بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر متقابل کود نیتروژن و هورمون سالیسیلیک اسید بر عملکرد و تجمع نیترات در غدههای سیبزمینی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه دانشگاه کرمان انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو سطح کودی 330 - و 1000 کیلوگرم در هکتار اوره - به همراه محلولپاشی هورمون سالیسیلیک اسید با غلظت 70ppm و شاهد - عدم کاربرد کود و سالیسیلیک اسید - بودند. دو سطح کود در طی چند مرحله و محلولپاشی سالیسیلیک اسید به صورت برگی اعمال شدند. پس از برداشت تعداد غده، وزن کل غدههای هر بوته اندازهگیری و سپس نیترات موجود در هر غده محاسبه شد. نتایج نشان داد که میزان نیترات در هر دو سطح کودی نسبت به شاهد افزایش معنیداری وجود داشت. اثر کاربرد سالیسیلیک اسید روی محتوای نیترات در سطح یک درصد و محلول پاشی سالیسیلیک اسید منجر به کاهش نیترات در غده گردید. همچنین اثر متقابل کاربرد کود و سالیسیلیک اسید میزان نیترات در سطح یک درصد معنی دار و با محلول پاشی سالیسیلیک اسید میزان نیترات کاهش یافت. اثر کاربرد سالیسیلیک اسید بر تعداد غده و عملکرد در بوته در سطح یک درصد معنی دار و سبب افزایش تعداد غده و عملکرد در بوته شد.
مقدمه
تولید هرتن غده سیب زمینی - Solanum tuberosum - موجب جذب و استخرج 4/5 تا 8 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از خاک توسط اندام های هوایی و غده ها می شود - خواجه پور 1370 ورضایی وسلطانی1375 ورئیسی وخواجه پور . - 1371 مدیریت مصرف و کاربرد مقادیر مناسب نیتروژن در زراعت سیب زمینی امری دقیق و حساس است. کاربرد مقادیر کمتر یا بیشتر از نیاز و مصرف زود یا دیرهنگام نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی غده های تولیدی مؤثر است. مصرف کافی کودهای نیتروژنه در اوائل فصل رشد سبب گسترش سطح برگ و افزایش ظرفیت فتوسنتزی گیاه و تولید مواد پرورده می گردد - خلقانی و همکاران 1376 ، رئیسی وخواجه پور 1371. ، مؤدب شبستری و مجتهدی . - 1369 کمبود نیتروژن در اوائل فصل رشد ممکن است با تأثیر سوء بر غده بندی عملکرد را کاهش دهد . - Joern et al ., 1995 - از طرف دیگر،مصرف مقدار زیادی نیتروژن،تشکیل غده ها را به تأخیر می اندازدو باعث دیررسی محصول می شود و در نتیجه افت عملکرد و کاهش کیفیت را به دنبال دارد - . - Menzel 1985 ; Roberts et al., 1982 مصرف کود نیتروژن علاوه بر عملکرد کمی سیب زمینی،کیفیت غده های تولیدی را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. مصرف نیتروژن می تواند با افزایش درصد نیتروژن غده ها و تبدیل آنها به پروتئین موجب بهبود ارزش غذایی غده ها می شود - رئیسی وخواجه پور . - 1371 با مصرف مقادیر صفر تا 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعداد غده ها در هر بوته و اندازه غده ها افزایش افزایش یافت - . - Osaki et al., 1992 مهم ترین منابع تولید نیترات در زمین های کشاورزی کودهای شیمیایی،دامی و بقایای گیاهی می باشند که بخش عمده ی آن از طریق کودهای شیمیایی مانند اوره و بخش کمی نیز از کودهای آلی تأمین می شود - Sheldrike et al., 2002; Mosier et . - al., 2004 در عین حال،در اثر مصرف بیش از اندازه کودهای نیتروژنه، ممکن است بخشی از آن به صورت نیترات در غده ها تجمع یابد و در صورتی که مقدار نیترات از حد مجاز فراتر رود، برای سلامتی انسان در طولانی مدت تهدیدآمیز خواهد بود. ابتلاء به بیماری کمبود اکسیژن و تشکیل ترکیبات سرطان زای نیتروز آمین از عوارض ورود بیش از حد نیترات به بدن است - ملکوتی . - 1375 به دلیل آثار زیانباری که وجود نیترات اضافی در اندامهای مصرفی گیاه برای انسان و دام دارد ، لازم است میزان نیترات در محصولات مختلف بویژه سیب زمینی و محصولاتی که مصرف روزمره دارند در حداقل مقدار ممکن باشد - ملکوتی . - 1379 به منظور کاهش تجمع نیترات در محصولات زراعی بویژه سیب زمینی علاوه بر مدیریت بهینه کود دهی ،اعمال هورمون ها یا تنظیم کننده های رشد توصیه شده است . کاربرد سالیسیلیک اسید کارایی فتوشیمیایی گیاه را بالا برده و موجب کاهش تجمع نیترات می گردد - . - Khan et al.,2003;Hayat & Ahmad.,2007 محلول پاشی برگی بوته های زیره سبز با غلظت 0/7 میلی مولار سالیسیلیک اسید سبب افزایش معنی دار عملکرد در مقایسه با شاهد گردید - اسفینی فراهانی،. - 1391 هم چنین در پژوهشی 2 هفته پس از انتقال نشاءهای گوجه فرنگی محلول پاشی برگی بوته ها با سالیسیلیک اسید صورت گرفت،نتایج نشان داد که غلظت 10 میلی مولار سالیسیلیک اسید افزایش معنی داری بر عملکرد 37/78 - درصد افزایش - ،در مقایسه با شاهد نشان داده است - . - Javaheri et al.,2012 هم چنین گزارش شده است غلظت 10 میکرومول سالیسیلیک اسید باعث کاهش تجمع نیترات نسبت به شرایط عدم مصرف آن شد - Ahmad et al ., 2001 -
. با توجه به گزارش های یاد شده، این پژوهش جهت بررسی اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر محتوی نیترات و عملکرد غده های سیب زمینی در کرمان در شرایط مزرعه ای انجام گرفت.
مواد و روش ها
آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان بر روی سیب زمینی رقم سانته انجام شد.زمین آزمایش بر اساس نقشه طرح تقسیم بندی شد.آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار پیاده شد.جوی و پشته هایی به فاصله 70 سانتیمتر و طول هر ردیف 10 سانتیمتر ایجاد شد.سپس در اواخر بهمن ماه در هر ردیف در فواصل 25 سانتیمتری غده ها با دست کاشته شدند.آبیاری بصورت سنتی انجام گرفت.در طی دوره رشد و در مواقع لازم کنترل علف های هرز بصورت دستی انجام گردید.کل کود اضافه شده بر مبنای - 330 و 1000 کیلوگرم اوره در هکتار - اعمال شد که در چهار مرحله به مزرعه داده شد. در اردیبهشت ماه سالیسیلیک اسید با غلظت 70ppmبصورت برگی محلولپاشی شد. در هنگام برداشت محصول از هر ردیف 4 بوته بصورت تصادفی انتخاب شد و وزن هر غده و وزن کل غدهها در یک بوته اندازهگیری و توزین شد. سپس غدهها در آون در دمای 80 درجه سانتیگراد خشک و پودر شدند. سپس میزان تجمع نیترات در غده های سیبزمینی بر اساس روش دی آزو - کالیمتری بعد از احیاء - با دستگاه اسپکتروفتومتریک اندازه گیری شد. بر این اساس 0/4 گرم از پودر گیاهی توسط 50 سی سی محلول ا استیک اسید 2 درصد عصارهگیری شد. برای تعیین مقدار نیترات غده 0/5 گرم پودر تست شامل - اسید سیتریک، سولفات منیزیم، سولفانیل آمید،--N 1نفتیل اتیلن دی آمونیوم دی کلراید و پودر روی - را به 10 میلیلیتر از عصاره بافت گیاهی اضافه کرده و به مدت 40 ثانیه شیکر کرده و بعد از 10 دقیقه با مشاهده رنگ ارغوانی مقدار جذب نور با طول موج 540 نانومتر قرائت گردید - Laboratory Guide for conducting soil . - tests and plant analysis .,Benton and Jones., 2001 تجزیه و تحلیل دادهای آماری با استفاده از نرم افزار اکسل و SPSS تجزیه و مقایسات میانگین با استفاده از نرم افزار MSTATC در سطح احتمال 5درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج نشان داد که اثر کود نیتروژن بر محتوای نیترات در سطح یک درصد معنی دار بود - جدول . - 1با افزایش کود نیتروژن میزان نیترات غده ها افزایش یافت که این میزان در سطح کودی 1000کیلوگرم در هکتار اوره بیشترین میزان تجمع نیترات را نشان می دهد - شکل . - 2 افزایش نیترات در نتیجه افزایش کاربرد نیتروژن در مطالعات دیگری نیز گزارش شده است . - Zhengyin et al.,2003 -
