بخشی از مقاله
چکیده
تسهیم دانش در سطح فردی برای سازمان مهمتر است .دانش فردی اگر قابل دسترس و استفاده توسط افراد دیگر نباشد تأثیری بر سازمان نخواهد داشت . هدف از این پژوهش نزدیک شدن به عوامل فردی موثر در تسهیم دانش است و در این راستا تاثیر هوش فرهنگی و هوش معنوی بر تسهیم دانش کارکنان فن آوری اطلاعات بررسی می شود . روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. تعداد 80 نفر کارمند و بر اساس روش نمونه گیری تصادفی، به عنوان نمونه مورد استفاده قرار گرفته اند. جهت گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. ضریب پایایی آن توسط آلفای کرونباخ برای پرسشنامه هوش فرهنگی 0/78 ، برای پرسشنامه هوش معنوی 0/72 و برای پرسشنامه تسهیم دانش 0/79 محاسبه شد.
برای تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد . از آمار توصیفی شامل شاخص های مرکزی و پراکندگی در قالب میانگین و انحراف معیار و همچنین آمار استنباطی در قالب محاسبات ضرایب همبستگی و مدل رگرسیون خطی استفاده به عمل آمده است. نتایج حاصل از بررسی سؤالات تحقیق نشان داده است که در کلیه موارد رابطه مستقیم و معناداری در سطح 0/05 بین متغیرهای مستقل و متغیر وابسته وجود دارد و از میان متغیرهای مستقل نیز متغیر هوش فرهنگی با میزان ضریب همبستگی 0/ 767، بالاترین میزان همبستگی را با تسهیم دانش دارا است. همچنین به کمک آزمون فریدمن شاخص های متغیرهای مستقل رتبه بندی شدند، به گونه ای که شاخص های متغیر هوش فرهنگی به ترتیب "رفتاری"، "شناخت"، "انگیزشی"و "فراشناخت" و شاخص های متغیر هوش معنوی به ترتیب "تولید معنای شخصی"، "بسط حالت هوشیاری"،" تفکر وجودی انتقادی"و" اگاهی متعالی" اولویت بندی شدند.
واژههای کلیدی : هوش فرهنگی ؛ هوش معنوی ؛ مدیریت دانش ؛ تسهیم دانش
مقدمه
از دیدگاه بوئر - 2011 - اهمیت به اشتراک گذاری دانش در سازمانها بر کسی پوشیده نیست. تسهیم دانش اثر بخش موجب میشود که افراد به بهترین شکل ، دانش مورد نیاز خود را بازتولید و خلق کنند - علی درویشی،. - 1393 محققین و متفکرین علم مدیریت همواره در جستجوی راه کارهایی برای جریان دانش در سازمانها بوده اند و در این راستا به تمام متغیرهایی حساس هستند که امکان تسهیل در اشتراک دانش را مهیا می سازند. در این راستا از پژوهش های بین رشته ای - فن آوری اطلاعات ، روانشناسی ، جامعه شناسی - فراوانی استفاده شده است. به عنوان مثال نقش تعهد مدیریت و تکنولوژی مناسب برای تسهیم دانش اثبات شده است. - رهنورد و صدر ، . - 1388 در همان تحقیق آمده است که فرهنگ تسهیم دانش در سازمان به نگرش افرادی که این فرهنگ را ایجاد نموده اند، وابسته است.
در پژوهشی دیگر نقش فاکتورهای فردی در تسهیم دانش بررسی شده و فاکتورهای مانند آگاهی ، انگیزش، شخصیت و اعتماد بر کیفیت تسهیم دانش اثبات شده است. - سلیمانی و دیگران ، - 1391 در این پژوهش قصد داریم به فاکتور های درون فردی موثر در تسهیم دانش نزدیک شویم و از میان آنها به دو فاکتور هوش فرهنگی و هوش معنوی می پردازیم . هوش فرهنگی طبق مدل انگ و ارلی دارای چهار شاخص راهبرد یا فراشناخت، دانش یا شناخت، شاخص انگیزشی و شاخص رفتاری است . - Ng Kok et al.,2012 - این شاخص ها ابعاد گسترده ای از فاکتورهای درون فردی را تحت تاثیر قراد می دهد. عامل راهبرد حاکی از آن است که فرد چگونه تجربیات میان فرهنگی را درک می کند ، عامل انگیزشی بیانگرعلاقه ی فرد به آزمودن فرهنگهای دیگر، عامل شناختی اشاره به دانش درونی و عامل رفتاری اشاره به آشکار سازنده بیرونی دارد . - Ang et al., 2007 -
به تعبیر دیگر تمام عامل ها در جهت آمادگی بستر انتقال دانش کارکرد دارند. هوش معنوی نیز طبق مدل کینگ شامل شاخص های تفکر وجودی انتقادی ، تولید معنای شخصی ، بسط حالت هشیاری و آگاهی متعالی است - . - King,2008 عوامل ذکر شده نیز به شدت درگیر با خصوصیات درون فردی افراد است . هوش معنوی با دیدگاه ها و باورهای مذهبی قرابت ویژه ای دارد. به عنوان مثال در پرسشنامه هوش معنوی کینگ که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است با سوال هایی نظیر تفکر درباره ماهیت هستی روبه رو هستیم. و با توچه به پتانسیل مذهبی در کشور ، نزدیک شدن به متغیر هوش معنوی از این دیدگاه و کشف تاثیر آن در تسهیم دانش ، مطلوب به نظر می رسد. یافته های پژوهش ها حاکی از آن است که راهنمای راهکارهای آموزه های اسلامی مانند »ظروف مرتبطه« هستند، و در رفع موانع تسهیم دانش در زمینه های فردی، سازمانی و فناوری، مفید خواهند بود - کشاورزی و یکتایی ،. - 1391
در این مقاله قصد داریم فرضیه های تاثیر هوش فرهنگی بر تسهیم دانش کارکنان و تاثیر هوش معنوی بر تسهیم دانش کارکنان را ثابت کنیم و برای این منظور ابتدا به مبحث دانش ، مدیریت دانش، تسهیم دانش و عوامل موثر بر تسهیم دانش پرداخته می شود. بعد از آن مفاهیم هوش فرهنگی و هوش معنوی به تفصیل مورد بحث قرار می گیرد. سپس ارتباط بین متغیرهای مستقل - هوش فرهنگی و هوش معنوی - با متغیر وابسته - تسهیم دانش - به کمک تحلیل های آماری حاصل از هشتاد پرسشنامه سنجیده می شود. نمونه ی ما از جامعه ی کارمندان فن آوری اطلاعات استخراج شده است که مقوله تسهیم دانش در سازمان متبوع ایشان از اهمیت بالایی برخوردار است. پرسشنامه ها از پرسشنامه هوش فرهنگی مدل انگ و ارلی ، پرسشنامه هوش معنوی مدل کینگ و پرسشنامه تسهیم دانش آجزن و تحت 66 سوال استخراج شده است. و در انتها نتایج حاصل از تحلیل ، در کنار نظرات دیگر پژوهشگران به بحث گذاشته می شود.
ادبیات تحقیق
دانش ، مدیریت دانش و تسهیم دانش دانش به عنوان مهمترین منبع سازمانی شناخته شده است - لیائو و همکاران ، . - 2004 همچنین از دانش به عنوان مهمترین مزیت رقابتی یاد می شود - استوارت . - 1996 از دیدگاه نوناکو و تاکیشی - 1995 - دانش برای بقای طولانی مدت و موفقیت هر سازمتنی ضروری است - سلیمانی و دیگران ،. - 1391 از دیدگاه مارتنسون ، دانش عبارت است از داده و یا اطلاعاتی که سازماندهی و پردازش شده تا حامل یک فهم، تجربه، آموخته و اندوخته، و تخصصی باشد که قابلیت به کارگیری برای حل یک مشکل کاری موجود را دارند - مارتنسون، . - 1379 دانش را می توان به دانش ضمنی و دانش صریح تقسیم کرد.
دانش ضمنی معمولا در حوزه یادگیری تجربی ، شناختی و ذهنی است که در حیطه دانش غیر رسمی سازمان قرار می گیرد. در حالی که دانش صریح به دانشی اطلاق می شود که با دانش فنی ، منطقی و عینی سر و کار دارد و دارای جنبه های رسمی تر و آکادمیک است. به عبارت دیگر دانش صریح به خوبی قابل دسترس اما دانش ضمنی به وضوح ابراز نشده و انتقال آن دشوار است - نعمتی و همکاران، . - 1386 مدیریت دانش مباحث هر دو نوع دانش را در بر می گیرد. در واقع به کمک مفهوم مدیریت دانش ، سازمان قصد بهره برداری از دانش ضمنی و صریح را دارد. در تعریف الوانی مدیریت دانش فرایندی برای به جریان انداختن دانش در میان افراد سازمان ، به عنوان ابزاری برای دستیابی به نو آوری در فرایند ها ، محصولات و خدمات ، تصمیم گیری اثر بخش و انطباق سازمان با محیط پویا و بازار رقابتی تعریف شده است - الوانی و دیگران، . - 1386
مدیریت دانش عبارت است از راهبرد فراهم کردن دانش مناسب، برای افراد مناسب، در زمان مناسب، و کمک به آنها برای تسهیم دانش و به کارگیری عملی اطلاعات به منظور بهبود عملکرد سازمان. - - 2ʼ HOO and Grayson, 1998
نیومن در سال 1999 مدل عمومی دانش را ارائه کرده است که در آن دانش در چهار زمینه خلق دانش ، حفظ دانش ، انتقال دانش و کاربرد دانش سازماندهی می شود - سید نقوی ودیگران، . - 1385 در مفهوم انتقال دانش یا به اشتراک گذاری و تسهیم دانش تعاریف متعددی از نظریه پردازان ارائه شده است. تسهیم دانش، به عنوان فعالیتهای ارسال و توزیع دانش از یک فرد، گروه و یا سازمان به فرد، گروه و یا سازمان دیگر عنوان شده است . - Lee, 2001 - در خصوص طبیعت رفتار تسهیم، داونپورت می گوید: تسهیم دانش اغلب غیرطبیعی است . - Davenport,1997 - و محققین دیگری معتقدند که تسهیم دانش یک تمایل طبیعی از طرف افراد دارنده دانش است . - Skyrme, 2002 -
اونیل و آدیا - - 2007 ، با بررسی تسهیم دانش و قراردادهای روانی دریافتند که قرادادهای روانی به طور ضمنی بر تسهیم دانش کارکنان دانش تاثیرگذار هستند.به جرات می توان گفت در یک سازمان ، تسهیم دانش کلیدی ترین نقش در مدیریت دانش را دارا است به گونه ای که وجود مدیریت دانش برای پشتیبانی تسهیم دانش است . - Davenport and Prusak,1998 - تسهیم دانش موجب کاهش هزینه ها، بهبود عملکردها، بهبود ارائه خدمات به مشتریان، کاهش زمان توسعه محصولات جدید،کاهش زمان تأخیر در تحویل کالاها به مشتریان، و در نهایت کاهش هزینه دسترسی به انواع ارزشمند دانش در داخل سازمان می شود - Alavi and . - Leidner, 2001 اما تسهیم دانش ، رفتاری کسب شده در سازمان است که به طور داوطلبانه و غیراجباری انجام می شود. - بارتول و سریواستاوا ، . - 2002 بنابراین نگرش افراد نسبت به یک رفتار خاص ، مانند تسهیم دانش می تواند بر قصد انجام آن کار اثر بگذارد - Yang,2008؛. - Alavi and Leidner,2001
اونیل و آدیا - 2007 - با بررسی قرادادهای روانی و تسهیم دانش دریافتند که قراردادهای روانی به طور ضمنی بر تسهیم دانش کارکنان دانش تاثیرگذار هستند.در سازمان، عوامل متعددی بر فرآیند تسهیم دانش در سازمان تأثیرگذارند. این عوامل را می توان در چهار دسته کلی عوامل انسانی، عوامل فرهنگی، عوامل ساختاری و عوامل فنی و تکنولوژیکی طبقه بندی کرد - دانایی فرد و همکاران، . - 1390 با اینکه دانش در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی موجود است، تسهیم دانش در سطح فردی برای سازمان مهمتر است چرا که دانش سازمانی بر پایه دانش افراد شکل می گیرد. دانش فردی اگر قابل دسترس و استفاده توسط افراد دیگر نباشد تأثیری بر سازمان نخواهد داشت . - C.H. Law and W.T.Ngai, 2008 -
هوش فرهنگی
مفهوم هوش فرهنگ به صورت رسمی نخستین بار توسط ایرلی وآنگ در سال 2003 مطرح شد - . - Ng Kok et al.,2012 هوش فرهنگی توضیح می دهد که چرا بعضی افراد در محیط فرهنگی گوناگون بیش از دیگران توانایی مقابله ، تطبیق ، و انجام
