بخشی از مقاله
چکیده
ماهی کفال خاکستري یکی از گزینه هاي اصلی آبزي پروري در آبهاي شور و لب شور دنیا می باشد. تلاش هاي فراوانی جهت مولد سازي و تکثیر این گونه در کشور با واردات بچه ماهی از خارج صورت گرفته است. در طی سال هاي اخیر با همت کارشناسان مرکز تحقیقات شیلاتی آبهاي دور- چابهار جمعیت بومی این گونه در دریاي عمان شناسایی شده و تعدادي مولد و پیش مولد وحشی توسط این مرکز صید و اقدام به نگهداري و پرورش آن به منظور اهلی سازي و تکثیر و تولید لارو جهت پرورش در شمال و جنوب کشور گردید. تلفاتی به سبب وقوع برخی انگل ها در پوست این ماهی ها گزارش گردید.
ماهی ها پس از صید و بعد از 3 ماه آداپتاسیون، به منظور مولدسازي تعداد 65 قطعه با وزن هاي 254 تا 1500 گرم و طول چنگالی 28 الی 51/5 سانتی متر در اسفند 89 به یک استخر خاکی در سایت پرورش میگوي گواتر منتقل شد. تلفات 7 قطعه ماهی در یک روز گزارش شد که در بررسی ها مشاهده گردید که تلفات تازگی نداشته و از قبل از آن نیز به تدریج اتفاق می افتاده است زیرا بقایایی از ماهی هاي تلف شده قبلی در استخر مشاهده گردید. با بررسی این ماهی ها انگل Caligus sp. از پوست جدا شد. از علائم ظاهري وجود انگل هاي یاد شد می توان به خونریزي در پوست ماهی هاي با آلودگی شدید را نام برد.
کلمات کلیدي: کفال خاکستري، Caligus sp.، انگل، پوست
مقدمه
گونه هاي کفال خاکستري به طور موفقیت آمیزي در چین، هنگ گنگ، فلیپین، اندونزي، چین ، ژاپن و ایتالیا پرورش داده می شوند - 4، . - 7 کفال ماهیان کاتادروموس هستند که در دریا تخمریزي می کنند ولی به مصب ها و بخش هاي پایین تر رودخانه ها یا به درون مرداب ها جایی که آب لب شور است ، وارد می شوند - شکل . - 1کفال ها با توجه به دما در سن 2 تا 5 سالگی به بلوغ جنسی می رسند. فصل تخمریزي آنها از انتهاي تابستان تا ابتداي زمستان است. پس از آن کفال ها به طور دسته جمعی شنا و به بخش هاي عمیق تر دردریا مهاجرت می کنند و درقسمت هاي سطحی آب پهنه اي به عمق درحدود 150 متر یابیشتر تخمریزي می کنند - . - 7 تعداد تخم تولید شده توسط هرماهی ماده 1تا 3 میلیون عدد است. تخمها مدور و شفافند و 0/93 تا 0/95 میلیمتر قطر دارند. این تخمها غشاي روغنی بزرگی دارند که موجب شناوري آنها می شود.
کفال خاکستري یا مخطط جMugil cepalusض در آبهاي ساحلی ، مصب ها و مرداب هاي نواحی گرمسیري و نیمه گرمسیري یافت می شوند. به دلیل ماهیت اوري هالین این گونه را می توان به طور موفقیت آمیزي در استخرهاي آب شیرین به تنهایی یا همراه با سایرگونه ها ي ماهی به صورت توام پرورش داد. این گونه داراي یک دهان انتهایی به همراه دندان هاي روي لب و یک بدن که درانتهاي به تدریج فشرده می شود، یک سر پهن که درست درقسمت بالایی پهن است. بافت چربی که قسمت عمده بیرونی چشم را می پوشاند. دوباله پشتی که اولی کوتاه بوده و شامل چهار خارودومی داراي هشت باله نرم می باشد و باله مخرجی که داراي 7-9 شعاع نرم و 3خار می باشد.
همچنین وجود دوزائده پیلوریک مشخصه جنس M.cephalus می باشد . - 10 - در ضمن داراي یک جفت گناد جنسی اندکه معمولا در امتداد قسمت پشتی در بخش عقبی حفره شکمی قرار می گیرند.در کفال خاکستري زنده بخش پشتی بدن معمولا قهوه اي متمایل به خاکستري است، پهلوها نقره اي رنگ با خطوط جانبی و شکم سفید می باشد. در محور سینه اي کفال زنده یک لکه آبی رنگ کاملا مشخصی وجود دارد .در این ماهی علائم ظاهري وجود ندارد که بتوان دوجنس نر وماده را ازیک دیگر تشخیص داد.شپش هاي دریایی از آزاردهنده ترین انگل هاي ماهی هاي پرورشی دریایی است. پرورش آزاد .ماهیان در نروژ و کانادا سالانه متحمل ضررهاي فراوان اقتصادي به همین دلیل می شوند - . - 6
ماهی آزاد آتلانتیک در نیمکره شمالی در شرایط پرورش در آب شور با دو گونه از شپشهاي دریایی آلوده می شود: لپکوفتریوس سالمونیس و کالیگوس الونگاتوس، آلوده شدن به انگل ها باعث آسیب به پوست در نزدیک سر و نقاط دیگر بدن می شود که نهایتال موجب مرگ و میر ماهی می شود . - 9 - آلودگی با کالیگوس الونگاتوس باعث مرگ ماهی قزل آلاي پرورشی در قفس گردید . - 8 - از آنجا که پرورش غیر آزاد ماهیان که در حال گسترش در جهان رو به گسترش می باشد، شپش دریایی یکی از معضلات در پرورش این ماهیها در آب شور محسوب می شود. سه گونه بالقوه بیماریزا در پرورش ماهیان دریایی در آسیا بیشتر مطرح بوده است. کالیگوس اپیدمیکوس، اورینتالیس و پونکتاتوس که در کفال ماهیها نیز گزارش گردیده است 3 - ، . - 5
مواد و روش کار
با توجه به اجراي پروژه ملی تکثیر و پرورش کفال خاکستري - Mugil cephalus - در مرکز تحقیقات ذخایر آبزیان آبهاي داخلی – استان گلستان وکمبود ذخایر این گونه در دریاي خزر و به منظور کاهش هزینه هاي واردات مولدین و بچه ماهی این گونه از کشورهاي دیگر به دلیل گزارشات موچود مولدین این گونه در مناطق ساحلی دریاي عمان در طی سال گذشته به نظر می رسید که نیاز به بررسی مجدد به منظور صید و درصورت موجود بودن مولدین آن در مناطق صیادي اقدام به انتقال مولدین به صورت زنده به مرکز تحقیقات شیلات استان گلستان صورت گیرد.در این راستا کارشناس مذکور جهت بررسی و هماهنگیهاي لازم با صیادان و مرکز تحقیقات شیلاتی آبهاي دور- چابهاربه منطقه اعزام گردید.
در این مرحله با توجه شناخت و دیدگاههاي قبلی سه منطقه صیادي چابهار،کنارك وپزم از نظر وجود کفال ماهی خاکستري مورد بررسی قرار گرفت 1 - ، - 2 و پس ازمشخص شدن وجودآنها در مناطق صیادي مذکور و بدست آوردن نمونه ها به بررسی آنها از نظر رسیدگی جنسی مبادرت گردید که در طی این بررسی ها مشخص گردید که بیشترین فراوانی این گونه در مناطق صیادي پزم و کنارك می باشد ولی به دلیل احتمال همکاري بیشتر صیادان در منطقه کنارك با مرکز تحقیقات شیلات این منطقه بیشتر مدنظر قرارگرفت. به همین خاطر براساس تصیمات اتخاذ شده با مرکز تحقیقات شیلا ت جهت نگهداري مولدین صید شده درکارگاه تکثیر مرکز با یکی از صیادان بومی منطقه توافق گردید در قبال اخذ بهاء و حق الزحمه مولدین کفال خاکستري را صید و به کارشناسان مربوطه تحویل دهند تا اقدامات لازم جهت انتقال آنها به مرکز تحقیقات شیلات چابهار انجام دهند. در این مرحله همچنین تعدادي مولد - جهت بررسی احتمال وجود این گونه - صید و کارگاه تکثیر مرکز تحقیقات چابهارانتقال گردید.
