دانلود مقاله بررسی تأثیر هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور

بخشی از مقاله

هوش سازمانی و چابکی سازمانی دو مفهوم جدید در عرصه متون سازمان و مدیریتاند. هوش سازمانی به قـدرت ذهـن و چـابکی بهسرعت و انعطاف اشاره دارند. به نظر می رسد این دو مقوله بر عملکرد سازمانی اثرگذارند. ایـن پـژوهش بـا هـدف بررسـی تـأثیر هـوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور در سال 1393 انجام گردیـد. روش پـژوهش از نظـر هـدف کاربردي و از نظر گردآوري دادهها توصیفی از نوع پیمایشی و همبستگی است. جامعه آماري شامل کارکنان دیوان محاسبات کشور به تعداد

2600 نفر بود که تعداد 335 نفر بر اساس جدول مورگان جهت بررسی، انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه 5 گزینهاي لیکرت بود. بـراي تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی و آمار استنباطی همچون رگرسیون و از نرمافزار آماريSPSSاستفاده شد. نتایج بهدستآمده نشـان داد هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور تاثیر گذار است.

کلمات کلیدي:هوش سازمانی، چابکی سازمانی، عملکرد سازمانی، دیوان محاسبات کشور

مقدمه

تغییر در محیط تجاري و عدم اطمینان سبب مطالعات و تحقیقات وسیعی درزمینه مباحث مدیریتی شده است (شریفی و ژانگ1،.(1999 یکی از تغییرات مهمی که در عصر حاضر پدید آمده، این است که دانش در عصر کنونی اهمیت فراوانی یافته است. این موضوع بخصوص در سازمانهاي خدماتی سبب بهکارگیري شدید تکنولوژي و دانش شده است و در نهایت سبب وابستگی شدید اقتصاد به دانش شده است(مجد رادي2، .(2013 در چنین شرایطی سازمانهاییموفقاند که عملکردي مناسب داشته باشند که در این راستا هوش سازمانی3 و چابکی سازمانی4 بر عملکرد سازمانی اثرگذارند. دیوان محاسبات بهعنوان یکی از سازمانهاي نظارتی براي بهبود اوضاع جامعه نقشی حیاتی، ایفا میکند که در این تحقیق تأثیر هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی این دستگاه نظارتی بررسی میشود.

مبانی نظري و پیشینه پژوهش

در زمینه موفقیت سازمانها تاکنون نظریات بسیاري ارائه گردیده است و هر کدام از این نظرات تلاش نمودهاند با انواع مفهومسازي، مساله را از زاویهاي متفاوت مورد بررسی قرار دهند. یکی از مفاهیمی کهاخیراً مورد توجه قرار گرفته است هوش سازمانی میباشد. فقدان هوش سازمانی ممکن است خود را در بسیاري از جهات نشان دهد که برخی از آنها عبارتند از: .1 عدم آگاهی یا درك درست از تغییرات محیطی؛ .2 پاسخ کند به مسائل و مشکلات؛ .3 سیاستها و تصمیمات غیر منسجم و غیر کارآمد؛ .4 شکست در یادگیري از تجارب؛ .5 ظرفیت محدود براي نوآوري؛ .6 فقدان تمرکز بر ارتباط و عمل.بهگونهاي که هر یک از این موارد کند ذهنی سازمانی5میتواندنشانهاي از به خطر افتادن بقاي بلندمدت سازمان بهویژه در جهان پیچیده و در حال تغییر باشد (وریارد6، .(2012

دانش و هوش سازمانی به همراه سرعت و چابکی، دو بال توسعه و تعالی سازمانها و مهمترین ثروت در هزاره سوم به شمار میآیند. سازمانهاي امروزي بایستی استراتژيهاي خود را بر محور این دو مهم طراحی نمایند.

در عصر حاضر مؤسسات و سازمانها و دستگاههاي اجرایی با هر مأموریت، رسالت، اهداف و چشماندازي که دارندهایتاًن در یک قلمرو ملی و یا بینالمللی عمل میکنند و ملزم به پاسخگویی به مشتریان، اربابرجوع و ذینفعان هستند. بنابراین، بررسی

1. Sharifi & Gang 2. Majed Radi 3.Organizational Intelligence 4.Organizational Agility 5. Organizational Stupidity 6. Veryard

نتایج عملکرد، یک فرآیند مهم راهبردي تلقی میشود. کیفیت و اثربخشی مدیریت و عملکرد آن عامل تعیینکننده و حیاتی تحقق برنامههاي توسعه و رفاه جامعه است (بیکزادو همکاران، (1389 ارزیابی و اندازهگیري عملکرد موجب هوشمندي سیستم و برانگیختن افراد در جهت رفتار مطلوب میشود و بخش اصلی تدوین و اجراي سیاست سازمانی است (ارشدي خمسه، .(1385

مطالعه و بررسی هوش سازمانی در حال حاضر پاسخ به شرایط فعلی و نیاز مدیران است. سازمان با بهرهگیري از هوش سازمانی، اثربخشی استفاده از ساختارهاي اطلاعاتی موجود را در راستاي اهداف خویش افزایش داده و اطلاعات از حالت عملیاتی و محدود شده به استفاده در لایههاي اجرایی سازمان براي استفاده مدیران توسعه داده میشود. با توجه به اینکه مدیران در سازمانهایی فعالیت میکنند که متأثر از محیط داخلی و خارجی خود میباشند و در مقابل پاسخگویی به مسایل و مشکلات خود مثل انسانها نیازمند قدرت یادگیري هستند. بنابراین مسئله هوش سازمانی میتواند در این مهم کمک شایانی به مدیران کرده و آنها را قادر سازد تا با توجه به حافظه سازمانی خود پاسخگوي نیازها و مشکلات و عکسالعملبهموقع به تغییرات محیطی باشند.

بنابراین مدیران براي پیشبرد اهداف سازمانی و دستیابی به آنها نیاز به هوش سازمانی دارند که بتوانند با اتکاي به آن عملکرد خود را بهبود بخشند. بهبود و ارتقاي هوش سازمانی منجر به هماهنگی بیشتر طرحها و برنامهها، بهبود تصمیمگیري و نوآوري، بهبود عملکرد کاري و بالا بردن دورنماي بلندمدت سازمان خواهد شد (وریارد، .(2012

در راستاي تحقق اصل 55 قانون اساسی، دیوان محاسبات کشور بهعنوان مؤسسهاي دولتی و مستقل، دادگاهی است مالی که مأمور معاینه و تفکیک محاسبات اداره مالیه و تفریغ کلیه حسابداران خزانه بوده و ناظر و مراقب هزینههاي معین در بودجه و تغییر و تبدیل وجوه بوده و بازوي نظارتی مجلس و امین مردم در کلیه محاسبات مملکتی به شمار میرود. این سازمان به علت وظایف نظارتی و مراقبتی خود باید هوش سازمانی و چابکی بالایی داشته باشد تا بتواند به وظایف کنترلی و نظارتی خود بهمنظور پاسداري از بیتالمال عمل نماید (میري و همکاران،.(1391

عملکرد خطیر و بسیار حساس دیوان محاسبات از یک طرف و اهمیت نیاز به هوش سازمانی و چابکی در این سازمان از طرف دیگر، هر محققی را مجاب میکند تا در این زمینه کنجکاو باشد و تأثیر هوش و چابکی سازمانی را بر عملکرد این دیوان مورد تحقیق قرار دهد. در این پژوهش محقق با این هدف مهم و اصلی، به بررسی تأثیر هوش سازمانی و چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی دیوان محاسبات کشور میپردازد و در این راستا تأثیرمؤلفههاي هوش سازمانی و چابکی را نیز بر عملکرد دیوان محاسبات مورد بررسی و تحقیق قرار میدهد.

براي این منظور هوش سازمانی بر اساس نظریه کارل آلبراخت1در هفت بعد؛ .1 چشمانداز استراتژیک، .2 سرنوشت مشترك، .3 میل به تغییر، .4 روحیه، .5 اتحاد و توافق، .6 کاربرد دانش، .7 فشار عملکرد، تعریف گردیده تا رابطه هوش سازمانی و ابعاد آن با عملکرد سازمان و همچنین ابعاد چابکی سازمانی بر اساس مدل محقق ساخته در سه بعد .1 پاسخگویی به مشتري

1Albrecht

و خدمات گیرنده، .2 آمادگی مقابله با مشکلات و تغییرات و .3اهمیت قائل شدن براي مهارتها و دانش تعریف ومورد بررسی قرار گیرد.

توسعه فرضیه ها

فرضیهاول:

هوش سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور تأثیرمعنیداري دارد.

فرضیه دوم:

چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور تأثیرمعنیداري دارد.

روش شناسی

روش تحقیق مورد استفاده توصیفی و از نوع پیمایشی وموردي واز حیث هدف، کاربردي است.

ابزار جمعآوري داده ها و اطلاعات لازم براي انجام این تحقیق پرسشنامه می باشد. پرسشنامه بهعنوان یکی از متداولترین ابزارهاي جمعآوري اطلاعات در پژوهش هاي میدانی، عبارت است از مجموعه اي از پرسش هاي هدفمند، که با بهره گیري از مقیاس مشخصی، دیدگاه، نظر و بینش یک فرد پاسخگو را در باره ابعاد مختلف مسئله تحقیق، مورد سنجش قرار می دهد. در این تحقیق گردآوري دادههاي مورد نیاز جهت بررسی و آزمون فرضیههاي پژوهش با استفاده از پرسشنامه انجام شد. بخشهاي مختلف این پرسشنامه و مشخصات هر بخش در ادامه بیان شده است:

ابزار سنجش متغیرهاي تحقیق عبارتند از:

(1 پرسشنامه استاندارد هوش سازمانیکارل آلبراخت.
(2 پرسشنامه استاندارد چابکی سازمانی محقق ساخته.
(3 پرسشنامه محقق ساخته عملکرد سازمانی.

طثف پاسخ گویی پرسشنامه ها از نوع لیکرت و از امتیاز 1 (خیلی کم) تا امتیاز 5 (خیلی زیاد) می باشد.

روایی و پایایی پرسشنامه

براي تعیین روایی پرسشنامه (توانایی در اندازهگیري صفتی که آزمون براي اندازهگیري آن ساخته شده است) از روش منطقی استفاده نمودیم؛ بدین گونه که از لحاظ ظاهري پرسشنامه داراي روایی است. و همچنین از لحاظ محتوایی کمیت و کیفیت سؤالات به تأیید استاد راهنما و همچنین مدیر کل دفتر مطالعات و تدوین استانداردها و دستورالعملهاي دیوان محاسبات کشور رسیده است.

جهت سنجش پایایی پرسشنامه از مقدار آلفا براي ابعاد پرسشنامه تحقیق به شرح زیر است که نشانگر پایایی بالاي پرسشنامه است.

جدول :1 نتایج آزمون پایایی پرسشنامه
متغیر سوالات آلفاي کرونباخ

هوش سازمانی -10-13-14-16-5-8-3-4-12-18-11-19-20-17-2-22-9-7-1 0/97
6-15-21-23

چابکی سازمانی 37-36-35-34-33-32-31-30-29-28-27-26-25-24 0/93

عملکرد -52-48-58-57-51-53-50-49-47-46-45-43-42-41-40-39-38 0/92
44-59-60-56-55-54

روش تجزیه و تحلیل دادهها براي آزمون فرضیهها

تحلیل استنباطی دادهها

بررسی نرمال بودن توزیع متغیر وابسته

نرمال بودن باقیماندههاي مدل رگرسیونی یکی از فرضهاي رگرسیونی است که نشاندهنده اعتبار آزمونهاي رگرسیونی است در ادامه با واستفاده ازآزمون کلموگروف- اسمیرنف نرمال بودن توزیع متغیرهاي وابسته بررسی شده است. زیرا نرمال بودن متغیرهاي وابسته به نرمال بودن باقیماندههاي مدل (تفاوت مقادیر برآوردي از مقادیر واقعی) میانجامد. پس لازم است نرمال بودن متغیر وابسته قبل از برآورد پارامترها کنترل شود و در صورت برقرار نبودن این شرط راهحل مناسبی براي نرمال نمودن آنها(از جمله تبدیل نمودن آن) اتخاذ نمود. فرض صفر و فرض مقابل در این آزمون به صورت زیر نوشته میشود.

دادهها براي متغیر و ابسته از توزیع نرمال پیروي میکند

دادهها براي متغیر و ابسته از توزیع نرمال پیروي نمیکند

H0:

H1:

جدول :7 آزمون کلموگروف اسمیرنف براي بررسی نرمال بودن متغیر وابسته تحقیق
تعداد پارامترهاي نرمال بیشترین تفاوت مقدار Z کلموگروف - مقدار
میانگین انحراف معیار قدرمطلق مثبت منفی اسمیرنف احتمال


318 3/60 0/50 0/06 0/04 - 1/03 0/239
0/06

آزمون فرضیه هاي تحقیق

فرضیه اول: بررسی تاثیر هوش سازمانی بر عملکرد سازمانی:

رابطه بین هوش سازمانی و عملکرد سازمانی بهصورت زیر مدل سازي میگردد.

Yi  0  1Xi i

که در مدل بالا متغیرها به شرح زیر تعریف شده است:

عملکرد سازمانی Y
هوش سازمانی X

فرض صفر و فرض مقابل براي معنیداري مدل بهصورت زیر است.

H0:10

H1:10
مدل معنیداري وجود ندارد. : H0
مدل معنیداري وجود دارد. H1 :

در جدول زیر نتایج تحلیل آورده شده است:

جدول :8 نتایج رگرسیون فرضی هاول
همبستگی ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده مقدار F سطح معناداري
0/79 0/62 0/62 524/01 0/000
جدول :9 نتایج آزمون t فرضی هاول
پارامتر مقدار ضریب مقدار t مقدار احتمال
مقدار ثابت 1/34 13/42 0/000
هوش سازمانی 0/66 22/89 0/000

مقدار آماره t براي هوش سازمانی برابر با 22/89 (معنادار و مثبت) است یعنی با افزایش هوش سازمانی، عملکرد سازمانی نیز افزایش مییابد. مقدار آماره t براي عرض از مبدأ برابر با 13/42 است که در سطح اطمینان 95 درصد در ناحیه رد فرض صفر قرار دارد یعنی عرض از مبدأ معنادار است. بنابراین هوش سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنان دیوان محاسبات کشور تأثیرمعنیداري دارد.

فرضیه دوم: بررسی تاثیر چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی:

رابطه بین چابکی سازمانی و عملکرد سازمانی بهصورت زیر مدلسازي میگردد.

Yi  0  1Xi i

که در مدل بالا متغیرها به شرح زیر تعریف شده است:

عملکرد سازمانی Y
چابکی سازمانی X

فرض صفر و فرض مقابل براي معنیداري مدل بهصورت زیر است.

0 1 :  0 H

H1:10
مدل معنیداري وجود ندارد. H0:
مدل معنیداري وجود دارد. 
H1:
در جدول زیر نتایج تحلیل آورده شده است:
جدول :10 نتایج رگرسیون فرضیه دوم
همبستگی ضریب تعیین ضریب تعیین تعدیل شده مقدار F سطح معناداري
0/81 0/66 0/66 615/01 0/000 یعنـی مـدل
مقدار احتمال F برابر با 0/000 است که نشاندهندهمعنیداري ارتباط در سطح اطمینان 95 درصد اسـت

معناداري وجود دارد مقدار همبستگی برابر با 0/81 است و مقدار ضریب تعیین برابر با 66 درصد است. یعنی 66 درصد از تغییرات

عملکرد سازمانی توسط چابکی سازمانی بیان میشود.
جدول :11 نتایجĤزمون t فرضیه دوم
پارامتر مقدار ضریب مقدار t مقدار احتمال
مقدار ثابت 1/21 12/31 0/000
چابکی سازمان 0/68 24/80 0/000
مقدار آماره t براي چابکی سازمانی برابر با 24/80 (معنادار و مثبت) است یعنی با افـزایش چـابکی سـازمانی، عملکـرد سازمانی نیز افزایش مییابد. مقدار آماره t براي عرض از مبدأ برابر با 12/31 است که در سطح اطمینان 95 درصـد در ناحیـه رد فرض صفر قرار دارد یعنی عرض از مبدأ معنادار است. در نتیچه چابکی سازمانی بر عملکرد سازمانی کارکنـان دیـوان محاسـبات کشور تأثیر معنیداري دارد.