بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر ماهیت پیمایشی - توصیفی است که به دنبال بررسی تأثیر هوش فرهنگی مدیران بر رفتار ضد شهروندی کارکنان میباشد. براساس دستهبندی تحقیقات بر حسب هدف، پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که در زمینه تأثیر هوش فرهنگی مدیران بر رفتار ضد شهروندی کارکنان میباشد و هدف آن، آزمودن نتایج نظریههای علمی در حوزه رفتاری است و پیامد آن، بدست آوردن نتایج کاربردی در زمینه توسعه سازمانها است.
جامعه آماری این تحقیق شامل اساتید مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه و مدیران بخش صنعت نیروگاهی - نیروهای بیستون، زاگرس و اسلام آباد غرب - میباشند. بهمنظور جمعآوری اطلاعات به روش میدانی از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. بخش اول پرسشنامه توسط مرکز سنجش هوشفرهنگی در آمریکا توسعه یافته و توسط پژوهشگران داخلی بومیسازی شده - شرکت آزمون یار پویا - و در این پژوهش مورد استفاده قرار میگیرد.
پرسشنامه مذکور، شامل 20 سوال بوده که به چهار بخش تقسیم میشود، که به ترتیب متغیرهای استراتژی هوشفرهنگی، دانش هوشفرهنگی، انگیزش هوش-فرهنگی و رفتار هوشفرهنگی را در بر میگیرد بخش ومد پرسشنامه، توسط محقق تهیه شده که جمعاً شامل 24 سوال است. با توجه به پاسخ های افراد نمونه پایایی پرسشنامه 0/924 به دست آمد.
به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته و بررسی فرضیههای تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS22 و همچنین به منظور آزمون مجموعه روابط علت و معلولی متغیرهای تأثیرگذار بر رفتار ضد شهروندی کارکنان و همچنین مؤلفههای مورد بررسی با استفاده از نرمافزار آموس - - AMOS20، مدل معادلات ساختاری بهینه در روابط بین متغیرها معادلسازی میگردد. نتایج نشان داد که در سطح اطمینان 0/95 تمامی فرضیات تأیید شد. انگیزش هوش فرهنگی مدیران بر عدم ارتکاب رفتار ضد شهروندی با ضریب 0/64 تأیید شد.
مقدمه
سازمانهای امروزی عمدهترین مراکز اشاعه دانش هستند. از دیرباز مهمترین کارکردهای سازمانها ارتقاء دانش و تقویت سرمایههای فکری با بهرهمندی از منابع موجود بوده است. این منابع نه تنها شامل منابع اطلاعاتی؛ بلکه نیروهای فکری و منابع انسانی نیز میباشند که لازم است با بکارگیری شیوههای صحیح مدیریت شناسائی و بگونهای سازمان یافته مورد بهرهبرداری قرار گیرند
پیدایش هوشفرهنگی نشانگر تلاشی در این زمینه است تا سازمانها، گستره فعالیتهای خود را از مسائل خدماتی فراتر برده و بر جریانات اداری، امور اجرائی، آموزشی و پژوهشی نیز سایه افکند
با توجه به پیشینههای انجام شده در داخل و خارج کشور تاکنون پژوهشی با عنوان تأثیر هوش فرهنگی مدیران بر رفتار ضد شهروندی کارکنان مورد بررسی واقع نشده است.
در این پژوهش به بررسی میزان تأثیر این متغیر بر رفتار ضد شهروندی کارکنان پرداخته میشود. برای سنجش هوشفرهنگی از پرسشنامه استاندارد هوشفرهنگی که توسط مرکز سنجش هوش فرهنگی در آمریکا منتشر گردیده و توسط پژوهشگران داخلی بومی سازی شده، استفاده شده است و برای سنجش رفتار ضد شهروندی نیز از پرسشنامه استاندارد که در تعاریف عملیاتی به آن اشاره شده، استفاده گردید.
جامعه آماری این تحقیق شامل اساتید مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه و مدیران بخش صنعت نیروگاهی - نیروهای بیستون، زاگرس و اسلام آباد غرب - - 57 نفر - میباشد. رفتارهای ضد شهروندی، کژکارکردهای درون سازمانی را ایجاد میکنند. رفتارهای کینه توزانه، خودسرانه و همراه با لجبازی، به روابط مبتنی بر اعتماد کارکنان و مدیران صدمه وارد میکند. به علاوه، هنگامی که کار گروهی و همکاری، به عنوان عامل موفقیت بیشتر قلمداد می شود رفتارهای پرخاشگرانه، زیرساخت های اجتماعی را تهدید میکنند. عوامل سازمانی، زمینه ای و فردی، در بروز چنین رفتارهایی موثرند. فضای اخلاقی سازمان، یکی از مهم ترین عوامل سازمانی است که در بروز رفتارهای ضد شهروندی و شهروندی، در سازمان، موثرمی باشد.
مبانی نظری و پیشینه مطالعاتی
مفهوم هوش فرهنگی برای نخستین بار توسط ارلی و انگ - 2003 - 2، از محققین دانشکده کسب و کار لندن مطرح شد ؟ ارلی و انگ اولین تئوری هوش فرهنگی را با انتشار کتاب "هوش فرهنگی، تعاملات فردی بین فرهنگی در سال 2003 توسعه دادند. این دو، هوش فرهنگی را این گونه تعریف کردند: توانایی یک فرد در راستای سازگاری موفقیت آمیز با محیط های فرهنگی جدید کهمعمولاً با بافت فرهنگی خود فرد متفاوت است
مشبکی و راموز، - 1385 - درپژوهشی تحت عنوان” هوشفرهنگی اکسیر موفقیت مدیران در کلاس جهانی” ضمن بیان این نکته که اطلاعات و دانش مدیران از دیگر فرهنگها در حد متوسط بوده ولیکن شاخص رفتار فرهنگی که در واقع نمود بیرونی و رفتاری هوش-فرهنگی است در حد تقریبا پایینی است.
از طرف دیگر میزان شوک فرهنگی در حد بالایی میباشد. بر اساس نتایج به دست آمده چنین استنباط نمودند که اطلاعات و انگیزه مدیران ایرانی با تعاملات بین المللی جهت آشنایی با سایر فرهنگها تقریبا مناسب است و این نکته که چرا در مرحله عمل ضعف بیشتری را نشان میدهند راه را برای انجام تحقیقات دامنه دارتر در این حوزه باز می کند.
محققین بیان می-دارند با بررسی مدیران از نظر ویژگیهای شخصیتی و رفتاری به طور دقیقتر میتوان در مورد این وضعیت قضاوت کرد، خصوصا که نتایج تحقیقات نشان میدهد ایرانیان مقیم سایر کشورها در مقایسه با ملل دیگر کمتر دچار شوک فرهنگی گردیدهاند. با بررسی متغیرهای تحقیق در دو بخش صنعتی و خدماتی مشخص شد که هوشفرهنگی مدیران بخش خدماتی بالاتر از مدیران بخش صنعتی است و شاخص شوک فرهنگی نیز در بخش خدمات پایینتر از بخش صنعتی است.
کاظمی - 1387 - در پایاننامه خود با موضوع” بررسی ارتباط هوشفرهنگی و عملکرد کارکنان جامعه المصطفیالعالمیه” که به منظور بررسی ارتباط هوشفرهنگی و عملکرد کارکنان جامعه المصطفیالعالمیه به عنوان نهادی که در سطح بینالمللی فعالیت میکند، انجام پذیرفته است. دادهها از 74 نفر از کارکنان جامعه المصطفی العالمیه به وسیله پرسشنامه جمعآوری گردیده است.
به منظور سنجش هوش-فرهنگی از سؤالات پرسشنامهی استاندارد ارائه شده توسط آنگ و همکاران و برای سنجش عملکرد از سؤالاتی که بر اساس بررسی ادبیات موجود در زمینهی عملکرد تدوین شده بود، استفاده گردید. نتایج به دست آمده از آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داده که بین هوش-فرهنگی و عملکرد، ابعاد هوش فرهنگی - فراشناختی، شناختی، انگیزشی، رفتاری - و عملکرد کارکنان ارتباط وجود دارد.
اولویت ابعاد هوش-فرهنگی کارکنان جامعه المصطفی العالمیه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون فریدمن اینگونه بهدست آمده؛ هوشفرهنگی انگیزشی، هوشفرهنگی فراشناختی، هوشفرهنگی رفتاری، هوشفرهنگی شناختی. بر مبنای نتایج بدست آمده از آزمون میانگین یک جامعه آماری، هوش فرهنگی، هوشفرهنگی انگیزشی، هوشفرهنگی فراشناختی، هوشفرهنگی رفتاری و عملکرد کارکنان جامعه المصطفی العالمیه در حد مطلوبی قرار داشت، اما از نظر هوشفرهنگی شناختی در وضعیت مطلوبی نبودند.
ونداین - 2005 - 3 در پژوهشی در بین 338 دانشجوی بازرگانی رابطه بین شخصیت افراد و چهار عامل هوشفرهنگی را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که وجدان گرایی با بعد فراشناختی هوشفرهنگی ارتباط معنی داری دارد، شادابی و ثبات عاطفی با جنبه رفتاری هوشفرهنگی در ارتباط است، برونگرایی با ابعاد دانش، انگیزش و رفتار ارتباط معنیداری دارد و مهمترین نتیجه اینکه گشودگی در کسب تجربه یکی از مهم ترین ویژگیهای شخصیتی است که با هر چهار بعد هوشفرهنگی ارتباط مثبت دارد به عبارت دیگر با میزان توانایی افراد برای انجام وظیفه به طور اثربخش، در مجموعههای فرهنگی متنوع ارتباط مثبتی دارد .
ون داین، انگ، کُه، تمپلر، یی نگ و چاندراسکارو تای - 2007 - 4 در پژوهشی به اندازهگیری هوشفرهنگی و میزان تاثیر آن بر سازگاری، تصمیمگیری، انطباق فرهنگی و عملکرد وظیفهای پرداختهاند. نتایج این تحقیق نشان داد که ابعاد هوشفرهنگی با هر کدام از این متغیرها ارتباط دارد و در واقع هوشفرهنگی به عنوان عامل پیشبینی کننده این متغیرها معرفی شده است. به این صورت که دو بعد راهبردی و دانش هوشفرهنگی بر قضاوت فرهنگی و تصمیمگیری فرد تاثیر گذار است. همچنین ابعاد رفتار و انگیزش هوشفرهنگی میزان انطباق فرهنگی فرد را با موقعیتهای جدید فرهنگی پیشبینی میکند و بالاخره ابعاد راهبردی و رفتار هوشفرهنگی بر عملکرد وظیفهای فرد تأثیر گذار است.
رایت و کالوف - 2006 - 5 در تحقیقی به عنوان جستوجو برای هوشهای بازاریابی، رقابتی و کسب و کار به بررسی چارچوب ارائه شده در خصوص هوش بازاریابی در کشورهای مختلف پرداختند. این تحقیق به دنبال مقایسه چارچوبی است که توسط نویسنده تهیه شده و هوش سازمانها را از سه منظر بررسی میکند که شامل؛ فرآیند و ساختار، فرهنگ، آگاهی و نگرش، سیکل هوش رقابتی است. این مقایسه در کشورهای اتحادیه اروپا، کاندا و انگلیس انجام شده است. گسترش نمونهها، مقایسه بسیار خوب نتایج، تجزیه و تحلیل مناسب آماری همچنین توجه به عواملی غیر از عوامل سیکل هوش از جمله نقاط قوت این تحقیق است. مدل ارئه شده دارای ایراداتی از جمله عدم توجه به مفهوم هوش است، همچنین عدم همگنی جوامع نمونه موجب تردید در نتایج ارائه شده میشود.
ایراوایجیما - 2006 - 6 تحقیقی با عنوان »بررسی اثرات هوش سازمانی بر سرمایهگذاری در زمینه فناوری« انجام داد. در این مطالعه اطلاعات و بهرهوری سازمان بر اهمیت کاربرد سیستمهای اطلاعاتی تأکید شده است. در این مطالعه هوش سازمانی عامل اصلی مورد مطالعه می باشد. در این مطالعه 161 شرکت کوچک و متوسط اقتصادی، تجاری و صنعتی ژاپن پرسشنامهها را تکمیل کردند. نتایج ارتباط معنیداری را نشان دادند. به طوری که شرکتهایی که هوش سازمانی بالاتری دارند سرمایهگذاریهای بیشتری در زمینه فناوری اطلاعات انجام میدهند و از سطح بهرهوری بالاتری برخوردارند.
فایال و دیگران - 2001 - 7 تحقیقی را تحت عنوان بررسی رابطه بین اثربخشی بازاریابی و عملکرد کسب و کار در صنعت خدمات مالی کشور انگلستان انجام دادند. آنها با توجه به مدل کاتلر پنج متغیر برای سنجش اثربخشی بازاریابی - رضایت مشتری، اطلاعات بازاریابی، اطلاعات یکپارچه بازاریابی، کارایی عملیاتی و جهتگیری استراتژیک - تعریف نمودند. اثرات ابعاد مختلف اثربخشی بازاریابی بر سودآوری و رشد و همچنین شاخصهای عملکرد مبتنی بر مشتری در پژوهش آنها مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد که متغیرهای سازمانی نظیر رضایت مشتری، کارایی عملیاتی، اطلاعات بازاریابی و فعالیتهای یکپارچه بازاریابی عموماً به طور مثبت و معنادارای با عملکرد کسب و کار در ارتباط میباشد
