بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر مسئولیت های اجتماعی بر واکنش های رفتاری مصرف کننده است . مسئولیت های اجتماعی شرکت با سه بعد سنجیده شده است: فعالیت های اقتصادی، محیطی و اجتماعی . این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری شرکت های صنایع غذایی استان خوزستان شامل ٌٌٍ شرکت فعال است. تعداد پاسخگویان ًُِ نفر از مدیران شرکت ها و نیز مشتریان می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب به طبقات مختلف صنایع غذایی اختصاص یافت و سپس با نمونه گیری تصادفی ساده به مدیران و مشتریان عمده تخصیص یافته است . برای تحلیل داده های پرسشنامه از دو نرم افزار SPSS و AMOS استفاده شده است. نتایج حاصل از برازش مدل پژوهش با نرم افزار AMOS، نشان دهنده راوایی و پایایی سازه های مدل و برازش مناسب مدل پیشنهادی است . یافته های حاصل از مدل معادلات ساختاری نشا ن دادند که سه بعد مسئولیت های اجتماعی بر واکنش های رفتاری مصرف کننده دارای اثر معنا داری است.
واژه های کلیدی: عملکرد اجتماعی، عملکرد مالی، واکنش های مصرف کننده، مسئولیت اجتماعی شرکت
ٌ -مقدمه
در گذشته توانایی های یک شرکت به تخصص، شایستگی، بهبود کیف یت کالا یا خدمات و نوآوری های آن شرکت بستگی داشت - هوی سای و همکارانٌ، ًٌٍِ - . افزایش جمعیت، کمیابی منابع، آلودگی محیط و رویکرد های نوین به سازمان و مدیریت، باعث شد که مسئولیتهای اجتماعی شرکتها از اهمیت بالای برخوردار باشد - صنوبر و همکاران، ًٌَُ - . مسئولیت اجتماعی یک شرکت به عنوان اقدامات مربوط به تعهدات اجتماعی ذینفعان شرکت، به مجموعه ای از خواسته های اجتماعی از یک کسب و کار که خود و جامعه از آن بهره مند می شوند اشاره دارد. مسئولیت های اجتماعی شرکت ممکن است با اشکال مختلفی مانند حمایت از حفاظت از محیط زیست و غیره، جهت بهبود وجهه شرکت های بزرگ در جامعه صورت گیرد. جذابیت هر شرکت بر اساس درک مردم از ارزش های اصلی شرکت، سند چشم انداز و یا ویژگی های اجتماعی آن تعریف می شود - هوی سای و همکاران، ًٌٍِ - . از سوی دیگر، در نتیجه حصول آگاهی اجتماعی از به هم وابسته بودن سازمان ها، جامعه و محیط، انتظارات و ارزشهای فرهنگی تازه-ای به منصه ظهور رسید،
که از آن میان می توان به مفاهیم اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مسئولیت های اجتماعی شرکت اشاره کرد، توجه به این ارزش ها و شناسایی انتظارات ذینفعان سازمان ها به منظور تحقق آنها منجر به توسعه پایدار می شود - فونت و همکارانٍ، ًٌٍّ - . مسائل زیست محیطی و اجتماعی پیش روی جامعه آن قدر گسترده شده اند که دولت ها به تنهایی نمی توانند به طور مؤثر به آنها بپردازند سیاست هایی کهعموماً از سوی حکومت ها اتخاذ می شوند، از طریق اخذ مالیات و اعمال مقررات برای محدود کردن آثار منفی، یا از طریق اتخاذ سیاست های تشویقی و پرداخت یارانه برای فعالیت هایی است که دارای آثار مثبت هستند و الزام شرکت ها به مشارکت در هزینه های عمومی است که به منظور اصلاح شکست ها و نواقص بازار اتخاذ می شوند. اما اغلب، سیاست های مناسب، اتخاذ یا به اجرا گذاشته نمی شوند یا تصمیم گیران فاقد اطلاعات لازم هستند - زپالا َ ، ًًٍَ - . برخی معتقدند، اقدام و عمل به فعالیت های مربوط به مسئولیت های اجتماعی نقش مهمی در ادامه حیات سازمان ها در فضای رقابتی کنونی دارد.
شهرت عالی برای عملکرد به همراه ابعاد قانونی و اجتماعی، شرکت ها را در جذب و حفظ کارکنان ماهر و باکیفیت و در نتیجه ایجاد فرایندهای اثربخش و کارآمد منابع انسانی یاری می کند. به علاوه، کاستن از مسائل زیست محیطی و بهبود ایمنی و بهداشت کارکنان، بهره وری را افزایش داده و هزینه های عملیاتی را کاهش می دهد - هوی سای و همکاران، ًٌٍِ - . فعالیت های مربوط به مسئولیت های اجتماعی شرکت، باعث به وجود آمدن مزیت های رقابتی برای شرکت ها می شود و به واسطه تأثیر بر رفتار مصرف کننده، بازدهی شرکت را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد - کانگ و لیُ ، ًًٌٍ - .
به همین دلیل شرکت ها باید فعالیت های مربوط به مسئولیت های اجتماعی را در درون خود نهادینه نمایند تا با آگاهی از تحولات و انتشار آن درسطح سازمان بتوانند پاسخ مناسبی به تقاضاهای مصرف کننده بدهند - رومانی و همکارانِ، ًٌٍَ - . علاوه بر این کانون تمرکز پژوهش های مسئولیت اجتماعی شرکت از چرا به چگونه تغییر کرده تا روش های مسئولیت اجتماعی شرکت با بالاترین انطباق برای استراتژی تجاری اتخاذ شوند و حداکثر نتایج برای شرکت و جامعه حاصل شوند - کمایی، ٌَُُ - . لذا این پژوهش قصد دارد، به بررسی عوامل مربوط به مسئولیت های اجتماعی، در یک مدل یکپارچه که هم از نظر مفهومی و هم استراتژیک ارزشمند است بپردازد . علاوه بر آن مبانی نظری در حوزه مسئولیت های اجتماعی شرکت ها اندک است لذا تدوین مدلی برای مسئولیت های اجتماعی برای سازمان های ایرانی از جمله شرکت های صنایع غذایی یکی از نیاز های اساسی است و این پژوهش در پی بررسی تاثیر مسئولیت های اجتماعی شرکت بر واکنش های رفتاری مصرف کننده در شرکت های صنایع غذایی در استان خوزستان بپردازد.
ٍ -مبانی نظری و تجربی پژوهش
ٍ-ٌ- مسئولیت اجتماعی
در دهه ی شصت میلادی اولین کوشش ها برای ارائه یک ایده و تصویر از مسئولیت اجتماعی سازمان شروع شد. سه محقق مربوط به موضوع در آن زمان دیویس 1، فردریک2 و مک گوییر 3 می باشند . دیویس اولین فردی بود که به قدرت سازمان ها و مسئولیت های اجتماعی اشاره کرد . او تکلیف اجتماعی شرکت را تصمیمات و رفتارهای بنگاه که دلایل اتخاذ آن حداقل فراتر از مر زهای سازمان می باشد تعریف کرد . فردریک تکلیف اجتماعی شرکت را وسیله ای برای بهبود رفاه اجتماعی- اقتصادی جامعه عنوان می کند، اما تحقیق جامع تر را در این زمینه مک گوییر در مقاله ای تحت عنوان تجارت و جامعه انجام داد و مفهوم تعهد اجتماعی را فراتر از تعهد اقتصادی و قانونی شرکت ها دانست .. مسئولیت اجتماعی، مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام د هد - واکرُ،ًًٍْ - . مسئولیت اجتماعی شرکت، یک عنصر ضروری در ایجاد و حفظ شهرت شرکت ها است که در منابع استر اتژیک، بعنوان مزیت رقابتی یک شرکت در نظر گرفته می شود - پارک و همکاران ِ،ًٌٍُ - .
در تعاریف دیگری از مسئولیت اجتماعی آمده است : مسئولیت های اجتماعی، تعهدات اخلاقی شرکت ها است که حداکثر اثرات مثبت و حداقل اثرات منفی یک شرکت در محیط اجتماعی را نشان می دهد - هوی سای، ًٌٍِ - . مسئولیت ها و انتظارات اقتصادی، قانوی، اخلاقی و اختیاری که جامعه از شرکت نسبت به اجتماع و محیط زیست دارد - فونت و همکاران،ًٌٍّ - . احساس مسئولیت و پاسخگویی به جامعه و مدیریت ارتباط بین شرکت و جامعه است - هرزگ و مون ّ،ًٌٍَ - . موون و مینور ْ - ٌٍَُ - در تعریف دیگری از مسئولیت اجتماعی می گویند؛ اگر شرکت از یک دیدگاه دراز مدت استفاده نماید، کسب سود از تجارت افزایش می یابد و این وضعیت اجازه هزینه ها در حمایت از فعالیت های اجتماعی را می دهد و منافع آینده به شکل تایید و وفاداری مصرف کنندگان فراهم می شود . در تعریف دیگر ی، بینگهام و همکاران َ - ٌََُ - در تعریفی می گویند؛ مسئولیت اجتماعی، تعهد تصمیم گیران برای اقداماتی است که به طور کلی علاوه بر تامین منافع خودشان، موجبات بهبود رفاه جامعه را نیز فراهم می آورد.
ٍ-ٍ- مدیریت و مسئولیت اجتماعی شرکت
