بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی صفات مورفولوژي و عملکرد غده سیبزمینی با محلولهاي غذایی مختلف تحت سیستم کشت هیدروپونیک آزمایشی در گلخانه هیدروپونیک مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی کرمانشاه در سال 1394طراحی و اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی و 3 تکرار بود. فاکتور اول شامل دو محلول - چاي کمپوست و اتازو - و فاکتور دوم شامل - شاهد - عدم مصرف محلول غذایی - ، اسید هیومیک و مایکوریزا بود. نتایج نشان داد صفات تعداد برگ، شاخص سطح برگ، ارتفاع و عملکرد غده تحت محلولهاي غذایی افزایش یافتند که براي صفات تعداد برگ و عملکرد غده تحت محلول چاي کمپوست بالاتر از محلول اتازو بود، در حالی که ارتفاع گیاه در محلول اتازو بالاتر بود و تفاوتی بین دو محلول براي شاخص سطح برگ وجود نداشت. مقایسه میانگین اثر متقابل محلولهاي غذایی نشان داد بالاترین تعداد برگ و عملکرد غده مربوط به تیمار چاي کمپوست و مایکوریزا بود و بالاترین شاخص سطح برگ و ارتفاع گیاه مربوط به تیمار محلول اتازو و مایکوریزا بود. میتوان نتیجه گرفت تامین نیازهاي کودي با مایکوریزا و چاي کمپوست در سیستم کشت هیدروپونیک، مواد غذایی را در اختیار ریشه گیاه قرار میدهد و باعث افزایش رشد و عملکرد غده میشود.
مقدمه
سیبزمینی از نظر اهمیت غذایی سومین محصول پس از گندم و برنج در ایران به شمار میرود. با توجه به این که در بسیاري از گیاهان زراعی به ویژه سیبزمینی بیماري و ویروس سهم بسزایی در کاهش عملکرد و کیفیت محصول دارند. اهمیت ایجاد گیاهچههاي سالم و مینیتیوبرهاي عاري از ویروس و ازدیاد و تکثیر سریع آنها در سطح وسیع مهم است. در این میان، پرورش گیاهان در بسترهاي کشت به دلیل مزایاي متعدد نظیر کنترل تغذیه گیاه، کاهش بروز بیماریها و آفات و افزایش کمیت و کفیت محصول نسبت به کشت خاکی در حال گسترش است. محلولهاي غذایی نیز براي بالا بردن عملکرد و کیفیت محصول بسیار مهم هستند. چاي کمپوست به عنوان کود آلی عنصر غذایی را به تدریج آزاد میکند در حالی که کودهاي شیمیایی به سرعت عناصر غذایی را آزاد میکنند. استفاده از کودهاي بدون اثرات مخرب زیست محیطی، جهت بالا بردن عملکرد در سیبزمینی میتواند اثرگذار واقع شود، از اسید هیومیک به عنوان کود آلی دوستدار طبیعت نام برده میشود، مقادیر بسیار کم اسیدهاي آلی اثرات مفیدي در افزایش تولید و بهبود کیفیت گیاهان زراعی دارند . - 4 - مایکوریزا از مواد بیولوژیک است که در همزیستی بین قارچ و ریشه گیاه میزبان نقش دارد. در این سیستم قارچ پوشش گستردهاي از رشتههاي نخ مانند به هم تابیده به نام میسیلیوم را در اطراف ریشه گیاه میزبان تشکیل میدهد در این همزیستی، قارچ قند، اسید هاي آمینه، ویتامینها و برخی مواد آلی دیگر را از میزبان دریافت و در مقابل عناصر معدنی و فسفر را خاك جذب و در اختیار گیاه قرار میدهد . - 7 -
مواد و روشها
آزمایشی با هدف تولید غده بذري سیبزمینی تحت سیستم هیدروپونیک در گلخانه هیدروپونیک آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی کرمانشاه با نور طبیعی و دماي 24درجه سلسیوس در روز و 18 درجه سلسیوس در شب و میانگین رطوبتی %56 بود طراحی و اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی و 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل دو محلول - چاي کمپوست و اتازو - و فاکتور دوم شامل - تیمارهاي شاهد - عدم مصرف محلول غذایی - ، اسید هیومیک و مایکوریزا بود. غلظت عناصر غذایی در محلول غذایی اتازو در جدول 1 نشان داده شده است. دادههاي حاصل از صفات اندازهگیري شده با نرمافزار آماري حAح و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون حداقل اختلاف معنیدار - خحع - در سطح احتمال 5 درصد ارزیابی شد.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان داد تیمارهاي - چاي کمپوست و محلول اتازو - بر صفات تعداد برگ، شاخص سطح برگ، ارتفاع و عملکرد غده و - تیمارهاي هیومیک اسید، مایکوریزا و عدم مصرف محلول غذایی - بر تعداد برگ و عملکرد غده و اثر متقابل این دو فاکتور بر صفات تعداد برگ، شاخص سطح برگ و عمکلرد غده در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود و شاخص سطح برگ و ارتفاع تحت فاکتور دوم و اثر متقابل دو فاکتور بر ارتفاع گیاه در سطح احتمال پنج درصد معنیدار گردید - جدول . - 2 مقایسه میانگین اثرات متقابل محلولهاي غذایی مختلف نشان داد بالاترین تعداد برگ مربوط به تیمار چاي کمپوست و مایکوریزا با 23/67 برگ بود، در حالیکه، کمترین تعداد برگ مربوط به تیمار محلول اتازو و اسید هیومیک بود - جدول . - 3 شاه حسینی و همکاران - 7 - گزارش کردند که همزیستی قارچهاي مایکوریزا، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و میزان تجمع ماده خشک را افزایش داد. ساهار - 5 - در مطالعهاي مشاهده نمودند که افزایشعAع و محتواي کلروفیل برگ و همچنین بهبود سرعت فتوسنتز در زمانیکه از ورمی کمپوست استفاده شده بودند در مقایسه با تیمارهاي بدون ورمی کمپوست قابل توجه بود. مقایسه میانگین اثر متقابل محلولهاي غذایی بر شاخص سطح برگ و ارتفاع گیاه سیبزمینی نشان داد بالاترین مقدار مربوط به تیمار محلول اتازو و مایکوریزا با 1/14 و 98/67 سانتیمتر به ترتیب بود - جدول . - 3 مقایسه میانگین اثر متقابل محلولهاي غذایی مختلف بر عملکرد غده نشان داد بیشترین میزان با 489/67 گرم در بوته مربوط به تیمار چاي کمپوست و مایکوریزا بود، در حالیکه، کمترین میزان با 172/33 گرم در بوته مربوط به تیمار محلول اتازو و هیومیک اسید بود - جدول . - 3 در مطالعه اي مشخص شد قارچهاي مایکوریزا اثر معنیداري بر صفات رشد، عملکرد و میزان ماده خشک ریز غده تولیدي در گیاهچههاي سیبزمینی دارند . - 3 - اریچ و همکاران - 2 - در مطالعه خود نشان دادند که عملکرد سیبزمینی در کرتهاي تیمار شده با چاي کمپوست به طور قابل توجهی افزایش یافت. این افزایش به علت افزایش توانایی در جذب فسفر قابل دسترس با اضافه شدن مواد ارگانیک به شکل چاي کمپوست بودهاست. ترکیب مایکوریزا با ایجاد فسفر بیشتر در ناحیه ریشه و چاي کمپوست با افزایش جذب بیشتر عناصر غذایی توسط ریشه باعث افزایش عملکرد غده نسبت به سایر تیمارهاي کودي شد.
مواد آلی
در هر ستون و براي هر واحد آزمایشی، میانگینهایی که حداقل داراي یک حرف مشترك هستند، بر اساس آزمون حداقل تفاوت معنیدار جخحع - در سطح 5 درصد اختلاف معنی داري ندارد.
نتیجهگیري
این مطالعه نشان داد استفاده از چاي کمپوست و محلول اتازو در ترکیب با مایکوریزا میتواند باعث افزایش صفات مورفولوژي و در نهایت عملکرد غده سیبزمینی در سیستم کشت هیدروپونیک شود.
