بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تاثیر گیاهان پوششی و زمان کاشت آنها بر عملکرد و اجزاي عملکرد گوجهفرنگی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوكهاي کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1391 در مزرعه شخصی واقع در 65 کیلومتري شیراز اجرا شد. فاکتورهاي مورد مطالعه شامل نوع گیاه پوششی در 4 سطح - چاودار، شبدر قرمز، کلزا و بدون مالچ به عنوان شاهد - و زمان کاشت آنها در 3 سطح - یکماه قبل از نشا کاري، همزمان با نشا کاري و یکماه بعد از نشا کاري - بود.
نتایج نشان داد که کاشت گیاه پوششی در مقایسه با شاهد - عدم کاشت گیاه پوششی - تاثیر معنیداري بر عملکرد و اجزاي عملکرد گوجهفرنگی داشت. بطوري که کاشت گیاهان پوششی عملکرد گوجه فرنگی را از51/36 تن در هکتار به 69/05 تن در هکتار افزایش دادند که توانستند میزان عملکرد گوجهفرنگی را 17/69 تن در هکتار نسبت به کرتهاي بدون پوشش گیاهی افزایش دهند. نوع گیاه پوششی بر روي تعداد میوه در ساقه اصلی، تعداد میوه در ساقه فرعی، وزن کل میوه و عملکرد کل گوجهفرنگی تاثیر معنیداري داشت.
زمان کاشت مالچ نیز بر روي تعداد میوه در ساقه اصلی تاثیر معنیداري داشت. بیشترین عملکرد گوجهفرنگی مربوط به گیاه پوششی شبدر قرمز بود که عملکرد را %37 نسبت به شاهد - عدم کاشت گیاه پوششی - افزایش داد. گیاه پوششی کلزا هم از نظر میزان عملکرد گوجهفرنگی اختلاف معنیداري با گیاه پوششی شبدر قرمز نداشت.
کمترین میزان عملکرد گوجهفرنگی مربوط به تیمار شاهد - عدم کاشت گیاه پوششی - با میزان عملکرد 51/36 تن در هکتار بود. در بین گیاهان پوششی هم کمترین عملکرد مربوط به گیاه پوششی چاودار با مبزان عملکرد 53/30 تن در هکتار بود. زمان کاشت نیز در رابطه با صفات مورد بررسی فقط بر روي تعداد میوه در ساقه اصلی تاثیر معنیداري داشت که بیشترین تعداد میوه در ساقه اصلی مربوط به زمان کاشت گیاهان پوششی در زمان یکماه قبل از کاشت گوجهفرنگی بود با متوسط 2/5 عدد تعداد میوه در ساقه اصلی بود.
مقدمه
امروزه تامین مواد غذایی جمعیت رو به رشد جهان یکی از نیازهاي اساسی هر کشور به شمار می رود. به همین دلیل روز به روز بر اهمیت علم کشاورزي در جهان افزوده میشود. با توجه به اینکه در سال هزاران نفر در جهان بر اثر آلودگی ناشی از سموم و آفت کشها در محصولات کشاورزي جان خود را از دست میدهند، کشاورزي ارگانیک در سالهاي اخیر توجه بسیاري از کارشناسان ، پزشکان ، کشاورزان و حتی افراد جامعه را به خود جلب کرده است.
استفاده از گیاهان پوششی براي بهبود حاصلخیزي خاك به عنوان عامل مهمی در کشاورزي پایدار از دیر زمان مورد توجه بوده است. تثبیت نیتروژن توسط بقولات و یا جذب بقایاي نیتروژن مصرف شده در گیاهان زراعی قبلی، مزیت کلیدي کشت گیاهان پوششی میباشد، که میتواند قسمت اعظم و یا حتی تمام نیاز نیتروژن برخی از سیستمهاي زراعی را برآورده سازد
- 2001 - بالرو و میگوس ، ۵٢٠٠ - گزارش نمودند که گیاهان پوششی بقولات زمستانه عملکرد ذرت را بدون مصرف کود نیتروژن بطور قابل ملاحظهاي افزایش دادند - هویدرباما و همکاران ، . - 1990 با مطالعه مدیریت برداشت گیاه پوششی شبدر لاکی، افزایش عملکرد علوفه ذرت را با افزایش کود نیتروژن گزارش نمودهاند، طوري که با کاربرد 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار افزایش عملکردعلوفه ذرت نسبت به تیمار شاهد - صفر - 30/65 درصد بود. - کو و جلوم ، - 2002 متوسط عملکرد ذرت بعد از سه گیاه پوششی ماشکگلخوشهاي، چاودار و ریگراس را به ترتیب 14/45، 9/77 و 8/75 تن در هکتار گزارش کردند همچنین آنها گزارش کردند که به هنگام استفاده از گیاهان پوششی در سیستمهاي چند کشتی جذب نیتروژن ، فسفر و پتاسیم در سطح مشخصی از زمین، بیشتر از مقدار جذب آنها توسط هر یک از کشتهاي خالص است
گلب و کولیگ ، - 2008 در آزمایش خود به این نتیجه رسیدند که مالچ میتواند از کاهش عملکرد دانه گندم در سیستم شخم کاهش یافته، به دلیل افزایش تخلخل خاك، جلوگیري کند. - مرادي طالب بیگی و غدیري ، - 1389 گزارش کردند که تاثیر تراکمهاي 25، 50، 75 و 100 درصد مالچ زنده لوبیا بر عملکرد ذرت در سطح یک درصد معنی دار بود و در سطح %75 تراکم لوبیا بیشترین عملکرد ذرت به دست آمد. عملکرد کل میوه مرغوب گوجهفرنگی - تن در هکتار - در کرتهاي همراه با مالچ نسبت به کرتهاي بدون مالچ بیشتر بود.
عملکرد گوجهفرنگی با افزایش مالچ تا حد 7/5 تن در هکتار بیشتر شد و بعد از آن افزایش معنیداري در عملکرد با افزایش مالچ دیده نشد - هودو و همکاران، 2002؛ آکینتاي و همکاران، . - 2005 - نگوآجیو و همکاران ، - 2003گزارش کردند هنگامی که قبل از نشاءکاري کاهو، مالچ لوبیاي چشم بلبلی با خاك مخلوط شد، بالاترین عملکرد کاهو بدست آمد
عملکرد بیشتر ذرت در تیمار گیاه پوششی ماشک گل خوشهاي را پوسیدن سریع بقایاي آن، علاوه بر تثبیت بیولوژیکی نیتروژن بیان نمودند. بررسی منابع نشان می دهد که گیاهان پوششی با تاثیر بر خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی خاك می توانند باعث افزایش عملکرد گیاهان زراعی شوند. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر زمان و نوع گیاه پوششی بر عملکرد و اجزاي عملکرد گوجه فرنگی اجرا شد.
مواد و روشها
این آزمایش به منظور بررسی تاثیر زمان و نوع گیاه پوششی بر عملکرد و اجزاي عملکرد گوجه فرنگی در مزرعه شخصی واقع در 65 کیلومتري شیراز در سال زراعی 1392 اجرا شد. فاکتورهاي مورد مطالعه شامل نوع گیاه پوششی در 4 سطح - چاودار، شبدر قرمز، کلزا و بدون مالچ به عنوان شاهد - و زمان کاشت آنها در 3 سطح - یکماه قبل از نشا کاري، همزمان با نشا کاري و یکماه بعد از نشا کاري - بود. طرح آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. براي این منظور مزرعه در مهرماه سال قبل شخم زده شد.
براي تهیه نشاهاي مورد نیاز، بذر رقم آپولو در تاریخ 20 فروردین 1392 در خزانه کشت شد. عملیات نشاکاري در 20 اردیبهشت همان سال و پس ار استقرار گیاهچهها انجام گرفت. در هر کرت پنج ردیف به صورت جوي-پشتههایی با فاصله 60 سانتیمتر و فاصله بوته 30 سانتیمتر کشت شد. آبیاري نیز در مواقع لازم انجام گرفت. همچنین کودهی - کود اوره - به میزان لازم در 2 مرحله، در 7 برگی گوجهفرنگی و آغاز گلدهی به صورت سرك صورت گرفت، براي جلوگیري از حمله آفات و آفتاب سوختگی میوهها در 2 مرحله قبل از گلدهی و آغاز میوهدهی به میزان 30 کیلوگرم در هکتار گوگردپاشی انجام گرفت.
در طی فصل رشد علفهاي هرز مزرعه وجین شدند. سپس عملکرد در دو چین و مجموع آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. براي این منظور میوههاي کاملا رسیده از ساقه اصلی و فرعی از دو ردیف میانی به طول یک متر جمعآوري و توزین گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با نرم افزار SPSS و MSTATC و رسم نمودارها با Excel انجام شد. میانگین دادههاي آزمایش بر اساس آزمون دانکن درسطح حتمال 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
تجزیه هاي آماري نشان داد که اثر نوع گیاه پوششی و زمان کاشت آنها تاثیر معنیداري بر تعداد میوه در ساقه اصلی در چین اول داشت، اما در چین دوم تاثیر معنیداري نداشت - جدول . - 1 بیشترین تعداد میوه در ساقه اصلی در گیاه پوششی کلزا مشاهده شد - ٨/٢ - میوه در ساقه اصلی که اختلاف معنیداري با دو گیاه پوششی شبدرقرمز و چاودار داشت - شکل - 1 و نسبت به شاهد - عدم کاشت گیاه پوششی - نیز تعداد میوه را 1/5 برابر افزایش داد. تعداد میوه در ساقه اصلی تحت تاثیر زمان کاشت گیاه پوششی نیز قرار گرفت، بهطوریکه بیشترین تعداد میوه - 2/5 - میوه، مربوط به کشت گیاه پوششی یکماه قبل از کاشت گوجهفرنگی و کمترین تعداد میوه مربوط کشت گیاه پوششی به صورت همزمان با کاشت گوجه فرنگی بود
