بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله سعی بر این بوده که تأثیر رنگ و فضاهای معماری را در محیطهای آموزشی بر خلاقیت کودکان مورد بررسی قرار گیرد. که به تعریف رنگ و خلاقیت و فضا می پردازد و ارتباط آنها و تأثیراتشان بر هم را توضیح می دهد. هیچ کس نمی تواند منکر اثرات رنگ ها در امر آموزش باشد،رنگها تأثیرات معجزهآسایی بر روح و روان انسانها داشته و علاقه به رنگهای خاص نیز گویای بسیاری از ناگفتههای ذهن و روح آنهاست . میتوان از رنگها بعنوان ابزاری در خدمت رشد تفکر و خلاقیت بچهها استفاده کرد. رنگ می تواند محیط پیرامونمان را دگرگون سازد، باروری خلاقانه ی ما را بیفزاید ، موجب پیشرفت زندگی اجتماعیمانگردد و وضعیّت سلامت ما را بهبود بخشد.برای نیل به هدفی خوب و سازنده و استفاده بهینه از رنگها در امر آموزش کودکان و نوجوانان، باید از طرق مختلف و در محل های خاص کودک و نوجوان از رنگهای متناسب با روحیات آنها استفاده کرد. رنگ در کنار سایر عوامل تربیتی و آموزشی اثرات قابل توجهی بر بازدهی امر تعلیم و تربیت دارد. علاوه بر این فضا در کیفیت آموزش و پرورش و بروز خلاقیت نقش بسیار مهمی را ایفا می کند اما ساخت و ساز های مختص به این امر بسیار کمرنگ است و واقعیت این است که فضاهای آموزشی کودکان ما بیشتر باعث از بین رفتن خلاقیت آنها می شود .در این تحقیق هدف، بررسی و ارزیابی روشهایی برای به وجود آوردن خلاقیت در کودکان می-باشد.تحقیقات ذیل براساس تحقیقات کتابخانهای بدست آمده است.
مقدمه:
آغاز پرورش بسیاری از تواناییهای انسان در دوران کودکی است، آغاز پرورش قدرت تخیّل و خلّاقیت نیز در دوران کودکی شکل-میگیرد.از نظر فروید، منبع خلّاقیت را باید در تجربیات دورهی کودکی فرد یافت . از این رو لازم است تا در مراحل آغازین رشد کودک، پرورش خلاقیت او مورد توجّه قرارگیرد.از جمله عوامل تأثیرگذار بر شکلگیری خلّاقیت و یادگیری کودکان توجّه به رنگها و فضاهای معماری است. کودکان حساسترین و تأثیر پذیرترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند و در حساسترین و مهمترین سالهای زندگیشان یعنی زمانی که پایههای رشد شخصیتی- ذهنی- جسمی و اجتماعی آنها شکل میگیرد تا زمانی که وارد شهر می شوند نیازمند این هستند تا زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند و این امر مستلزم فراهم بودن فضایی کودکانه و صمیمانه است. فضایی به دور از هیاهوی دنیای بزرگتر، دنیای پر از شادی با رنگ های زیبا که در آن کودک فرصت بیان افکار تازه و پرورش و رشد استعداد هایش را داشته باشد، فضایی که زمینهای مناسب برای خلّاقیت کودکان فراهمآورد. بدون تردید تفاوت در ویژگیهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... می تواند پاسخهای مختلفی را طلب نماید اما هدف این است که با توجه به موضوعاتی که از حوزه های مطالعات علوم رفتاری در مقوله طراحی محیط های کودکان به دست می آید در راه بهبود کیفیتهای فضایی برای اینگونه محیط ها گام های موثر و ارزنده تری برداشت. کودکان اعضای کوچک ولطیف جامعه می باشند و قابلیت تاثیرگذاری بر شکل گیری محیطشان را با بیان تمایلات و نیازهای خود دارند،اما دراین امر مهم به معمارانی آشنا به علوم رفتاری کودک احتیاج دارند.
اصول اولیه ی خلاقیت:
خلّاقیت یعنی ابداعی نو، طرحی نو برای رسیدن به هدفی خاص که باید بر اساس اصول و منطق باشد و دستاورد جدیدی را در آن زمینه به ما بدهد.برخی" از محققان اصولی برای مشخص شدن مرزهای خلّاقیت تعریف نمودهاند:اول اینکه خلّاقیت متضمن پاسخ یا مفهومی نو باشد یا آنکه احتمال وقوع آن بسیار کم باشد. اما باید توجه داشت که نوودنب و اصالت با آنکه که شرط لازم خلّاقیت است اما کافی نیست. زمانی یک پاسخ را می توان بخشی از یک فرآیند خلّاق به شمارآورد که تا اندازهای با واقعیّت مطابقت داشته-باشد یا اصولا واقعی باشد دوم خلّاقیت باید گرهای را بگشاید، ارزیابی و تفسیر و رشد آن باشد. همچنین یکی از عواملی که معمولا با خلّاقیت مربوط میدانند موضوع هوش است برآورده شدن مناسب نیازها شرط لازم برای به وجود آمدن آمال آرزوهاست. - - 1
فضا چیست؟
فضای معماری به بیانی توصیف ماده مکان یا ظرفی است که در آن بخشی از فعالیتهای مربوط به زندگی بشر صورت می پذیرد. بنابراین فضای معماری با زندگی رابطه ای ناگسستنی دارد. انسان هنگامی که از رحم مادر جدا میشود، در فضایی جدید قرار میگیرد که همان فضای معماری است. انسان در فضای معماری زندگی میکند، به فضا فکر می کند و فضا را خلق مینماید . - 2 - فضا در مفهوم موجود خویش به تنهایی هیچ ویژگی خاصی را مطرح نمی کند ولی به محض آن که یک گروه انسانی فعالیتی را در مکانی مطرح کند، معنای نمادین فضا پدیدار می شود. از این پس فضا بستری برای بیان فعالیت و رفتارهای انسانی می گردد؛ محلی برای تخیل و واقعیت . - 3 -
رنگ چیست؟
رنگ در لغت، کیفیتی است که از ظاهر چیزی دیده میشود؛ مانند سفیدی، سرخی، سبزی .ابن منظور در این باره گوید: رنگ هیئتی است چون سیاهی و قرمزی. رنگ هر شیء چیزی است که باعث تمایز آن از شیءِ دیگر می شود طریحی نیز رنگ را چون ابن منظور تعریف کرده است ؛ بنابراین، باید گفت که رنگ از مفاهیم بسیار واضح و معروف در میان عرف و فرهنگهای عمومی است؛ به گونهای که برخی از اهل لغت نیازی به تعریف آن ندیدهاند . - 4 - در سال 1666، اسحاق نیوتن، دانشمند نامدار انگلیسی، کشف کرد که چنانچه نور خالص سفید از یک منشور عبور داده شود، به رنگهای قابل رؤیت تجزیه میشود. نیوتن همچنین کشف کرد که هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده و قابل تجزیه به رنگهای دیگر نیست .آزمایشهای بعدی نشان داد که با ترکیب نورها می توان رنگهای مختلف را ایجاد کرد. برای مثال، نور قرمز در ترکیب با نور زرد، رنگ نارنجی را به وجود میآورد . رنگی که بر اثر ترکیب دو رنگ دیگر به وجودآید را ترکیبی میگویند. بعضی از رنگها، مثل زرد و ارغوانی، در صورت ترکیب شدن، همدیگر را خنثی میکنند و نور سفید میسازند. این رنگها را نیز رنگهای مکمّل مینامند - . - 5 رنگ در علم روانشناسی روانشناسی دانشی بسیار گسترده است و از رشتهها و دیدگاه های اجتماعی و آموزشی گوناگون تشکیل یافته است؛ لذا نمیتوان یک تعریف جامع و مقبول از همه روانشناسان ارائه داد. با این همه، اکثر پژوهشگران این رشته، روانشناسی را دانش رفتار و فرآیندهای روانی تعریف کردهاند که هم رفتار مشهود و هم اندیشه و احساسهای پنهان را مورد بررسی قرار میدهد - . - 6
تاریخچه پیدایش رنگ:
اولین رنگی که بهوجودآمد آبی آسمانی بود. بعد از آبیآسمان، آبیدریایی، سپس سبز کلروفیلی نباتات و بعد گیاهان وحیوانات، کره زمین را از رنگ های گوناگون، پر زرق و برق گردانیدند و آنگاه انسان پا به عرصهی گیتی نهاد. اولین رنگ هایی که بشر اولیه شناخت سیاه و سفید بود - شب و روز - یا به عبارتی آبی تیره در شب و زرد روشن در روز بود. او در نقاشی غارها و آراستن ابزار و زیورآلات خود از رنگ ها استفاده میکرد.او مواد اولیه رنگها را از مواد طبیعی تهیه میکرد اما بعد ها رنگرزی به عنوان شغل پراهمیت برای انسان پیدا کرد. در این میان ایرانیان، مصریان، یونانیان، بیشتر از همه اقوام درخشیدهاند و در استفاده از رنگها تبحر خاصی داشتهاند.بر اساس این ادعا می توان نتیجه گرفت که هیچ شیء و موجودی بدون تأثیر از رنگ وجود ندارد و یکی از ادوات خلقت تأثیر رنگ آن می باشد .
تأثیر رنگ از نظر روانشناسی:
با وجودی که اثر رنگها تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق میکند امّا برخی از تأثیرات رنگها دارای معنی یگانهای در سراسر جهان هستند. رنگهایی که در طیف رنگها در ناحیه قرمز قرار دارند به عنوان رنگهای گرم شناخته میشوند که این دامنهاش از احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت متغیّر است. رنگهایی که در ناحیه آبی طیف قرار دارند، رنگهای سرد نامیده می شوند و شامل آبی، ارغوانی و سبز هستند. این رهانگمعمولاً آرامش بخشند امّا گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بیتفاوتی را به ذهن آورند
