),:the Information Age versus gender equity? Library and information science
• Holle, R.and g.zahmann(1999),e
valuation of telemedeal services IEEE trans of INF.in biomedicines
• Jorgenson,Dale W.and Stiroh,Kevin,j(2000),us economic growth and the industry level.American economic review
• Kim,jong(2002),Information Tachnology and firm performance in korea Thirteenth Annual East Asian Seminar on economics
• Kelly,K.(1998),new rules for the new economy,wired magazine united state
• Lach enmaier,S.(2007),effects of innovation on employment:A dynamic panel analysis IFO institute economic research at university of muncher
• Lee,Houny and Youngesh khatri(2003),Information Technology and productivity Growth hn Asia,Washington
• Lucas,H.G(2001),Information Technology management,mcgraw hill book, new York
• Mason,Richard O,Mason,Florence,culnan,mary j(1995),ethics of information management, Thousand oaks,London
• Memish
i,R.,(1999)the next frontive in education,electronic information society
• Santhanam Radhika,Edward Hartono(2003),Issues in linking Information Technology capability ti firm performance.MIS Quarterly,Vol 27,No 1
• Shepard,Stephen B(1998), the new economy:what IT really means, business week
• Sproull,L,and Kiesler,S(1992),conection:new ways of working in the network organization,boston:MIT press
• Tanscy,D,T.Dranton,Gand wateri
dge,j(2003),busin
ess Information Technology and society,routledge,London and new York
• Travica,B cronine,B(1995),the Argo: Astrategice Information system for Group decision making, international journal of information system Vol 15
• Turban,E. and Wetlerbe,J(2004),InformationTechnology for management.john wiley &sons
• Ucdogruk,Y(2004),employment impact of product and process innovation in Turkey,university of Istanbul,Turkey
• World employment report(2001),available at:htpp:www.ilo.org
•
