بخشی از مقاله
چکیده
هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی تاثیر هوش هیجانی بر رضایت زندگی با نقش میانجی خود ارزیابی کارکنان دیوان محاسبات کشور است. در این تحقیق جامعه آماری عبارت است از کلیه کارکنان دیوان محاسبات کشور است که تعداد آنها 1100 نفر می باشد. در این تحقیق حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 285 نفر محاسبه شده است و همچنین بر اساس جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 285 نفر می باشد. روش پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر حسب گردآوری داده ها از نوع تحقیقات توصیفی به شمار می آید و از حیث ارتباط بین متغیر های تحقیق از نوع علی و مبتنی بر معادلات ساختاری می باشد به منظور جمع آوری داده های پژوهشی، سه پرسشنامه استاندارد در میان نمونه تحقیق، توزیع شد و به منظور بررسی و توصیف ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان از روش های آمار توصیفی مانند جداول توزیع فراوانی و میانگین استفاده شده است همچنین تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و SMART PLS صورت گرفته و نتایج تحقیق نشان داد خود ارزیابی، تأثیر هوش هیجانی بر رضایت زندگی را میانجی گری می کند.
واژه های کلیدی:هوش هیجانی، خودارزیابی، رضایت زندگی
مقدمه
انسان و زندگی مفاهیمی هستند که هرگز از یکدیگر جدا نمی شوند. زندگی، جزء جدایی ناپذیر انسان است و هیچ راه فراری از آن نیست. ×بنابراین، انسان تا هست باید زندگی کند.به بیان دیگر، انسان میان دو راهی زندگی و عدم زندگی قرار ندارد بلکه بدون تردید زندگی باید کرد؛ اما می توان پرسید:زندگی گوارا ولذتّ بخش، کدام است؟ بشر در جستجوی خوشبختی است و در پی آن است که به زندگی رضایت مندانه دستیابد و هیچ کس نیست که بخواهدزندگیِ همراه با نارضایتی داشته باشد؟ رضایتمندی، بستر موفقیت و کامیابی است و هیچ انسان موفقی نیست که از هنر رضایت از زندگی بر خوردار نباشد [ 10] بدون رضایتمندی، امکان پیشرفت و موفقیت وجود ندارد.
انسان های موفقّ کسانی هستند که از زندگی خود لذت می برند. ×بنابراین رضایتمندی از زندگی، یکی از رازهای ناشناخته در زندگی انسان هایموفقّ است. زندگی موفق، زندگی ای است که توأم با رضایت وخرسندی باشد . اگر زندگی بستر تکامل است، رضایت مندی هم شرط موفقیت در زندگی بوده و کسانی می توانند به تکامل بیندیشند که با زندگی خود مشکل نداشته باشند؟ البته بایستی به این نکته توجه داشت که میان » مشکل داشتن در زندگی« و » مشکل با زندگی« تفاوت وجود دارد. همه انسان ها در زندگی مشکل دارند؛ اما انسان موفق، کسی است که با زندگی اش مشکل نداشته باشد و این یعنی رضایت از زندگی [3] به نظر می رسد که هوش هیجانی شاخص خوبی برای معنی زندگی باشند.
در واقع از آغاز مطالعه ی هوش،غالباً بر جنبه های شناختی آن نظیر حافظه، حل مسأله و تفکر تأکید شده است، در حالی که امروزه نه تنها جنبه های غیر شناختی هوش یعنی توانایی های عاطفی، هیجانی، شخصیتی و اجتماعی نیز مورد توجه قرار می گیرند، بلکه به جنبه های شناختی هوش در پیشبینی توانایی فرد برای موفقیت و سازگاری در زندگی نیز توجه می شود - ونگ و لاو1، . - 2012هوش هیجانی در واقع یک هوش غیرشناختی است که از نظر تاریخ ریشه در مفهوم هوش اجتماعی دارد و برای اولین بار توسط ثرندایک2 مطرح شده است. به عقیده ثرندایک، هوش هیجانی توانایی مهم و مدیریت انسان ها برای عمل به شیوهای خردمندانه در روابط انسانی است [7] هوش هیجانی، توانایی انجام استدلال صحیح متمرکز بر هیجان ها وتوانایی استفاده از هیجان ها و دانش هیجانی در وسعت بخشیدن به نظام فکری است و دارای چهار مؤلفه دریافت صحیح و دقیق هیجان، فهم هیجان، تنظیم هیجان و بهره وری از هیجان است[12]
بیان مساله
یکی از آرزوها و یا بهتر بگویم یکی از دغدغههای هر انسانی در زندگی داشتن احساس رضایت و خوشبختی است. به عبارت دیگر رضایتمندی از زندگی یکی از رازهای ناشناخته زندگی انسان های موفق است همانهایی که اگرچه با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم میکنند و احساس نارضایتی از زندگی خود نمیکنند. تجربه شادمانی و رضایت از زندگی هدف برتر در زندگی افراد بشر به شمار می رود، لذا افراد در تمام طول زندگی خود در تلاش برای دستیابی به آن هستند.[2] رضایت از زندگی، یکی از قدیمی ترین وپایدارترین مسایل مورد بررسی در مطالعات دوران بزرگسالی است که عموما به عنوان بررسی کلی از شرایط موجود، از مقایسه خواسته های فرد تا دسترسی واقعی به آنها بیان می گردد.[ 2]
در واقع رضایت از زندگی مفهومی کلی و ناشی از نحوه ادراک - شناختی و عاطفی - شخص از کل زندگی است. به همین دلیل افرادی با رضایت از زندگی بالا هیجان های مثبت بیشتری را تجربه کرده، از گذشته و آینده خود و دیگران، رویدادهای مثبت بیشتری را به یاد آورده و از پیرامون خود ارزیابی مثبت تری دارند و آنها را خوشایند توصیف می کنند - تیم،. - 2010 لازمه یک زندگی مفید، مؤثر و رضایت از زندگی رضایت بخش فردی است و شامل ارزیابی شناختی افراد از وضعیت زندگی خودشان است - کیز، شمتکین و ریف، . - 2002 دینر - 2003 - 3، معتقد است رضایت فرد از زندگی، از نگرش و ارزیابی عمومی وی نسبت به کلیت زندگی خود و یا برخی از جنبه های زندگی همچون زندگی خانوادگی، شغلی، اوقات فراغت، درآمد و .... منشاء می گیرد.
در واقع رضایت از زندگی بازتاب فاصله میان ایده آل های شخص و وضعیت فعلی او می باشد و هر چه شکاف میان ایده آل های شخص و وضعیت فعلی او بیشتر گردد بالطبع رضایتمندی وی کاهش خواهد یافت[ 11] هوش هیجانی از سازه هایی ا ست که از طریق تظاهرا ت هیجانی وبا درک وا نسجام بخشیدن به هیجان ها جلوه گر می شود. به نظر مایر وسا لووی - 1993 - 4 هوش هیجانی گونه ای هوش اجتماعی است که توانایی برخورد با عواطف در خود و دیگران را در بر می گیرد، همچنین آ نان بر این باورند که هوش هیجانی قابلیتی است که تفکر و اقدامات هر فرد را هدایت می کند. [13] هوش هیجانی، جدید ترین تحول در زمینه فهم رابطه میان تعقل وهیجان است.
طبق تعریف گولمن5 ، هوش عاطفی مهارتی است که دارنده آن از طریق خود آگاهی ، روحیات خود را کنترل می کند و از طریق خود مدیریتی آن را بهبود می بخشد، از طریق همدلی، تأثیر آ نها را درک می کند و از طریق مدیریت روابط ، به شیوه ای رفتار می کند که روحیه خود و دیگران را بالا ببرد و بنا به تعریف جان مایر و پیتر سالووی6 توانایی ارزیابی، بیان و تنظیم عاطفه خود و دیگران و استفاده کارآمد از آن است [15] تحقیقات نشان می دهد که افراد با هوش عاطفی بالا، دارای ارزشیابی های مثبت از خود بوده و همواره خود را در موقعیت های مختلف به شیوه مثبت ارزیابی می کنند و خود را توانمند، ارزشمند و واحد توانایی مهار زندگی می دانند.[8] در واقع، این افراد برانگیخته تر هستند و کار خود را به طور موثرتری انجام می دهند [5] ارزشیابی از خود به مثابه یک سازه شخصیتی گسترده و مفهومی مرتبه بالا، منعکس کننده ارزیابی های بنیادین افراد از خویشتن است. گستره این سازه از حرمت خود فراتر است، زیرا این سازه باورهای فرد در مورد قابلیت های خود، صلاحیت خویش و حس کلی زندگی را در بر می گیرد[19]
مبانی نظری تحقیق: رضایت زندگی:
رضایت از زندگی از نظر لغوی به معنی چگونگی زندگی بوده و در اصطلاح مفهومی چند وجهی، نسبی، ومتأثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است و همچنین دارای ابعاد عینی و بیرونی، ذهنی و درونی است که نمی توان برای آن تعریفی جامع و مانع ارایه دارد [2] رضایت از زندگی بازتاب توازن میان آرزوهای شخص و وضعیت فعلی او می باشدبه عبارتی هر چه شکاف بین سطح آرزوهای فرد و وضعیت عینی وی بیشتر گردد، رضایتمندی او کاهش می یابد، اما سطوح آرزوهای فرد به تدریج با وضعیت وی تطبیق خواهد یافت .[10]فلس و پری - 1996 - 7، رضایت از زندگی را به عنوان یک احساس نیک تعریف می کنند که شامل ارزیابی قابل مشاهده و درونی از احساسات نیک مادی، جسمانی و اجتماعی می باشد که به وسیله ی مجموعه ای منحصر به فرد از ارزش ها اندازه گیری می شود [9]
مایکالس - 1986 - 8، رضایت از زندگی را تفاوت ادراک فرد از این که اشیا چگونه هستند و چگونه می توانند باشند، تعریف کرده است.سوزا و سانجا9، رضایت از زندگی را به عنوان تفاوت بین آن چه که شخص می خواهد و آن چه که هست بیان می کنند×؟این دو در حقیقت یک تفاوت بین واقعیت و ایده آل را مطرح کرده اند؟ رضایتمندی از زندگی بیانگر میزان ارضای تمایلات و نیازهای اساسی انسان است رضایتمندی را می توان به عنوان ارضای نیازهای اساسی و تلقی مثبت و احساس خوشایند افراد به قلمروهای مختلف زندگی بیان کرد[3] از نظر - تامبورینی×ٌُُُ× ؛ به نقل از اسلامی،ٌََُ - ، رضایت از زندگی مجموعه ای از رفاه جسمی، روانی، و اجتماعی است که به وسیله شخص یا گروهی از افراد درکمی شود، مثل شادی، رضایت، افتخار، سلامتی و موقعیت اقتصادی؟
هوش هیجانی :
تعریفهای هوش هیجانی بهرغم ظاهر متنوع و متفاوتشان، همگی روی یک محور اساسی تأکید دارند و آن هم آگاهی از هیجانات، مدیریت آنها و برقراری ارتباط اجتماعی مناسب است.جان مایر:10 مجموعهای از تواناییهای ذهنی که به شما کمک میکند احساسات خود و دیگران را درک کنید و در نهایت به توانایی تنظیم احساسات خویش نایل گردید [14]
استیوهین:11 هوش هیجانی عبارت است از توانایی مهار عواطف و تعادل برقرار کردن بین احساسات و منطق، به طوری که ما را به حداکثر خوشبختی برساند [15] تراویس برادبری وجین گریوز:12 هوش هیجانی همان توانایی شناخت، درک و تنظیم هیجانها و استفاده از آنها در زندگی است[12]
خودارزیابی:
درواقع نظام ارزیابی،وسیله ای نظام مند برای ارزیابی کارکنان در ابعاد مرتبط با عملکرد به شمار می رود تا روشن شود که سازمانها در ازای پرداخت به افراد، چه چیزی به دست می آورند. علاوه برآن،این نظامها باز خور ارزشمندی برای کارکنان و مدیران فراهم می سازند و به شناسایی افراد قابل ترفیع و حل مشکلات کمک می نمایند.[18] اگر نظام های ارزیابی کننده، عملکرد کارکنان را منصفانه ارزیابی کنند، نظامهای پادش می توانند به عنوان نیرویقوی انگیزشی در سازمانها به کار روند[16]
پیشینه های تحقیق:
سان13 و دیگران - 2014 - ، در مقاله با عنوان خود ارزیابی واسطه و میانجی، رابطه هوش هیجانی و رضایت از زندگی، به بررسی تاثیر هوش هیجانی بر رضایت از زندگی با نقش میانجی هسته خود ارزیابی، می پردازند. جامعه آماری این تحقیق را کلیه دانشجویان دو دانشگاه چین را تشکیل می دهد.به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق پرسشنامه، در میان نمونه متشکل از 161 مرد و 263 زن، توزیع شد و به منظور آزمون فرضیات تحقیق معادلات ساختاری استفاده شد. نتایح به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های تحقیق، بیانگر تاثیر هوش هیجانی با نقش میانجی هسته خود ارزیابی بر رضایت از زندگی است.
کوتزی و هاری - 2014 - ، در مقاله ای با عنوان هوش هیجانی، به عنوان پیش بینی کننده سازگاری شغلی کارکنان، به بررسی تاثیر هوش هیجانی بر چهار بعد سازگاری شغلی یعنی نگرانی شغلی، کنترل شغلی، اعتماد به نفس و حس کنجکاوی پرداخته شد. پرسشنامه این تحقیق در نمونه ای شامل 409 نفر کارمند که در سه مرکز بزرگ خدمات مالی بخش خصوصی در کشور آفریقای جنوبی فعال بودند، توزیع شد. از آزمون همبستگی و معادلات ساختاری برای آزمون فرضیه ها استفاده شد و معادلات ساختاری برازش مدل را تایید کرد. نتایج بدست آمده حاکی ازآنست که هوش هیجانی بر ابعاد سازگاری شغلی تاثیر مثبت و معنی دار دارد.
کنگ و دیگران - 2012 - 14، مقاله با عنوان هوش هیجانی و رضایت از زندگی در دانشگاه های چین: نقش میانجی حمایت اجتماعی و عزت نفس را ارئه کرده اند. جامعه آماری این تحقیق را کلیه دانشجویان چین را تشکیل می دهد.به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق پرسشنامه، در میان نمونه متشکل از489 دانشجو، توزیع شد و به منظور آزمون فرضیات تحقیق معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های تحقیق، بیانگر آنست که هوش هیجانی با نقش میانجی حمایت اجتماعی بر رضایت از زندگی تاثیر مثبت و معنی دار دارد، همچنین هوش هیجانی با نقش میانجی عزت نفس بر رضایت از زندگی تاثیر مثبت و معنی دار دارد.
ادینا وکلیپا - 2012 - 15، مقاله ای با عنوان رابطه هوش هیجانی بر رضایت شغلی و رضایت از زندگی معلمان رومانی اجتماعی را ارائه داده اند. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه تحقیق در میان 196نفر 108 - مرد و 88 زن - از معلمان شهرهای شمال شرق رومانی توزیع شد . نتایج آزمون همبستگی نشان داد هوش هیجانی و رضایت شغلی رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین هوش هیجانی و رضایت زندگی رابطه مثبت و معنادار دارد.
اردهان2012 - 16 - ، مقاله ای با عنوان رضایت از زندگی و هوش هیجانی مطالعه موردی شرکت کننده گان و غیر شرکت کنندگان مسابقات خیابانی کشور ترکیه را ارائه کرده است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه هوش هیجانی و رضایت از زندگی است . به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه تحقیق در میان 538 نفر از شرکت کنندگان و غیر شرکت کنندگان مسابقات خیابانی توزیع شد . نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد هوش هیجانی و رضایت زندگی رابطه مثبت و معنادار دارد. همچنین ابعاد هوش هیجانی و رضایت زندگی رابطه مثبت و معنادار دارد.
وان یانسو و دیگران2012 - 17 - ، مقاله ای با عنوان بررسی مقایسه ای هوش هیجانی، سلامت روانی و رضایت از زندگی در عصر فن آوری های جدید مطالعه موردی دانشجویان پاره وقت و تمام وقت را ارائه داده اند.هدف مقاله حاضر بررسی مقایسه ای هوش هیجانی، سلامت روانی و رضایت از زندگی می باشد. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه تحقیق در میان 67 نفر از دانشجویان پاره وقت و تمام وقت که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند، توزیع شد. به منظور تجریه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده و نتایج بدست آمده نشان می دهد تفاوت معنی داری در هوش هیجانی بین دانشجویان پاره وقت و دانشجویان تمام وقت است. همچنین تفاوت معنی داری در سلامت روانی و زندگی رضایت بین دو گروه از دانشجویان وجود دارد.
حسین دخت و دیگران - 1392 - ، مقاله ای با عنوان رابطه هوش معنوی و بهزیستی معنوی با کیفیت زندگی و رضایت زناشویی ارائه کرده اند. هدف این پژوهش، تعیین رابطه هوش معنوی و بهزیستی معنوی با کیفیت زندگی و رضایت زناشویی درگروهی از زنان و
