بخشی از مقاله
چکیده
علاوهبر موضوعاتی همچون محیط زیست، حمل و نقل، ایمنی و برنامه ریزی شهری، یکی از عوامل مهمّی که تأثیر فزاینده و تعیین کنندهای بر عوامل سازنده شهری دارد، مدیریت شهری است. مسائل بسیاری در شهرها وجود دارد که برای حلّ آنها، وجود مدیریت شهری ضروری است.
گستردگی و پیچیدگی مسائل شهری و رشد و توسعه روزافزون شهرها، مدیریت امور شهر را به وظیفهای دشوار تبدیل نمودهاست. در دو دهه اخیر، واژه فناوری اطّلاعات یا فناوری اطّلاعات و ارتباطات به عنوان یک پدیده نوظهور و قدرتمند، جایگاه جهانی خود را پیدا کرده است و از هم اکنون انتظار میرود در ساختارهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و همچنین در بنیانهای سنّتی اداره جوامع، تحوّلات اساسی رخ دهد و سیستم جدیدی از مدیریت معرفی گردد.
گسترش فناوری اطّلاعات و ارتباطات باعث ایجاد تحوّلات بسیاری در زمینههای مختلف از جمله ظهور شهر، شهرداری و شهروند الکترونیکی شده است. در این مقاله ضمن تشریح مفاهیم فناوری اطّلاعات و ارتباطات و مدیریت شهری، بیان میشود که کارکردهای فناوری چگونه میتواند مدیران شهری را در طرّاحی، برنامهریزی و مدیریت کلانشهرها یاری نماید.
-1 مقدمه
امروزه، شهرنشینی و توسعه شهری یکی از پدیدههای ویژه است. رشد سریع شهرها و پیشی گرفتن آن از توانائیها و منابع مدیران شهری، ارائه خدمات شهری مناسب را برای مدیران شهری به یک چالش عظیم تبدیل نموده است. تراکم جمعیّت، دشواری رفت و آمد در محیطهای شهری، آلودگیهای هوا و ناامنیهای اجتماعی، برخی از مشکلاتی است که ذهن کارشناسان و صاحبنظران در حوزههای مختلف را به خود مشغول نموده است. در این خصوص، به منظور کاهش و برطرف نمودن مشکلاتیاد شده، توسعه فناوری اطّلاعات و ارتباطات مدّ نظر قرار گرفته است.
در حوزه مدیریّت شهرهای بزرگ جهان، توسعه فناوریهای اطّلاعات و ارتباطات باعث ایجاد تحوّلات اساسی در هوشمندسازی نظامهای اداره و کنترل امور شهری شده است. شهرداری یکی از مهمّترین نهادهای مدیریّت شهری در ساختارهای اجتماعی و سیاسی محسوب میشود که تحت تأثیر انقلاب اطّلاعات و ارتباطات قرار گرفته است. در ادامه، بر اساس برخی از مطالعات انجام شده در کشور بیان میشود که فناوری اطّلاعات و ارتباطات در قالب شهر، شهرداری و شهروند الکترونیکی چگونه میتواندعاملی موثّر برای بهبود و توسعه مدیریّت شهری باشد.
-2پیشرفت روزافزون فناوری اطّلاعات
در دو دهه اخیر، واژه فناوری اطّلاعات یا فناوری اطّلاعات و ارتباطات به عنوان یک پدیده نوظهور و قدرتمند، جایگاه جهانی خود را پیدا کرده است و به نظر میرسد به زودی کاربردهای مختلف آن، تمام امور روزمره جوامع را- به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم B تحت تأثیر خود قرار دهد. سرعت تأثیرگذاری و گسترش این پدیده بسیار زیاد است به طوری از هم اکنون انتظار میرود در ساختارهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و همچنین در بنیانهای سنّتی اداره جوامع، تحوّلات اساسی رخ دهد و سیستم جدیدی از مدیریّت معرفی گردد.
فناوری اطّلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن در جهان به اندازهای تأثیرگذار بوده است که سران کشورهای جهان با برگزاری دو اجلاس مهم - در سالهای 2003 و 2005 میلادی در ژنو و تونس - پایههای اصول جامعه اطّلاعاتی را شکل دادند و با تهیّه برنامهای اصولی و علمی برای جامعه اطّلاعاتی جهانی، خود را برای تغییرات بیشتر آماده کردند.
بیشتر کشورهای توسعه یافته - که دارای سیستمهای پذیرنده در مواجهه با فناوری نوین هستند - منافع و خطرهای احتمالی فناوری اطّلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن را پذیرفتهاند و از آن استفاده میکنند. بعضی از کشورهای در حال توسعه و یا فقیر نیز که در خصوص مزایا و فرصتهای این فناوری اطّلاعات کافی ندارند و یا از امکانات اقتصادی لازم برای به-کارگیری این پدیده بیبهره هستند، در این زمینه دچار عقبماندگی شده اند.
کشورهائی نیز وجود دارند که از نظر مالی مشکل خاصّی ندارند، اما با رویکردی ایدوئولوژیک به این پدیده نوظهور نگاه میکنند و باعث تأخیر و یا مانع استفاده مردم کشور خود میشوند. متأسفانه این رویکرد موجب میشود خسارات جبرانناپذیری به جامعه تحمیل گردد. از آنجا که تمام ابعاد این پدیده - و به خصوص بعضی از کاربردهای آن مانند شهر الکترونیکی - حتی در بعضی از کشورهای توسعه یافته نیز شناخته شده نیست. بنابراین، فرهنگسازی و آسیب شناسی در زمینه معرفی فناوری اطّلاعات و ارتباطات و کابردهای آن اقدام موثّری محسوب میشود.
-3 شهر الکترونیکی، چشمانداز و راهبردها
شهر الکترونیکی، استفاده از فناوریهای اطّلاعاتی و ارتباطی به منظور ارائه خدمات شهری، به صورت به هنگام و مستقیم به شهروندان در 24 ساعته شبانهروز است. شهر الکترونیکی تسهیلاتلازم را به منظور دسترسی مناسب به اطّلاعات و خدمات شهری و فرصتهای گستردهتر برای مشارکت در فرآیندها را به مردم ارائه مینماید. شهر الکترونیکی، خدمات شهری را به صورت الکترونیکی در اختیار کاربران قرار میدهد و یا اطّلاعاتی را با استفادهکنندگان این خدمات مبادله میکند.
-1-3چشماندازها
· ارائه خدمات مطلوب به شهروندان و گردشگران در هر زمان و هر مکان.
· ایجاد یک شهر نمونه برای زندگی، کار و اوقات فراغت.
· ایجاد محیط اقتصادی پویا با قابلیّت رقابت.
· کاهش سفرهای درونشهری با توسعه کاربردهای فناوری اطّلاعات.
· شفافسازی فرآیندهای کاری.
· ارائه کلیه خدمات مورد نیاز شهروندان به صورت برخط.
-2-3راهبردها
· ایجاد و توسعه زیرساخت اطّلاعاتی با ظرفیت بالا.
· نظارت هوشمند همراه با ارتقاء خدمات شهری و امور مرتبط با مدیریّت شهری.
· آموزش فراگیر شهروندان و کارکنان جهت استفاده از خدمات شهر الکترونیکی.
· یکپارچهسازی سیستمهای مدیریّتی و عملیاتی شهرداری و سازمانهای مرتبط
· پیشبینی و ایجاد منابع پایدار درآمدی برای پروژههای شهر الکترونیکی.
· بازنگری و بهبود روندهای جاری و رویهای مورد نیاز و مؤثّر در شهر الکترونیکی.
· ارتقاء کیفیّت، خدمات و آموزش نیروی انسانی.
· ایجاد پایگاه اطّلاعات شهری به منظور اطّلاعرسانی به موقع مدیران جهت اخذ تصمیم در مدیریّت شهری. [2]
-4 مزایای استقرار شهر الکترونیکی
عملکرد شهر الکترونیکی را میتوان از دیدگاهای مختلف برّرسی کرد. از دیدگاه مدیران شهری، استقرار شهر الکترونیکی میتواند باعث سرعت و سهولت در انجام فعالیّتها، شفافسازی در ارائه خدمات و استفاده از نظرات مردم شود. از دید شهروندان نیز، دریافت خدمات از این طریق در هر زمان و در هر مکان، فرصت مغتنمی است که رضایت آنها را در پی دارد.
