بخشی از مقاله
چکیده:
استفاده از فناوری اطلاعاتی چنانچه سبب تغییر شیوه رقابت شرکت شود؛ یک حرکت استراتژیک یا راهبردی به شمار می رود. در این نوشتار، با اشاره به تعاریف، انواع و تأثیرات فناوری اطلاعات، به پاره ای از مهمترین آثار سازمانی آنها مثل؛ بهبود هماهنگی، جدا کردن کار از مکان، افزایش قابلیت انعطاف در سازمان ها، تمرکز و عدم تمرکز و افزایش کارکنان متخصص اشاره شده است.
در بخش دیگر، پارادایم های این سیستم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و به مواردی مانند؛ نوآوری حاصل از فناوری اطلاعات، ساختار سازمانی، کاربردهای استراتژیک فناوری اطلاعات اشاره می شود. همچنین در ادامه، به اهمیت فن اوری اطلاعات در سازمان ها و دو دیدگاه عمده به فن آوری اطلاعات اشاره و در پایان، دوره تکاملی کاربرد فن آوری اطلاعاتی در سازمان تشریح شده است.
مقدمه
فناوری های نوین اطلاعاتی به دلیل توانایی و ظرفیت بالا در پردازش و انتشار سریع اطلاعات لازم برای انجام فعالیت های سازمانی، اهمیت بالایی در سازمان دارند. این اهمیت از آنجا ناشی می شود که اطلاعات و نحوه جریان و پردازش آن برای سازمان، از اهمیت حیاتی برخوردار است.
ساختار رسمی یک سازمان، به مانند یک پردازشگر اطلاعات عمل می کند. نیاز به پردازش اطلاعات توسط سازمان، از تقسیم وظایف ناشی می شود که به نوبه خود با ایجاد همبستگی و وابستگی میان واحدها، نیاز به هماهنگی را به وجود می آورد. رشد سازمان ها و پیچیده تر شدن محیط آنها، افزایش رقابت و ضرورت ایجاد هماهنگی میان واحدها در جهت افزایش کارایی را دوچندان می کند.
بنابراین، نیاز به پردازش اطلاعات توسط سازمان، از یک سری نیازهایی ناشی می شود که برآورده شدن آنها برای سازمان از اهمیت شایانی برخوردار است. با توجه به این وضعیت، تنها راه حل یا یکی از راه حل های بسیار مؤثر در این راستا، استفاده بهینه از IT درسازمان است که می تواند سازمان را در یک موقعیت برتر استراتژیک قرار دهد
با وجود باور صاحب نظران و محقق ان بر اثر گذاری IT روی ابعاد و متغیرهای سازمانی، به ویژه ساختار نسبت به ماهیت این تأثیر، ایده یکپارچه و کاملی میان آنها وجود ندارد. عده ای معتقدند که فناوری ارتباطات، به خودی خود یک عامل تأثیر است. به بیان دیگر، تأثیر این فناوری ناشی از اهمیت و قدرت بالای آن به منزله یک عامل خارجی است که به طور جبری بر متغیرهای سازمان تأثیر می گذارد. ایده" جبر تکنولوژیکی " نتیجه این اعتقاد است.
در مقابل، عده ای دیگر تأثیر ITرا وابسته به عوامل دیگری چون، نگرش و فلسفه مدیران، نظر و گرایش طراحان سیستم های اطلاعات و سازمان می دانند و معتقد به" جبر سازمانی " هستند. گروه سوم، منشا تأثیر ITرا در الگوی روابط و تعادل افراد سازمان و موقعیت آن می دانند و به نگرش اقتضایی و موقعیتی اعتقاد دارند. این نگرش ها و دیدگاه ها، هر کدام ارزش خاص خود را داشته و باور آنها بستگی به برداشت و روش تحقیق پژوهشگر دارد
این نوشتار با هدف پاسخگویی به این پرسش ها تدوین شده است؛ نوآوری فناوری اطلاعات چیست؟ مزایای استفاده از آن چیست؟ و چه تاثیری بر ساختار سازمانی دارد؟
تاریخچه فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات تاریخی طولانی و بیشتر از هزار سال دارد که با اولین نقاشی ها در غارها و ابداع نوشتن و اختراع چاپ در سال های 1500 شروع شد. در این روند با توسعه رایانه های الکترونیکی و سیستم های تجاری در نیمه دوم قرن بیستم ادامه یافت.
فناوری اطلاعات امروزی در سال 2000 ریشه ابداع تلگراف الکترونیکی در دهه 1830 و تلفن در دهه 1870 دارد. حرکت مکانیکی گرامافون در این دوره اختراع شد که موقعیت مهمی در تاریخ فناوری اطلاعات داشت و آغازگر شکل های نوین حافظه مکانیکی بود.
دوره بین سال های 1870 و 1900 به عنوان دوره الکترومکانیکی فناوری اطلاعات شناخته شده است که در آن یک تغییر الکترونیکی با ابزار حرکت مکانیکی پردازش اطلاعات توسعه پیدا کرد. از مهم ترین این ابزارها ماشین های تحریر، ماشین های تکثیر و ماشین حساب های جدولی بودند که در حدود سال 1900 توسعه داده شدند و در تاریخ فناوری اطلاعات به عنوان سرآغاز رایانه های نوین شناخته شدند
پیدایش مخترع ماشین های تجاری سرانجام در سال 1924 به نام صنایع الکترونیکی در حدود سال 1900 در توسعه بخش عمده ای از پیشرفت های فناوری اطلاعات تاثیر زیادی داشت. مهم ترین این موارد اختراع AM در دهه 1920 رادار و تلویزیون در دهه 1930 و رایانه الکترونیکی در دهه 1940 بود. توسعه اولین اهداف کلی رایانه الکترونیکی ENTAC در سال 1946 کامل شده بود و UNIVAC در سال 1951 برای فروش آماده گردید.
تحول الکترونیکی در زمینه اهداف رشد فناوری اطلاعات بعد از جنگ جهانی دوم با اختراع ترانزیستور در سال 1947 آغاز شد و به دنبال آن ترکیب مدارها در سال 1957 توسعه یافت، پس از آن رایانه ای که به "نسل دوم" معروف بود در اواخر دهه 1950 پدید و سپس رایانه های کوچک در اواسط دهه 1960 عرضه شد. شاید حادثه ای که بزرگترین تاثیر را بر فناوری اطلاعات امروزی داشت، اختراع ریزپردازنده ها در سال 1971 بود که به وسیله اولین ریزپردازنده های تجاری در سال 1975 توسعه یافت.
به موازات پیشرفت در محاسبات، سیستم های اصلی انتقال اطلاعات عرضه می شدند. از دهه 1940 میکروموج به عنوان اولین جایگزین کابل محوری برای اطلاع رسانی فاصله های طولانی پدید آمد.
سیستم های ارتباطی ماهواره ای از دهه 1950 برای ترافیک تلفن بین المللی و انتقال موفق اطلاعات به وسیله فیبر نوری در دهه 1970 گسترش پیدا کرد . دهه 1980 آغازی برای ابزار فرعی بسیار پیشرفته برای انتقال اطلاعات همچون پست تصویری، تلفکس و مودم بود. صنعت فناوری اطلاعات به طور پیوسته و به سرعت در دهه 1990 به وسیله اطلاعات دیجیتالی با هر محتوایی - علامت، صدا، نور و ... - برای گسترش دادن، پردازش کردن، ذخیره سازی و بازیابی اطلاعات به وسیله سیستم هایی که به طور فزاینده آگاه می شوند، سیستم های سریعتر و سیستم های کوچکتر که به هر صورت به سمت فناوری اطلاعات همگرا می شوند - رایانه، پست تصویری، اینترنت، تلفن و ... - رو به گسترش نهاد
نوآوری
نوآوری در یک سازمان به معنای ایجاد و پذیرش ایدهها و رفتارهای بدیع است. از میان انواع نوآوری که شامل نوآوری در محصول، نوآوری در فرایند، نوآوری در فناوری و نوآوری اداری است، بیشتر مطالعات به دلیل اهمیت فناوری، بر نوآوری فناوری توجه داشته اند
نوآوری در فناوری ممکن است موجب شود که فناوری مورد استفاده در سازمان به کلی تجدید شود. همچنین استفاده جدید از فناوری فعلی نیز، نوآوری در فناوری قلمداد می شود. استفاده از یک دانش فنی جدید نیز می تواند نوآوری فناوری باشد
شدت بخشیدن به نوآوری، موجب تغییر سریع در فناوری و افزایش رفاه و رشد اقتصادی می شود
فناوری اطلاعات
واژه فناوری اطلاعات در اواخر دهه 70 ، برای اشاره به استفاده از فناوری رایانه برای کار با اطلاعات ابداع شد
فناوری اطلاعات به ابزارها و روش هایی گفته می شود که اطلاعات را در شکل های مختلف جمع آوری، ذخیره، بازیابی، پردازش، تحلیل و توزیع می کنند
فناوری اطلاعات موجب ایجاد خدمات و محصولات جدید، بنگاه ها و خدمات مجازی می شود و فعالیتهای شرکت را در حوزه های مختلف تصمیم گیری، شرکا، تأمین کنندگان و مشتریان بهبود می بخشد
فناوری اطلاعات از زمان ظهور خود، به واسطه تأثیر عمیقی که بر اکثر جنبه های کسب وکارگذاشته است، نقش انکارناپذیری در اقتصاد جهانی ایفا می کند به گونه ای که گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و سهولت استفاده از آن، سبب می شود سازمان ها فرایندها و عملیات خود را به آن مجهز کنند
بدون توسعه و کاربرد فناوری اطلاعات، نمی توان انتظار داشت اهداف توسعه دانایی محور کشور تحقق یابد هرچند پیش بینی ها نشان می دهد که این فناوری به رشد سریع خود در آینده ادامه خواهد داد، اما شواهد نشان می دهد که میزان موفقیت کاربرد این فناوری در سازمانهای دولتی چندان رضایت بخش نیست
با توجه به ظهور عصر فناوری اطلاعات، شرایط ایجاب می کند که سازمانهای دولتی قابلیت انعطاف و سازگاری بیشتری در برابر ارباب رجوع داشته باشند .بنابراین استفاده از این فناوری دربخش دولتی برای ارائه اطلاعات، خدمات و پاسخگویی به مخاطبان و ذی نفعان ، بسیار مورد تأکید است
دو دیدگاه عمده به فن آوری اطلاعات
با مطالعه بسیاری از کتب و مقالات ارائه شده در خصوص فن آوری اطلاعات وجود دارد:
1. دیدگاه محدود
2. دیدگاه وسیع
طرفداران دیدگاه محدود به فن آوری اطلاعات معتقدند که IT جزئی از سیستم اطلاعاتی می باشد، آن ها سیستم های اطلاعاتی را به دو دسته سیستم های اطلاعاتی دستی و سیستم های اطلاعاتی کامپیوتری تقسیم نموده و تفاوت آن ها را در استفاده از IT می دانند و فن آوری اطلاعات را بعد از تکنولوژیک سیستم های اطلاعاتی می دانند. دیدگاه محدود به فن آوری اطلاعات دیدگاهی یک بعدی و کاملا فنی می باشد، در این دیدگاه فناوری اطلاعات به عنوان یک زیر سیستم و زیر مجموعه سیستم های اطلاعاتی مورد توجه قرار می گیرد اما در مقابل دیدگاه محدود، دیدگاه وسیع به فن آوری اطلاعات مطرح است که یک دیدگاه دو بعدی و تجاری- فنی به مقوله IT می باشد. در این دیدگاه IT را می توان معادل سیستم های اطلاعاتی در نظر گرفت از جمله این صاحب نظران "هاگ" می باشد - - 2002 که IT را مجموعه ای از سیستم هایی می داند که اطلاعات صحیح را در زمان مناسب دراختیار افراد مناسب قرار می دهد
نوآوری فناوری اطلاعات
فناوری اطلاعات یک ابزار قدرتمند جهت تولید اطلاعات رقابتی جهت شناسایی فرصتها و تهدیدها در سازمانهای امروزی است. شبکه اینترنت به عنوان مصداق عینی فناوری اطلاعات به عنوان شاه راه اطلاعاتی می تواند به عنوان یکی از ابزارهای اثربخش مورد استفاده قرار گیرد
