بخشی از مقاله
چکیده
کاسنی معمولی نام علمی Cichorium intybus L گیاهی است از راسته گل مینا - Asterales - تیره گلستاره ایها - Asteraceae - از سرده کاسنیها - - Cichorium از. این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است. کاسنی انواع مختلفی دارد سه نوع آن معروف است. کاسنی بری که به tansy شهرت دارد در ایران نمیروید. کاسنی زرد که به گل قاصدک شهرت دارد و در طب قدیم ایران به نام ترخشقون نام بردهاند در بیشتر نواحی ایران پراکندگی دارد و کاسنی معمولی. کاسنی معمولی، یک گیاه دارویی پایا با گل های آبی یا ارغوانی است. کاسنی در اصل بومی جهان قدیماست و بعداً در قاره آمریکا نیز بهصورت گیاه خودروی کنار جادهای درآمده است. منشأ اصلی این گیاه اروپای مرکزی، مناطق غربی و مرکزی آسیا و شمال آفریقا است و پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف ایران به خصوص شهرستان اقلید، آذربایجان و مناطق کوهستانی خراسان دارد. به آب و هوای پخنک، آفتابی یا کمی سایه نیاز دارد و گرمای شدید تابستان راتحمل نمیکند. به همین منظور از بین دانش آموزان 26 نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه 13 نفری تجربی و کنترل تقسیم شدند. آزمودنیها در یک پیش آزمون در یک تست دو 4*9 متر شرکت نموده و پس از آن مقداری عرق کاسنی داده شد و مجددا تست 4*9 بعمل آمد. برای تشخیص همسانی و طبیعی بودن اطلاعات، از آزمون کولموگروف-اسمیرنف و برای بررسی اختلافات درون گروهی از tهمبسته و با آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. همچنین از آزمون t مستقل برای بررسی اختلاف بین گروهی استفاده گردید. نتایج این پژوهش داد مصرف مکمل عرق کاسنی تاثیری بر چابکی دانش آموزان پسر نوجوان ندارد.
واژگان کلیدی:کاسنی، پسر نوجوان،دوی 4*9
مطالعه و شناخت پوشش گیاهی مناطق مختلف جهان از دیر باز مورد توجه بسیاری از محققان و دانشمندان بوده است. گذشته بشر نشان می دهد اولین نیاز های طبیعی انسان را گیاهان تامین کرده و حاکمیت این دیدگاه که گیاهان منبع غذایی، پوشاکی ، دارویی و غیره می باشد، سبب برانگیختن حس کنجکاوی و تحقق در زمینه گیاهان شده که نتیجه آن شناخت سیستماتیک گیاهان در دنیا است. کاسنی یکی از گیاهان دارویی موثر است که در انواع مختلف در طبیعت وجود داشته و همه اجزای آن خواصی بسیار مفید برای بدن دارد، البته اگر به اعتدال مصرف شود - . - 1 کاسنی و عرق کاسنی، از دیرباز در میان ایرانیان جایگاه و منزلتی خاص داشته و همه مادربزرگها، در میان تمام شیشههای عطر و ادویه در مطبخ خانه هایشان، یک قرابه کوچک، عرق کاسنی را در کنار شاتره، گل گاوزبان، نعناع و. . . نگهداری می کردند. عطاران و صاحبنظران در حوزه گیاهان دارویی و طب سنتی، عرق کاسنی را سرد میدانند که از جمله فواید عرق کاسنی در از بین بردن حرارت و التهاب بدن، احساس رخوت و سستی، رنگ پریدگی و زردی چهره و خصوصاً تنبلی کبد است و اگر با دقت و مستمر استفاده شود، تاثیراتش قابل مشاهده است . - 2 -
در ایران، از گذشته دور تاکنون از فواید عرق کاسنی آگاهی داشتند و قسمتهای مختلف گیاه کاسنی و عرق آن را به عنوان تصفیه کننده خون و شستشو دهنده کبد، استفاده می کردند، کاسنی در دو نوع صحرایی یا وحشی و کاسنی کشت شده توسط کشاورزان، وجود دارد که نوع وحشی آن در اوایل بهار در کنار جویبار یا در میان سبزه زار میروید - . - 3 زمان برداشت این گیاه دارویی اواسط خرداد ماه است و کار برداشت کاسنی به مدت یک ماه به طول میانجامد. اضافه کردن کاسنی به سرکه انگبین یا همان شربت سکنجبین در ایران امری متداول بوده و مردم از این خوراکی برای کاهو خوران بعدازظهرها، بهره میبردند. کاسنی با تاثیراتش روی کبد، زمینه دفع صفرا از بدن را فراهم کرده و زردی را می زداید و بار کبد را سبک میکند، به همین دلیل مسکنی تاثیرگذار برای تب محسوب میشود - . - 4 کبد عضو سم زدای بدن بوده و بیش از 500 کارکرد حیاتی دارد که تفکیک مواد مغذی از مواد زاید، سم زدایی، تجزیه مواد شیمیایی، انهدام میکروب ها، تنظیم هورمونها، سوخت و ساز چربی ها، پروتئین ها و قندها، دفع اوره و. . . از جمله وظایف کبد است.
هر چیزی که میخوریم، میآشامیم، تنفس میکنیم یا با پوستمان تماس دارد سرانجام به کبدمان میرسد، بنابراین اگر این عضو دچار اختلال شود، همه بدن را درگیر کرده و عوارض آن به سرعت انتشار پیدا میکند و علائمی چون زردی پوست، خستگی مفرط، التهاب بدن، عطش، چربی خون بالا و. . . از جمله علائم بروز مشکل در کبد محسوب میشود - . - 5 از دیگر فواید عرق کاسنی این است که ملین و ادرارآور خوبی بوده و با خروج سموم از بدن التهاب بدن، تبهای صفراوی، یرقان و زردی ناشی از گرمی را رفع، کیسه صفرا، کلیه و مثانه را از سنگ پاک، التهاب معده را برطرف، اسید کلریدریک معده را تحریک و اشتها را زیاد می کند . هرچه این عرق تلخ تر باشد فواید عرق کاسنی بیشتر است و در التیام امراض کبدی موثرتر است. عرق کاسنی برای مبتلایان به نقرس و هپاتیت مفید است - . - 6 ایمنی در برابر بیماریهای عفونی از دیگر خواص عرق کاسنی است. این عرق سرشار از ویتامین C بوده و نوع وحشی آن فسفر و آهن گیاهی دارد. از فواید عرق کاسنی برای پوست میتوان گفت که عرق کاسنی با تقویت کبد، رنگ پوست را روشن، بیماریهای مزمن پوستی به خصوص اگزما را التیام، رسوبات ادراری و جوشهای ناشی از گرمی غذاها را رفع میکند . - 7 -
عرق کاسنی بهترین دارو برای افزایش نیروی جنسی است. که این یکی از خواص عرق کاسنی برای مردان است. دیگر خاصیت عرق کاسنی این است که به دلیل آن که روی کبد اثری نیکو دارد این عضو میتواند به تنظیم هورمونها پرداخته و در افزایش قدرت باروری نطفه و تنظیم و تقسیم کروموزوم های نر و ماده تاثیرگذار باشد - . - 8 مصرف عرق کاسنی در درمان فشار خون، تقویت معده، کبد، کلیه، درمان ضعف اعصاب و همچنین رفع عطش بسیار مناسب است. علاوه بر فواید عرق کاسنی، این ماده مضراتی نیز دارد. مصرف بلندمدت فرآوردههای کاسنی، موجب تخریب عروق شبکیه میشود، علاوه بر این مصرف طولانی مدت فرآوردههای کاسنی موجب افت فشار خون و افزایش ترشحات صفرا میشود - . - 9
و با توجه به این که مصرف فرآورده های کاسنی موجب انقباض عضلات رحمی میشود، مصرف عرق کاسنی در بارداری احتمال زایمان زودرس را تقویت میکند. برگ کاسنی دارای املاحی نظیر سولفاتها و فسفاتهای سدیم و منیزیم و پتاسیم است. گلوکزید تلخی به نام شیکورین Chicarine یا سیکورین Cichorine نیز در آن یافت می شود. گل های آن به علاوه دارای سیکوری ئین می باشد که ایزومر اسکولین - Esculine - است. سیکوری ئین Cichoriine با فرمول C15 h16 O9و به وزن ملکولی 340/28 در گل های کاسنی یافت می شود - . - 10 ریشه کاسنی دارای 11 تا 15 درصد انیولین، 10 تا 22 درصد قندهای مختلف نظیر گلوکز، لولز و ساکارز یک ماده رزینی، مقدار کمی تانن، اسانس، پکتین، لوولین Levuline و ثیکورین می باشد که به سهولت در آب، تبلور حاصل می کند مقدار درصد اینولین که به حالت محلول در شیره سلولی اعضای گیاه وجود دارد تدریجاً در پاییز زیاد می شود، در حالی که مقدار آن در بهار به حداقل می رسد . برگ و ریشه گیاه دارای ویتامینهای B,G,K,P است و گرد ریشه بو داده کاسنی به علت مصرفهای زیادی که دارد در بعضی نواحی اروپا پیوسته مورد استفاده قرار می گیرد - . - 11
روش شناسی
روش پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل انجام شد. نمونه پژوهش بر روی 24 نفر از دانش اموزان پسر نوجوان بود که در 2 گروه 12 نفری قرار گرفتند. - 12 نفر تجربی و 12 نفر کنترل - که هر کدام پس از دوره های تمرین تحت بررسی قرار گرفت. نحوه انتخاب دانش آموزان به این صورت بود که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی، اسامی دانش آموزان در کیسه مخصوص قرعه کشی قرار گرفتند و از بین آنها به صورت تصادفی نام افراد را بیرون کشیدیم و در گروه های دو گانه تجربی با میانگین - سن 16/05 ± 1/ 3 سال، وزن ±4/42 44/10 کیلوگرم و قد 6/2 - 134/53 سانتی متر - و گروه کنترل - سن 16 / 92 - 1/7 سال و وزن - 4/32 45/55 کیلوگرم و قد 5/7 135/53 - سانتی متر - قرار گرفتند. در ابتدا آزمودنیها نسبت به تکمیل پرسشنامه سلامت وپزشکی ورضایت نامه اقدام کردند. از گروه تجربی تست دوی 4*9 متر گرفته شد و رکورد آنها ثبت شد وسپس صرفا به گروه تجربی یک فنجان عرق کاسنی به آنها داده شد . و چهارساعت بعد مجددا از آنها تست بعمل امد و رکورد ثبت شد. برای برای تشخیص همسانی و طبیعی بودن اطلاعات، از آزمون کولموگروف-اسمیرنف و برای بررسی اختلافات درون گروهی از tهمبسته و با آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. همچنین از آزمون t مستقل برای بررسی اختلاف بین گروهی استفاده گردید.
