بخشی از مقاله
چکیده :
بدون شک پدیده یادگیري، مهمترین پدیده روانی در انسان و موجودات تکامل یافته میباشد، به این دلیل که پایه و اساس بسیاري از مسائلی است که موجب میشود انسان از نظر روانی از سایر موجودات و دیگر همنوعان خود متمایز گردد. یادگیري بخش مهمی در زندگی هر فرد است . از راه یادگیري، توانایی هاي مختلفی را کسب می کنیم. محیط زندگی و آموزشی فرد یکی از عوامل مهم و موثر در یادگیري اوست.
فضایی که در اطراف ماست، بیش از آنکه ما بر آن تاثیر بگذاریم، بر ما تاثیر می گذارد محیط هاي یادگیري از عناصري تشکیل شدند که در کنار هم معنادار می شوند کیفیت هاي هر کدام از این عناصر در شکل گیري رفتارهاي مختلف موثر میباشد. فیلسوف ژان پیاژه که یکی از پژوهشگران بنام در زمینه ي رشد کودك میباشد، بر توانایی کودك در درك جهان بطور فعال تاکید بسیاري می کند و معتقد است که کودکان بطور انفعالی اطلاعات را جذب نمی کند، بلکه آنچه را در دنیاي پیرامون خود می بیند، می شنوند و احساس میکنند، سپس انتخاب و تفسیر میکنند.
از شاخص ترین فضاهاي یادگیري،محیط هایی چون مدرسه ها هستند که به نوعی خانه دوم کودکان محسوب می شوند و چگونگی معماري، اصول و عناصر تشکیل دهنده و سازماندهی این فضا اثرات قابل توجهی در روند یادگیري کودکان دارد.
حال نقشی که معماري داخلی در ایجاد مناسب ترین فضا براي شکل گیري انگیزه و بالابردن میزان ادراك کودکان از انچه در آن فضا باید فرا گیرند،ایفا میکند بسیار برجسته و حائز اهمیت است. این مقاله با بررسی موضوع یادگیري، عوامل تاثیرگذار بر یادگیري کودکان و تاثیر عناصر محیط بر یادگیري، تاثیر طراحی داخلی بر یادگیري کودکان را مورد بررسی قرار می دهد. این پروژه در انتها راهکارهاي زیر را براي ایجاد فضاي مناسب جهت یادگیري، ایجاد انگیزش و رغبت در کودکان را ارائه می دهد:تغییر در روند شکل گیري فضاهاي آموزشی، ایجاد قوانین مختلف در فضاهاي آموزشی، هماهنگی عناصر فضا.
.1 مقدمه:
یادگیري یکی از مهمترین زمینهها در روانشناسی امروز و در عین حال یکی از مشکلترین مفاهیم براي تعریف کردن است. اهمیت و ارزش یادگیري در نزد آدمی هنگامی نمایان میشود که ما را از تمام آنچه آموختهایم محروم سازند . در این صورت با آنکه از نظر فیزیولوژیک ، فردي بالغ و طبیعی خواهیم بود ؛ اما از نظر مسائل روانی به دورههاي کودکی برگشت خواهیم کرد. ریشه هاي یادگیري فرد به محیط و تاثیر آن بر شرایط روحی و روانی فرد بستگی دارد . در صورت ناهماهنگ بودن محیط با انتظارات فرد حس دافعه و عدم علاقه به یادگیري شکل میگیرد .
فضایی که در آن زندگی می گنیم در روند یادگیري تاثیر زیادي دارد . اجزاي این فضا هر کدام به نوعی در ما اثر گذارند . کودکان به طور طبیعی با انگیزه براي یادگیري متولد می شوند . دست زدن کودك به اشیا ، غذا خوردن بدون کمک دیگران ، راه رفتن و... از جمله ي اولین انگیزش ها براي یادگیري است که بعدها پاسخگوي فعالیت هاي وابسته به مدرسه مانند خواندن و نوشتن است .
از میان فضاها ي تاثیر گذار بر روند یادگیري ، فضاهاي آموزشی نقش مهمی دارند . اجزاي مختلف آن از جمله دیوارها و اتاقها و اشیا بی روح نیستند ، بلکه هر کدام براي کودکان پیامی دارد . پروفسور لاوسون میگوید : از میان تمامی پروژه هاي معماري که می بایست طراحی شوند ، هیچیک به اندازه طراحی مدرسه نمی تواند جذاب و دل انگیز باشد ، چرا که به بسیاري از فعالیت هاي مهم انسانی و آموزش و رشد کودکانمان می انجامد.
.2 ادراك
ادراك فرآیند سازماندهی و تفسیر اطلاعات حاصله از حواس پنج گانه و همچنین معنا بخشی به آنها است ، در جریان ادراك اطلاعات مختلف دریافت شده از مرحله احساس دسته بندي ، یکپارچه سازي و معنابخشی شده و سپس ذخیره می شوند . براي بازیابی اطلاعات مراجعه به دسته بندي انجام شده در مراحل اولیه ادراك ضروري است . می دانیم کارکردهاي اصلی ادراك شامل ؛ بازشناسی ، مکانیابی و ثبات ادراکی می باشد .
کارکردهاي اصلی ادارك شامل ؛ بازشناسی ، مکانیابی و ثبات ادراکی هستند ، می دانیم که مکانیابی به معناي تشخیص شکل از زمینه و تعیین مکان پدیده ها نسبت به خود و دیگر پدیده ها است و شامل جداسازي اشیا از یکدیگر و از زمینه ، ادراك فاصله و حرکت است .
عوامل متعددي بر ادراك موثر هستند . عوامل موثر بر ادراك شامل عوامل مربوط به محیط و عوامل مربوط به فرد می باشد . عوامل مربوط به محیط خود شامل شرایط محیط و فاصله فرد از اشیا است . در جریان ادراك جدا کردن فرد از محیط غیر ممکن است ، فرآیند ادراك جریانی دائمی از مجموع تعامل هاي میان فرد و محیط است .
.3 تعریف یادگیري
این مفهوم به صورت هاي مختلف تعریف می شود: کسب دانش و اطلاعات، عادت هاي فراگیري رفتارها و اعمال مفید و پسندیده و حتی به عنوان کسب رفتارها و اعمال مضر و ناپسند تعریف کرد.
معروفترین این تعریفها به وسیله کیمبل پیشنهاد شده است. کیمبل یادگیري را اینگونه تعریف کرده است:
"تغییر نسبتا پایدار در توان رفتاري - رفتار بالقوه - که در نتیجه تمرین تقویتشده، رخ میدهد."
یادگیري تغییر در رفتار است. به سخن دیگر نتایج یادگیري همواره باید قابل انتقال به رفتار مشاهدهپذیر باشد. پس از یادگیري، یادگیرنده قادر به انجام کاري خواهد بود که پیش از یادگیري نمیتوانست آن را انجام دهد.
.4 انواع سبکهاي یادگیري
این سبکها گوناگونند اما می توان انها را به سه دسته اصلی شناختی،عاطفی و فیزیولوژیکی تقسیم کرد.سبک یادگیري شناختی:روشهایی که شخص موضوع را درك میکند،اطلاعات را به خاطر می سپارد،درباره مسائل می اندیشد و مسائل را حل میکند،گفته می شود.سبکهاي یادگیري عاطفی در برگیرنده ي ویزگیهاي شخصیتی و هیجانی یادگیرنده مانند پشتکار،تنها کار کردن یا با دیگران کار کردن و پذیرش یا رد تقویت کننده هاي بیرونی است.سبکهاي یادگیري فیزیولوژیکی جنبه زیست شناختی دارند و دربرگیرنده ي واکنش فرد به محیط فیزیکی موثر بر یادگیري او هستند،مانند ترجیح دادن مطالعه در شب یا روز یا ترجیح دادن مطالعه در محیط گرم یا سرد.
سبک هاي محیطی،هیجانی،جامعه شناختی، فیزیولوزیکی و روان شناختی دسته بندي معروف دیگري از سبکهاي یادگیري اند که توسط دان و پرایس 1997 - ، - 1989انجام گرفته است.در این الگو،سبک یادگیري به عنوان راهی که در آن شخص موضوعات تازه و دشوار تحصیلی را مورد توجه قرار میدهد و آنها را پردازش می کند،درونی می سازد و به یاد می سپارد،تعریف شده است.این الگو شامل 21 عنصر است که در 5 متغیر یا محرك دسته بندي شده است.البته هیچ کس از همه 21 عنصر تاثیر نمی پذیرد،اما نتایج پژوهشها نشان میدهد که غالب دانش آموزان تحت تاثیر 6تا 14 عنصر قرار میگیرند
موضوع مهم این بحث متغیر محیطی است که از 4 عنصر زیر تشکیل شده است:
• صدا: صدا نیز به عنوان یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر یادگیري محسوب میشود. با اینکه گاهی صداهاي بیرون از کلاس به داخل کلاس راه مییابد، دانشآموزان قدرت شنوایی خود را در اختیار صداي معلم قرار داده و فقط مطالبی را به مغز راه میدهند که از معلم میشنوند. اگر صداهاي بیرون از کلاس بر صداي معلم تفوق یابد، دراین صورت فراگیران ناخواسته قدرت شنوایی خود را در اختیار صداهاي بیرون نهاده یا حداقل به هیچکدام از صداها حتی به صداي معلم نیز گوش فرا نمیدهند
غالبا در این مواقع آشفتگی در فراگیران به وجود میآید و اهمیت موقعیت مکانی کلاس در اینجا مشخص میگردد. عواملی که بر قابلیت شنوایی افراد تأثیر میگذارند، عبارتند از: »شکل اتاق، وسایل اتاق، وضعیت منبع صدا و زمان برگشت صدا« که این عوامل نیز در زمان ساخت فضاي آموزشی باید مورد توجه خاص قرارگیرد
با این حال،بعضی یادگیرندگان هنگام یادگیري به سکوت کامل نیاز دارند،در حالی که بعضی دیگر یادگیري همراه با موسیقی یا اندکی سر و صدا را ترجیح می دهند. .
• نور: بعضی یاد گیرندگان براي تمرکز به نور شدید نیاز دارند اما عده اي نور ملایم را ترجیح میدهند
