بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر بهمنظور بررسی اثر مکمل غذایی کیتوزان بر شاخصهای رشد ، هماتولوژی، بیوشیمیایی سرم خون و ایمنی ذاتی ماهی کفال خاکستری به مدت 60 روز صورت گرفت. در این مطالعه، تعداد 120 قطعه ماهی کفال خاکستری با میانگین وزنی 12/01±1/04 گرم در یک طرح کاملا تصادفی به 4 تیمار آزمایشی و 3 تکرار - با تعداد 10 قطعه در هر تکرار - تقسیم شدند و بهترتیب با رژیمهای غذایی حاوی 0، 5، 10 و 15 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا مورد تغذیه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که رژیمهای حاوی 10 و 15 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا، تفاوت معنیداری در شاخصهای رشد و تغذیه در مقایسه با تیمار شاهد و تیمار حاوی 5 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا نشان دادند . - P<0/05 - بالاترین وزن نهایی، شاخص وضعیت، نسبت کارایی پروتئین، افزایش وزن بهدست آمده و تعداد گلبولهای قرمز در تیمار حاوی 10 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا مشاهده شدکه با بقیه تیمارها دارای تفاوت معنیدار بود .
- P<0/05 - بیشترین هموگلوبین، تعداد گلبولهای سفید، هموگلوبین متوسط گلبولهای قرمز خون، حجم متوسط هموگلوبین گلبولهای قرمز خون، پروتئین تام، گلوبین و فعالیت لیزوزیم در تیمارهای حاوی 10 و 15 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا مشاهده شد که با بقیه تیمارها تفاوت معنیداری را نشان دادند - . - P<0/05 در مجموع بر اساس نتایج این تحقیق، افزودن 10 و 15 گرم مکمل غذایی کیتوزان بر کیلوگرم جیره غذایی ماهی کفال خاکستری بهمنظور بهبود شاخص های رشد، هماتولوژی، پاسخهای بیوشیمیایی خون و ایمنی ذاتی در این ماهی پیشنهاد میشود.
امروزه استفاده از محرکهای رشد با منشاء طبیعی به دلیل عواملی نظیر ارزش اقتصادی و کم هزینه بودن تولید آنها، نداشتن اثرات تخریبی بر محیط زیست - داروهای ارگانیک - ، کم بودن عوارض جانبی در مقایسه با داروهای شیمیایی و عدم ایجاد مقاومت نسبی عوامل بیماریزا به این محرکها منجر شده تا این منابع ارزشمند دارویی از ارزش و جایگاه خاصی در درمان برخوردار باشند . - Bricknell and Dalmo,2005 - کیتوزان یکی از محرک-های رشد و ایمنی مناسب در آبزیان است. از نظر ساختارشیمیایی پلیمری از گلوکز آمین میباشد و از استیل زدایی کیتین بهدست میآید - Kim and . - Rajapakes,2005 حلالیت کیتوزان در آب و سایر حلالهای قطبی نسبت به کیتین بیشتر است و دارای خواص بیولوژیکی مانند افزایش تحریک و تعدیل ایمنی، ضد توموری، افزایش رشد و فعالیت ضد میکروبی میباشد . - Esmaeili et al.,2014 - گزارشات متعدد و بعضا متناقضی از اثر کیتوزان بر شاخصهای رشد - Lin et al .,2011 - و فاکتورهای خونی آبزیان Lin et al.,2012; Maqsood et al.,2010 - ، - وجود دارد.
یکی از عمدهترین مسائلی که پرورش دهندگان ماهی با آن مواجه هستند عدم رشد، کاهش میزان ماندگاری و بقای ماهیان به خصوص در پرورش متراکم می-باشد . - Aathi et al .,2013 - بر این اساس تقویت سیستم ایمنی بدن و استفاده از محرکهای رشد به ویژه در گونههای با ارزش اقتصادی از اصلی-ترین نیازهای پرورش دهندگان و مهمترین رویکرد محققان میباشد . - Esmaeili et al.,2014 - هدف از این تحقیق، به بررسی سطوح مختلف کیتوزان بر رشد، ایمنی ذاتی و برخی از شاخصهای خونی ماهی کفال خاکستری به عنوانی یکی از گونههای با ارزش اقتصادی میپردازد.
مواد و روشها این پژوهش در اواخر آذرماه 1394 در کارگاه تکثیر و پرورش ماهی موسسه تحقیقات شیلات چابهار انجام شد 120. قطعه ماهی با میانگین وزنی 712/01±1/04 گرم بهطور تصادفی به 4 تیمار با 3 تکرار برای هر تیمار در داخل مخازن 60 لیتری - عمق 50 سانتیمتر - که متصل به سیستم هوادهی قابل کنترل مرکزی بودند، تقسیمبندی شدند 10 - قطعه ماهی در هر تکرار - . تیمار 1 بهعنوان گروه شاهد تنها از غذای کنسانتره - ساخت شرکت 21 بیضاء شیراز - استفاده نمود تیمار 2، 3 و 4 بهترتیب با 5، 10 و 15 گرم بر هر کیلوگرم غذا تغذیه شدند. سپس سطوح مشخص کیتوزان در اسید استیک 1 درصد حل و با اسپریکنندههای جداگانه به سطح غذا اسپری شدند پس از 48 ساعت جیرههای خشک جمعآوری و در نایلونهای مجزا در دمای -20 درجه سانتیگراد نگهداری شدند.
تیمار شاهد تنها با 1 درصد اسید استیک اسپری شد . - Asmita et al.,2013 - ماهیها در دو وعده 9 صبح و 16 عصر مورد تغذیه قرار گرفتند .بهمنظور اندازهگیری شاخصهای رشد، در انتهای آزمایش، وزن - با دقت0/01 گرم - و طول - با دقت 1 میلیمتر - ماهیهای هر مخزن ثبت گردید. برای سنجش هماتولوژی و پاسخ ایمنی ذاتی بهصورت تصادفی از 9 قطعه ماهی هر تیمار پس از بیهوشی با عصاره گل میخک 2 - گرم بر لیتر - خونگیری صورت گرفت. خون فاقد هپارین پس از جمعآوری در میکروتیوب با دور 3000 بر دقیقه بهمدت 10 دقیقه سانتریفوژ Hettich - مدل DV200، ساخت کشور ژاپن - و سرم آن جدا گردید و در دمای -70 ˚& نگهداری شد . - Harikrishnan et al.,2012 - برای شمارش کلی گلبولهای سفید و گلبولهای قرمز خون به روش مستقیم با استفاده از لام هموسیتومتر، میزان هموگلوبین، طبق روش سیانومت هموگلوبین، میزان هماتوکریت از روش میکروهماتوکریت استفاده گردید . - Goldenfarb et al.,1971 - اندیسهای گلبولی یعنی حجم متوسط گلبولی - Mean Corpuscular Volume - ، میزان متوسط هموگلوبین گلبولی - Mean Corpuscular Hemoglobin - و غلظت متوسط هموگلوبین گلبولهای قرمز - Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration - با استفاده از فرمولهای استاندارد محاسبه شدند .
مقدار پروتئین تام سرم به روش بیوره ومقدار آلبومین تام سرم با استفاده از کیت تشخیصی شرکت پارس آزمون مورد سنجش قرار گرفت و از کسر پروتئین تام از آلبومین میزان گلوبولین محاسبه شد . - Kumar et al.,2005 - سنجش فعالیت لیزوزیم سرم نمونهها، بر اساس روش توصیه شده توسط Ellis - 1990 - صورت گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه - ANOVA - و جهت مقایسه میانگینها - میانگین± خطای معیار - ازپس آزمون مقایسه چند دامنهای دانکن با سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد . - p=0/05 -
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تغییرات شاخص های رشد در بین تیمارهای مختلف نشان داد که که افزودن مقادیر 10 و 15 گرم کیتوزان در هر کیلوگرم غذا تفاوت معنیداری را در شاخصهای رشد و تغذیه در مقایسه با تیمار شاهد و تیمار تغذیه شده با 5 گرم کیتوزان در هر کیلوگرم غذا ایجاد کرد و بیشترین میزان وزن نهایی، شاخص وضعیت، میزان افزایش وزن بدن و نسبت بازدهی پروتئین در تیمار حاوی 10 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا مشاهده شد و اختلاف معنیداری با سایر تیمارها نشان داد. Gapalakannan و - 2006 - Arul گزارش کردند که کیتوزان با افزایش هضم و جذب غذا باعث رشد بیشتر و کاهش ضریب تبدیل غذایی در گونه کپور معمولی تغذیه شده با 10 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا شد که با نتایج بهدست آمده از این تحقیق و تحقیقات مشابه صورت گرفته بر روی کپور معمولی تغذیه شده با 10 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا - Esmaeili et al.,2014 - ، کفشک ماهی تغذیه شده با 1 درصد کیتوزان - Cha et al.,2008 - و کپور روهو تغذیه شده با 10 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا - Aathi et al.,2013 - همخوانی داشت.
نتایج حاصل از تحقیق حاضر نشان داد که بیشترین هموگلوبین، تعداد گلبولهای سفید، هموگلوبین متوسط گلبولهای قرمز خون و حجم متوسط هموگلوبین گلبولهای قرمز خون، در تیمارهای حاوی 10 و 15 گرم کیتوزان بر کیلوگرم غذا مشاهده شدند که با بقیه تیمارها تفاوت معنیداری را نشان دادند که میتوان گفت که کیتوزان تاثیر مثبتی بر عملکرد بافت خونساز و بهبود شاخصهای خونی دارد و با تاثیر بر جذب آهن مانع کم خونی میشود . - Aathi et al .,2013 - از طرفی دیگر تعداد گلبولهای سفید یکی از شاخصهای مهم سلامتی و وضعیت سیستم ایمنی در ماهیها است و نقش مهمی در فعالیتهای فاگوسیتی و پاسخ ایمنی به مبارزات باکتریایی، ویروسی و انگلی دارد - . - Harikrishnan et al.,2012 لذا با توجه به افزایش تعداد گلبول سفید در پژوهش حاضر میتوان گفت که کیتوزان موجب افزایش پاسخ ایمنی غیر اختصاصی در ماهی کفال خاکستری میشود.
