بخشی از مقاله
چکیده
شهروندی به عنوان رویکردی است که به انواع حقوق انسانی در جامعه اشاره می کند و تعامل بین فرد و جامعه را جهت می دهد. تلاش برای توسعه و حفظ حقوق شهروندی اهمیت بنیادین خود را همچنان حفظ کرده است. این مقاله قصد دارد تاثیر درک حقوق شهروندی بر تکریم ارباب رجوع در دیوان محاسبات کشور را مورد بررسی قرار دهد. این مقاله ابتدا به مطالعه مفهوم شهروند و حقوق شهروندی پداخته و سپس به مطالعه تکریم ارباب رجوع پرداخته است.
مقدمه
جمعیت شهرنشین دنیا در فاصله سال های 4386 تا پایان قرن بیستم با جهشی بی سابقه رشد یافته است. این مسأله در کنار ضرورت وجود امکانات، درخواست ها و نیازها، تغییر نقش ساکنان شهر به شهروند را در مطالعات شهری، به موضوعی محوری بدل ساخته است
شهروندی زاییده زیستن در دنیای معاصر است و در تلاش است تا با ایجاد تفاهم در زندگی اجتماعی، راه پیشرفت و ارتقاء جامعه را هموار سازد. شهروندی طرح سؤالاتی است در ارتباط با ماهیت جامعه، عدالت، مراقبت، مسئولیت، دولت، آزادی، تعاملات اجتماعی، احترام و به ویژه ارزش هایی که با حقوق انسانی در زندگی اجتماعی پیوند خوردهاند. شهروندی موقعیتی است که به اعضای جامعه اعطا میگردد و همه افرادی که صاحب چنین موقعیتی هستند، ضمن این که از حقوقی برخوردار می شوند ، باید وظایف برخاسته از آن موقعیت را نیز بر عهده گیرند
در گذشته مدیریت دولتی توجه اصلی خود را به رخدادهای درون بوروکراسی معطوف می داشت و به طور عمده مشکلات درون بوروکراسی را مسئله اصلی می پنداشت - الوانی، . - 1380 اما با تغییراتی که در ارزش ها و فرهنگ، انتظارات و مطالبات شهروندان ایجاد شده، تحول، از امری درون زا به امری برون زا تبدیل شده است. ضرورت پاسخگو بودن سازمان های دولتی در برابر شهروندان، سبب شده است دولت ها به افراد جامعه از منظری جدید و به مثابه مشتریان بخش خصوصی بنگرند و تلاش کنند حداکثر رضایت مندی را برای آنان فراهم سازند
طی چند دهه گذشته رویکرد سازمان های دولتی به مقوله های کارایی و اثربخشی نیز دچار دگرگونی بنیادی شده است
شهروند و حقوق شهروندی
واژه شهروند ، مفهومی انتزاعی و عقلانی را به ذهن متبادر می سازد؛ اهم مضامینی که از این مفهوم به ذهن متبادر می شود را می توان به شرخ ذیل فهرست کرد:
.1 از پذیرش آگاهانه و دلیل م ند، نسبت به عضویت در جمع حکایت می کند که با عضویتی بر مبنای توجیها تی خردپسند انجام گرفته باشد؛ پس بر جهانگردی که در جامعه غیر خود باشد، صدق نمی کند.
.2 قابلیت پذیرش در جمع و شمارش در ردیف دیگران را داشته باشد ، پس فقط شامل انسان است.
.3 از وجود رابطه متقابل میان فرد و دیگران در یک جامعه حکایت می کند.
.4 از وجود تعهدات دو جانبه میان فرد و جامعه خبر می دهد؛ به ویژه در خصوص حفظ هنجارها و اصول ارزشی و اعطا ی امکان رشد به شهروند ، توسط جامعه
مارشال بر آن است که شهروندی پا یگاهی است که به تمامی افرادی که عضو تمام عیار اجتماع هستند ، داده می شود. این افراد همگی دارای جایگاه برابر و حقوق ، وظایف و تکالیف متناسب با این پایگاه هستند - فریدمن، . - 2002 در واقع شهروندی موقعیتی است که شامل مجموعه ای از حقوق ، وظایف و تعهدات است و بر برابری، عدالت، و استقلال دلالت دارد
ریتزر با بررسی روند تاریخی این مفهوم، بر آن است که شهروندی مدرن حایز چهار بعد حقوق، تکالیف، مشارکت و هویت است
جان راولز ، تحقق شهروندی واقعی را حاصل عمل کرد یک جامعه عادل تلقی می کند؛ وی معتقد است شهروندی جر یانی است که در متن خود، منجر به رشد شهروندانی می شود که هم از حقوق آزادی و عدالت برخوردارند ، و هم وظایفی را به منظور تضمین عدالت در جامعه، برعهده م ی گیرند. در چنین فراگردی افراد ، علاوه بر اینکه جامعه خود را شکل می دهند، تلاش می کنند تا با انجام وظایف و مسئولیت های خود، عناصر متشکله جامعه را حفظ کنند. راولز معتقد است که شهروند ی، وظایف و مسئولیت ها را در بین افراد جامعه توزیع می کند و در نهایت، امکان مشار کت افراد را در فعل و انفعالات اجتماعی، فراهم می گرداند
مفهوم شهروندی به مثابه منزلت اجتماعی، در تعهد به جامعه مدنی مدنظر قرار می گیرد و به موجب آن، شرایط برخورداری فرد از حقوق و قدرت فراهم می گردد. این حقوق برای نخستین بار در 1949 به وسیله مارشال طی رساله ای با عنوان شهروندی و طبقه اجتماعی تبیین شده است. آنتونی گیدنز در کتاب جامعه شناسی خود از قول تی اچ مارشال، حقوق شهروندی را شامل حقوق مدنی ، حقوق سیاسی و حقوق اجتماعی بیان می کند
البته بر ایان ترنر و جنیفر ریدن معتقدند که مدل مارشال بر اساس شکل خاصی از شهروندی طراحی شده است که در بطن ملیت گرایی اروپای قرن 19 ریشه دارد . این دو محقق برآنند که شهروند ی از یک سو بیان گر مجموعه ای از حقوق و تعهدات جهان شمول است که بر ای تمام اعضا ی یک ملت قابل حصولند و از سوی دیگر مستلزم توسعه دموکراسی و مشارکت گروههای متنوع فرهنگی در تصمیم گیریها است . البته مباحث شهروندیمعمولاً با تحلیل چارچوب مفهومی »شهروندی« در کار مارشال، آغاز می شود. از نظر ترنر، توسعه مفهوم شهروندی ترکیبی است از:
.1 نگاه محافظه کارانه به شهروندی - ماهیت منفعل شهروندی، با تأکید بر توسعه از بالا به پایین، منزوی از جامعه مدنی، و انجام عمده کارها - حتی امور مربوط به بخش خصوصی - توسط دولت؛
.2 دیدگاه انقلابی به شهروندی - ماهیت فعال شهروندی، با تأکید بر توسعه از پایین به بالا، مانند سازمان های مشارکتی محلی در عرصه عمومی و جوامع مدنی - .
ترکیب این دو بعد، نظریه تاریخی و پویای شهروند ی را از دیدگاه ترنر شکل می دهد
ابعاد حقوق شهروندی
مارشال - 1992 - حقوق شهروندی را در رویکردی تکاملی و تاریخی را به سه بعد تقسیم کرده است:
.1 حق آزادی و شهروندی مدنی: یکی از حقوق سه گانه شهروندی، حق آزادی است که به معنای برخورداری از حق آزادی بیان، آزادی اندیشه، آزادی انتخاب مذهب، آزادی مالکیت، آزادی قلم و مانند آن است. در نظریه مارشال شهروندی مدنی ناظر به برخورداری از حق آزادی با چنین مصادیقی است.
