بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر تمرین مقاومتی و پلایومتریک بر سرعت و چابکی دانشآموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت میباشد. این مطالعه نیمه تجربی و به صورت پیشآزمون- پسآزمون در سه گروه انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت تشکیل میدادند. همچنین نمونه آماری این پژوهش را 45 نفر از دانشآموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت شامل شدند. آزمودنی ها به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری - مقاومتی، پلایومتریک و گواه - تقسیم شدند. حرکات تمرینات مقاومتی دایرهای عبارت بودند از: پرس پا، پرس سینه، اکستنشن ساق، سرشانه، پشت بازو، اسکات، جلو بازو بودند. اما حرکات تمرینات پلایومتریک عبارتند از: پرش اسکوات، لی با یک پا، پرش اسکی سرعت، پرش به طرفین، پرش با استفاده از جعبه، پرش افقی، پرش جانبی از مانع بودند. از آزمون T زوجی برای مقایسه نتایج پیشآزمون و پسآزمون در گروه ها استفاده گردید و همچنین برای مقایسه نتایج سه گروه با هم از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی در سطح آلفای کوچکتر از 0/05 استفاده شد. دربارهی تفاوت های درون گروهی نتایج بیانگر آن بود که انجام هشت هفته تمرینات مقاومتی و پلایومتریک تاثیر معناداری بر کاهش زمان چابکی و سرعت آزمودنی ها در پسآزمون داشته است . - P<0/05 - نتایج آزمون تعقیبی - LSD - نشان داد در چابکی و سرعت، بین گروه گواه با گروه های مقاومتی و پلایومتریک اختلاف معناداری وجود دارد ولی بین گروه پلایومتریک با قدرتی اختلاف معناداری دیده نشد. برطبق یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که برای بهبود وضعیت چابکی و سرعت در گروه سنی نوجوان، انجام تمرینات مقاومتی و پلایومتریک تاثیر نزدیکی ایجاد می کند. در نتیجه انجام تمرینات ذکر شده با توجه به رعایت ویژگی های نمونه های تحقیق در پژوهش حاضر توصیه می شود.
کلید واژه ها: تمرین مقاومتی، تمرین پلایومتریک، سرعت، چابکی، دانشآموزان پسر مقطع متوسطه
مقدمه
آمادگی جسمانی داشتن قوای جسمانی مطلوب برای اجرای فعالیتهای شغلی روزمره و فعالیت بدنی مناسب تعریف میشود - نپردیت و همکاران، . - 2009 آمادگی جسمانی یکی از مهمترین بخشهای تمرینی رشته های ورزشی است که لازمه دستیابی به اجرای ورزشی بهینه است - میکلسون و همکاران، . - 2006 هدف اصلی از آمادگی جسمانی، افزایش قابلیتهای عملی ورزشکاران و توسعه قابلیتهای آنان تا بالاترین حد هنجارهاست - کامینکا و همکاران، . - 2001 عناصر قابل سنجش آمادگی جسمانی به دو دسته تقسیم میشوند که عبارتند از گروه اول عناصری هستند که در ارتباط با مهارتهای ورزشی میباشند که عبارتند از: چابکی، تعادل، هماهنگی، سرعت، توان و زمان عکس العمل. گروه دوم عناصری هستند که در ارتباط با سلامتی میباشند که عبارتند از: استقامت قلبی تنفسی، ترکیب بدن، قابلیتهای عضلات اسکلتی مانند انعطاف پذیری، قدرت عضلانی و استقامت عضلانی. به طور کلی، شاخص توده بدنی و آمادگی جسمانی می توانند به عنوان معیارهای مفید، ساده و حساس در ارزیابی وضعیت سلامتی افراد مورد استفاده قرار گیرند.
این شاخص مهمترین نقش را در بهبود جسمانی دارد و از پارامترهای مرتبط با سلامتی و اساس اجرای بسیاری از مهارتها و اجرای ورزشی در سطوح مختلف است - ایکبلوم و همکاران، . - 2005 آمادگی جسمانی از دیدگاه سلامت عمومی یکی از مفاهیم مهم در دوران کودکی و نوجوانی می باشد - ارتیگن و همکاران، . - 2008 نتایج پژوهشی نشان میدهد دانش آموزانیکه دارای تناسب جسمانی بهتر و آمادگی فیزیکی قابل قبولی نسبت به همکلاسی های خود هستند در امتحانات استاندارد مدارس نتایج بهتری میگیرند - مولینر و همکاران، . - 2010 نتایج مطالعات نشان می دهد که افزایش قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، انعطاف پذیری اثرات مثبتی بر سیستم قلبی- عروقی دارد و باعث کاهش آسیبهای عضلانی و اسکلتی میشود - ایکبلوم و همکاران، :2005 مولینر و همکاران، . - 2010 همچنین نتیجه تحقیقات نشان میدهد که سازگاری بهتر با محیط نیاز به تعادل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی مناسب در فرد دارد چنانچه افراد تحت نظر وضعیت جسمانی و ترکیب بدنی شرایط مطلوبی نداشته باشند معمولا گوشه گیر، بدبین و منزوی میشوند و یا به عبارتی از تعادل روانی مناسبی برخوردار نخواهند بود - هاسل و همکاران، - 1991، که خود این مطلب اهمیت موضوع آمادگی جسمانی را در مدارس مناطق مختلف و رابطه آن را در پیشرفت تحصیلی و شادکامی دانش آموزان نشان میدهد. همچنین آگاهی از میزان سلامت جسمی و روانی دانش آموزان و دانشجویان و شاخصهای مرتبط با آنها مانند شاخص توده بدنی میتواند نقش بسزایی در برنامه ریزی های لازم جهت کاهش اختلالات مختلف و بالا بردن سلامت آنها در مراحل مختلف زندگی داشته باشد. لذا بررسی و کنترل این مشکلات در سنین مختلف زندگی بخصوص در سنین نوجوانی و جوانی از اهمیت خاصی برخوردار است.
بنابراین، با توجه به اهمیت اطلاع از وضعیت سلامتی دانشآموزان و دانشجویان سراسر کشور، که امر بررسی و کنترل سلامتی این قشر جامعه برای همگان حائز اهمیت است و جهت کسب آگاهی از وضعیت شاخصهای مرتبط با بیماریهای قلبی عروقی آنان میباشد - هاسل و همکاران، . - 1991 بحث های زیادی در مورد استفاده از تمرینات مقاومتی برای بهبود عملکرد جسمانی و فواید بهداشتی وجود دارد - کریمر و همکاران، . - 2004 تمرینات مقاومتی از طریق افزایش قدرت عضله، توان و سرعت، هایپرتروفی، استقامت عضلانی، عملکرد حرکتی، تعادل و هماهنگی نقش مهمی در بهبود عملکرد ورزشی بر عهده دارد - کریمر و همکاران، . - 2004 با وجود این امروزه اکثر تمرینات بدنسازی در رشته های مختلف ورزشی، با هدف کنترل وزن، پرورش اندام و یا توانبخشی از این نوع تمرینات استفاده میکنند. علی رغم گرایش بسیار زیاد به تمرینات مقاومتی - کریمر و همکاران، . - 2004 این نوع تمرینات به دلیل نیاز به تجهیزات زیاد، بسیار پر هزینه اند.
تحقیقات نشان دادهاند که تمرینات مقاومتی منجر به افزایش پروتئینهای عضله و در نتیجه هایپرتروفی و به دنبال آن افزایش قدرت عضله میشوند - فتور و همکاران، : 2002 کوفی و همکاران، . - 2007 علاوه بر افزایش قدرت، افزایش توان بی هوازی یا انفجاری پس از تمرینات مقاومتی گزارش شده است - کریمر و همکاران، : 2004 صالحزاده، . - 1377 هر چند تحقیقات کمتری درباره فاکتورهای دیگر آمادگی جسمانی مثل انعطاف پذیری وجود دارد، اما نتایج تحقیقات انجام شده حاکی از بی تاثیر بودن آن است - ماتیور و همکاران، . - 2004 جوکا سروکا - 2005 - در تحقیق خود تحت عنوان تمرینات مقاومتی از نوع توانی در زنان و مردان میانسال به این نتیجه رسید که سه جلسه تمرینات مقاومتی در هفته به مدت 22 هفته باعث افزایش انعطاف پذیری تنه - %14 - ، توان غیر هوازی - %12 - و پرش جفت عمودی - %18 - میشود. هم چنین توصیه شده است که در طول تمرینات مقاومتی، به تمرینات انعطاف پذیری جهت کاهش سفتی، سختی و افزایش کشسانی عضلات توجه بیشتری شود - سلاد و همکاران، . - 2002 جیل و همکاران - 2002 - در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که تمرینات مقاومتی سبب افزایش چمشگیری در توان بی هوازی و قدرت اندام تحتانی شد.
نتایج تحقیق فاتوروس و همکاران - 2005 - نشان داد که 24 هفته تمرینات مقاومتی با شدت%82 درصد 1RM سبب افزایشی به میزان % 63-%91 در قدرت و %17- %25 در توان بی هوازی شد. تحقیقات نشان دادهاند که پس از انجام تمرینات سرعتی ذخایر گلیکوژن عضله به عنوان یک ماده سوختی مهم در فعالیتهایی با تکرارهای سرعتی، افزایش مییابد. این مسئله باعث میشود تا بارگیری مجدد ATP سریع تر انجام گیرد و بنابراین توان هوازی بهبود یابد - ویلسوف و همکاران، . - 2004 از آنجایی که برنامه های تمرینات مقاومتی جایگزین و یا مکمل تمامی برنامههای رقابتی یا تفریحی شده اند، این سوال بوجود میآید که اثر دو روش تمرینات مقاومتی و پلایومتریک بر آمادگی جسمانی دانش آموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت چگونه میتواند باشد؟ و کدام روش تمرینی اثر برجستهتری بر آمادگی جسمانی میتواند داشته باشد. بنابراین محقق به دنبال پاسخگویی به این سوال است که کدام یک از دو نوع برنامه تمرینی مقاومتی- پلایومتریک در یک دوره شش هفتهای میتوانند موجب بهبود فاکتورهای آمادگی جسمانی دانشآموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت شوند.
روش شناسی تحقیق
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر دو روش تمرین مقاومتی و پلایومتریک بر چابکی و سرعت دانش آموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت است. این مطالعه نیمه تجربی و به صورت پیشآزمون-پسآزمون در سه گروه انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشآموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت تشکیل می دادند. همچنین نمونه آماری این پژوهش را 45 نفر از دانش آموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت شامل شدند. آزمودنیها به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری - مقاومتی، پلایومتریک و گواه - تقسیم شدند. متغیر مستقل تحقیق شامل دو نوع تمرین مقاومتی و پلایومتریک است و متغیر وابسته شامل چابکی و سرعت است. ملاکهای ورود آزمودنیها در مراحل تحقیق عدم وجود بیماری خاص، سرگیجه و جراحی در یک سال گذشته، عدم ابتلا به بیماریهایی که مانع انجام حرکات ورزشی شود، پرکردن فرم سلامت و رضایت نامه مشارکت در پژوهش برای شرکت در تمرینات و شاخص توده بدنی طبیعی بود. این پژوهش به مدت 6 هفته و هر هفته سه جلسه انجام گرفت. تمرینات شامل 7 حرکت ایستگاهی بودند و به روش دایرهای انجام شدند.
پروتکل تمرین
در این تحقیق اثر دو تمرین مقاومتی و پلایومتریک بر آمادگی جسمانی دانش آموزان پسر مقطع سوم متوسطه شهر دهدشت مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت تاثیر دو روش تمرینی بر عوامل ذکر شده مورد مقایسه قرار گرفته است. بدین منظور آزمودنیها به سه گروه تمرینات مقاومتی، تمرینات پلایومتریک و گواه تقسیم شدند. یک هفته قبل از شروع تمرینات از آزمودنی ها پیشآزمون گرفته شد که دربرگیرنده فاکتورهای آمادگی جسمانی شامل دو رفت و برگشت 4×9 متر - چابکی - و دو 27 متر - سرعت - میشد. که همین آزمون در پایان 6 هفته تمرین و به فاصله دو روز پس از آخرین تمرین تکرار شد. دو روز پیش از آغاز تمرینات، گروه تمرینات مقاومتی را به سالن تمرین برده و نحوه کار با دستگاهها و حرکات و زمان انجام توضیح داده شد. برای گروه تمرینات پلایومتریک نیز توضیحات لازم داده شد. در نهایت برای تعیین 1RM آزمودنیها از آنها خواسته شد تا وزنه ای را انتخاب کنند که بیش از 6 بار نتوانند جابجا کنند، سپس از فرمول زیر 1RM آنها محاسبه و ثبت گردید: وزنه - کیلوگرم - 1RM=
تکرار
هر جلسه از سه مرحله تشکیل میشد که مرحله اول در ابتدا 10 دقیقه گرم کردن اولیه که شامل - دویدن آرام، حرکات کششی و نرمشی - سپس تمرینات اصلی انجام میگرفت و مرحله سوم 5 تا10 دقیقه برای سرد کردن و برگشت به حالت اولیه که شامل - راه رفتن به صورت آرام، دویدن آرام، حرکات کششی - بودند.
