بخشی از مقاله
چکیده
انار یکی از مهمترین محصولات تولیدی در ایران است. این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر محلولپاشی آهن، روی و اسیدآمینه بر عملکرد و کیفیت میوه انار در استان اصفهان انجام گردید. این تحقیق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل شاهد، محلولپاشی آهن و روی، اسیدآمینه و اختلاط آهن، روی و اسیدآمینه بود.
نتایج نشاندهنده تأثیر معنیدار اسیدآمینه در مقدار نیتروژن و اسیدیته کل در آبمیوه بود . استفاده از اسیدآمینه همراه با آهن و روی سبب افزایش عملکرد گردید. در خصوص درصد روی و درصد کل مواد جامد محلول - TSS - نیز اگرچه اسیدآمینه سبب افزایش اثر آهن و روی بوده است ولی تأثیر آن معنیدار نبوده است؛ بنابراین پیشنهاد میشود در محلولپاشی باغات انار اسیدآمینه را همراه با آهن و روی مصرف نمود زیرا بهتنهایی اثر معنیداری در پارامترها مورد بررسی در این تحقیق نداشته است و تنها سبب افزایش غلظت نیتروژن در آب میوه گردیده است.
مقدمه
انار با نام علمی Punica granatum L. متعلق به خانواده Punicaceae میباشد .یکی از قدیمیترین میوههای خوراکی است که بهصورت گستردهای در بسیاری از کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری، بهویژه در آب و هوای معتدله مدیترانهای کشت میشود. در حال حاضر علاوه بر ایران که بیشترین سطح زیر کشت و تولید انار را در جهان به خود اختصاص داده است، در کشورهایی همچون ترکیه، هندوستان، فلسطین اشغالی، اسپانیا، آمریکا، افغانستان و تعداد دیگری از کشورها کشت این محصول مرسوم است
انار یکی از مهمترین محصولات تولیدی کشور است. از طرفی مناطقی که به کشت و کار انار اختصاص دارد تقرباًی مناطقی نیمه خشک و خشک است که خاکهای این مناطقعمدتاً آهکی بوده و از نظر عناصر روی، آهن و بور فقیرند و نتایج تجزیههای خاک و آب و نیز سایر گزارشهای آزمایشگاهی در باغات انار مؤید این موضوع در استان اصفهان است. در این بین وجود آهک نیز مانعی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت باغهای میوه است.
انار تولیدی ایران به علت کیفیت مرغوب، زیبایی ظاهری و رنگ درخشان پوست و آریل از نظر صادرات به خارج از کشور در بین محصولات کشاورزی محصولی بیرقیب بوده و از نظر اقتصادی دارای اهمیت فراوان است. امااخیراً کاهش کیفیت میوه به دلایلی عامل محدود کننده صادرات آن شده است. بنابراین، با توجه به سطح زیر کشت بالای انار در کشور و افزایش روز افزون تولید آن، ضرورت توجه بیشتر جهت بهبود کیفیت میوه با انجام عملیات مناسب باغی لازم است. اعمال متفاوتی از جمله مدیریت صحیح تغذیه درختان در بهبود کمیت و کیفیت میوه انار مؤثر است
تحقیقات بسیار زیادی در خصوص تأثیر محلولپاشی بر مقدار عناصر در درختان مختلف صورت گرفته که تعداد کثیری از آنها بیانگر تأثیر مثبت این روش در افزایش عملکرد و کیفیت محصول میباشد. روش مصرف عناصر نیز از نظر چگونگی تأمین آن میتواند در غلظت و سایر پارامترهای کیفی و کمی محصول تأثیرگذار باشد. در محلولپاشی، محلول غذایی مستقماًی از طریق برگها و سطح میوه جذب میشود، این روش بخصوص زمانی که جذب عنصر به دلیل شرایط حاکم در خاک یک باغ مشکل بوده و یا در مواقعی که نیاز گیاه بیش از مقدار قابلجذب در خاک باشد - برای مثال در زمان گلدهی - ، حائز اهمیت است.
روی یکی از عناصر ضروری مورد نیاز گیاه میباشد که کمبود آن باعث نابسامانیهای فراوانی در باغات میوه میشود که در بعضی موارد منجر به مرگ درختان میشود. روی برای سنتز تریپتوفان که ماده پیش ساز برای است مورد نیاز میباشد و کمبود آن تشکیل هورمون رشد IAA، کاهش فاصله میان گرهها و سطح برگ را به همراه دارد. روی رشد و باردهی را تنظیم میکند و نقش مهمی در رشد لوله دانه گرده دارد
پژوهشهای انجام گرفته توسط حسنی و همکاران - 2012 - نشان داد که محلولپاشی برگی سولفات روی و عملکرد میوه، کیفیت و ارزش غذایی دانههای انار را افزایش داده و باعث افزایش معنیدار TSS و نسبت TSS/TA، آب میوه و سطح برگ شد. همچنین این تیمار سبب افزایش معنیدار روی در برگ شد درحالیکه غلظت منگنز و فسفر را کاهش داد.
بالاک ریشنان و همکاران - 1996 - گزارش نمودند که محلولپاشی %0/25 سولفاتهای روی، آهن و منگنز و 0/15 درصد اسیدبوریک عملکرد را از 18/5کیلوگرم بازاءِ هر درخت در تیمار شاهد به 25/37 کیلوگرم به ازای هر درخت افزایش داده و این افزایش نیز معنیدار بوده است. همچنین بیشترین TSS با استفاده از ترکیب 0/4 درصد سولفات روی و 0/2 درصد اسیدبوریک بدست آمد.
ال ماسری - 1995 - عنوان نمود که با کاربرد خاکی سولفات روی درصد ترک خوردگی میوه انار کاهش یافت ولی عملکرد میوه و اسیدیته آب میوه افزایش یافت و میزان TSS و قندهای احیا و ضخامت پوست میوه در مقایسه با شاهد کاهش یافت.
از سوی دیگر اثرات منفی کاربرد کودهای شیمیایی بر سلامت انسان و محیط زیست، همچنین تأثیر منفی آن بر حاصلخیزی خاک بهعنوان بستر تولیدات کشاورزی، امری اجتنابناپذیر است و این امر، اهمیت تولید محصول ارگانیک محصولات کشاورزی را نشان میدهد. در سالهای اخیر تقاضا برای محصولات ارگانیک رو به افزایش است. آمینواسید فرم ارگانیک نیتروژن است - Cerdana et al., 2009 - و استفاده از محصولات با پایه آمینواسید در دهه گذشته به وسیله پرورش دهندگان گیاه مورد توجه قرارگرفته که باعث بهبود عملکرد و رشد گیاهان مختلف شده است
مزایای استفاده از آمینواسید با محتوای نیتروژن آلی در ارتباط با تعامل مثبت و سازنده با در دسترس بودن برخی مواد معدنی و مغذی است . - Cerdana et al., 2009 - آمینواسید هم به صورت خاکی و هم به صورت محلولپاشی، استفاده میگردد.
Liu et al - 2008 - نشان دادند که کاربرد محلولپاشی آمینواسید باعث بهبود کارایی جذب نیتروژن از خاک میگردد و در نتیجه سبب کاهش هدرروی این عنصر در خاک میشود.
Dakora and Phillips - 2002 - بیان کردند که گیاهان با کاربرد آمینواسید از طریق ریشه قادر خواهند بود تا عناصر غذایی بیشتری از محیط ریشه جذب کنند.
در پژوهش انجام شده توسط حقیقی و مظفریان - 1394 - در گوجهفرنگی جذب و کارایی مصرف پتاسیم و فسفر با کاربرد آمینواسید بهطور معنیداری در تیمار 6 گرم آمینواسید افزایش پیدا کرد. در این پژوهش ازنظر غلظتهای کلسیم، پتاسیم، آهن و مس جذب شده توسط گیاه، تفاوت معنیداری بین تیمارهای مختلف آمینواسید مشاهده شد ومیزان این عناصر در گیاه با مصرف آمینواسید افزایش یافت. Koukounaras et al - 2013 - نیز نتایج مشابهی را در ارتباط با مصرف اسیدآمینه در گیاه گزارش نمودند.
این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر محلولپاشی آهن و روی و اسیدآمینه بر عملکرد و کیفیت میوه انار در استان اصفهان انجام گردید.
مواد و روشها
جهت انجام تحقیق باغات انار شهرستان شهرضا که از مهمترین مناطق تولید انار در استان میباشد مورد بررسی اولیه قرار گرفت. در نهایت از بین آنها یکی از باغات که دارای حداقل 80 درخت هم سن، همگن و از یک رقم بود و نیز از نظر مدیریت باغ دارای شرایط مناسبتری بود انتخاب گردید. پس از نمونهبرداری از آب و خاک و آزمایشهای لازم عملیات زراعی شامل کود دهی با کودهای حیوانی و شیمیایی انجام بر اساس توصیههای موسسه آب خاک برای درختان میوه انجام گردید.
این تحقیق دارای 4 تیمار شاهد، تیمار آهن و روی - اختلاط 2 در هزار کلات آهن و 2 در هزار کلات روی - ، تیمار اسیدآمینه - غلظت 2 در هزار اسیدآمینه کامل - و تیمار اختلاط آهن، روی و اسیدآمینه - غلظت 2 در هزار کلات آهن و 2 در هزار کلات روی و 2 در هزار اسیدآمینه کامل - بود. تیمارها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در 12 ردیف از درختاننسبتاً همگن پیادهسازی گردید. طول هر ردیف 50 متر و در هر ردیف 18 درخت در نظر گرفته شد. تیمارهای محلولپاشی در اردیبهشت ماه و در تیرماه انجام شد.
در مهرماه نیز عملکرد هر ردیف اندازهگیری گردید و از در هر تیمار مقادیر نیتروژن، آهن، روی، TSS،pH و اسیدیته کل اندازهگیری گردید. همچنین شاخص طعم میوه - TSS/TA - محاسبه گردید. مقدار آهن در نمونههای آب میوه کمتر از حد تشخیص دستگاه اتمیک ابزوربشن بود بنابراین از محاسبات آماری حذف گردید. کلیه پارامترها با استفاده از نرم افزار آماری SAS و بر اساس طرح آماری مذکور مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
نتایج و بحث
خلاصه نتایج تجزیه آماری پارامترهای مورد بررسی در این تحقیق در جداول 1 آمده است. میانگین و نتایج گروهبندی تیمارهایی که از نظر آماری معنیدار شدهاند در شکلهای 1 و 2 آمده است.
نتایج نشان داد که تأثیر تیمارهای طرح در پارامترهای عملکرد و نیتروژن در سطح 1 درصد و در پارامترهای مقدار پتاسیم و روی، درصد کل مواد جامد محلول - TSS - ، اسیدیته کل و شاخص طعم میوه در آب میوه در سطح 5 درصد معنیدار شده است.
جدول :1 خلاصه نتایج تجزیه آماری در خصوص صفات اندازهگیری شده در طرح
