بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر ویژگی های شخصیتی بر رهبری تحول آفرین با نقش میانجی هوش هیجانی مدیران در دبیرستان های اهواز استان خوزستان می باشد. جامعه آماری پژوهش تعداد 398 نفر از مدیران دبیرستان های نواحی چهارگانه سطح اهواز استان خوزستان می باشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد 260 نفر به عنوان نمونه تعیین شد. از دو روش کتابخانهای و میدانی جهت گرداوری اطلاعات استفاده شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. تعدادی از صاحب نظران و اساتید مدیریت به اتفاق روایی پرسشنامه را تایید نمودند. ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده در این پژوهش پایایی پرسشنامه را مطلوب نشان داده است.
نتایج تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزارهای SPSS و SmartPLS V.2 نشان داد که کلیه روابط مفروض بین متغیرها تایید می شوند. باتوجه به نتایج بدست آمده از تحلیل مسیر، ویژگیهای شخصیتی - برونگرایی،درونگرایی - بر رهبری تحولی و هوش هیجانی، هوش هیجانی بر رهبری تحولی و همچنین ویژگیهای شخصیتی - برونگرایی،درونگرایی - بر رهبری تحولی از طریق هوش هیجانی در سازمان آموزش و پرورش استان خوزستان موثر است. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهادهایی در این زمینه ارائه می شود.
1. مقدمه
عصر حاضر عصر تغییر و تحولات شدید و شتابنده نام گرفته است. سازمان های مختلف از جمله سازمانهای آموزشی نیز در مسیر تند باد این تغییرات قرار گرفته اند. این سازمانها برای بقا و داوم ناگزیرند خود را با این تغییر و تحولات پرشتاب و بی سابقه هماهنگ نمایند و به موازات تغییرات سخت افزاری، نیروی انسانی و نرم افزاری خود را نیز به روز کنند. در این رهگذر تغییر در شیوه های مدیریت و رهبری سازمان امری اجتناب ناپذیر است، چرا که شیوه های سنتی مدیریت و رهبری در شرایط متحول و پویای امروزی فاقد اثر بخشی لازم می باشد
اکثر سازمانها برای حفظ موقعیت رقابتی خود نیاز به تغییر سریع دارند. تغییرات سریع مستلزم آن است که سازمانها دارای رهبران و کارکنانی باشند که انطباقپذیر بوده و به صورت مؤثر کار کنند، به طور مداوم سیستمها و فرآیندها را بهبود بخشند و مشتری مدار باشند - ویل. - 1996 در چنین شرایطی سازمانهای آموزشی به عنوان عامل توسعه و تحول در جامعه نه تنها باید قادر به مدیریت تغییرات باشند بلکه باید عامل تغییر بوده و بطور مرتب به بازسازی و تجدید اهداف خود اقدام کنند و اهداف اساسی در عین حال متغیر خود را تحقق بخشند .
.2 بیان مساله
رهبری تحول آفرین، بخشی از پارادایم جدید رهبری است و بیانگر فرآیندی است که افراد را متحول و متغیر میکند و با ارزشها، خصیصههای اخلاقی و اهداف بلند مدت در ارتباط است. - دورتی - 1985 ارزیابی محرکهای مؤثر بر زیر دستان، ارضای نیازهای آنها و رفتار کردن با آنها به عنوان افرادی کامل از جمله کاربردهای این نوع رهبری است
بس و آولیو - 1999 - رهبری تحولی را به نوعی از رهبری اطلاق می کنند که با نشان دادن عواطف، افراد زیر دست خود را متعهد کرده و متقاعد می کنند تا اهداف و ارزش های سازمان را بپذیرند و برای دسترسی به آنها تلاش فراتر از انتظار از خود نشان دهند
همچنین آنها چهار ویژگی، ملاحضه ی فردی - توجه به تک تک افراد و ایجاد این احساس در پیروان که هر کس ارزش خود را دارد و مورد احترام است - ، تحریک ذهنی - تشویق فعالانه ی اعضای سازمان، تا به روش های قدیمی نگاهی جدید داشته باشند، تحریک خلاقیت و تشویق دیگران که به مشکلات و مسایل با نگاه تازه ای بنگرند و راهکارهای جدید ارائه نمایند - ، انگیزش الهام بخش - ایجاد و افزایش خوش بینی، شور و جدیت، ابلاغ و اعلام انتظارات سطح بالاو عالی و خاطر نشان کردن امکاناتی که قبلاً به آنها توجه نشده است - و نفوذ آرمانی - فراهم ساختن دیدگاه و آرمانی هدفمند و جلب حس احترام، اعتماد و اطمینان افراد - را برای این سبک رهبری برشمرده اند
اما یک سوال مطرح است و آن اینکه چرا عده ای این سبک رهبری را انتخاب می کنند؟
ویژگی های شخصیت، الگوهای معین و مشخصی از تفکر، هیجان و رفتار است که سبک شخصی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی و مادی اش رقم می زنند - اتیکسون و هیلگارد،. - 1392 آیزینگ دو ویژگی درونگرایی - این افراد کمتر تمایل به حضور در جمع دارند و و بیشتر دقت خود را به مطالعه و فعالیتهای ذهنی انفرادی میگذرانند - و برونگرایی - آمادگی کمتری برای تسلط بر نفس خویش برخوردارند - برای افراد در نظر می گیرد و عنوان می دارد که هر کدام از این ویژگی باعث می شود فرد در مقابل هیجانات واکنش خاصی از خود بروز دهند - آیزنگ ، . - 1947 اما عواملی نیز هستند که از شخصیت نشات می گیرند آیا این عوامل بر روی انتخاب سبک رهبری تحول افرین تاثیر دارند؟
رهبری تحول آفرین برای عملی شدن به چهار مؤلفه یا عامل که به عنوان عناصر تشکیل دهنده این نظریه نیز شناخته شدهاند، نیاز دارد - گلمن - 1998 این عوامل عبارتند از:
1 توجه به افراد
2 ترغیب به تفکر
3 انگیزش الهام بخش
4 نفوذ ایده آل
بحث رهبری و تأثیر آن بر اثر بخشی سازمان مدت مدیدی است که مورد بررسی و بحث صاحب نظران این رشته بوده است. جدیدترین نظریات ارائه شده در مقالات رهبری حاکی از آن است که برای اینکه فرد بتواند رهبر مؤثری باشد، باید هوش عاطفی خاصی داشته و یا از توانایی های هوش عاطفی بالاتری بر خوردار باشد - مایر و دیگران - .
ابعاد هوش عاطفی در مدیریت و رهبری با استفاده از تعریف - گلمن - 1999 از هوش عاطفی عبارتنداز:
1 خودآگاهی: خود آگاهی یا تشخیص احساس در همان زمان که در حال وقوع است، بخش مهم و کلیدی هوش عاطفی را تشکیل میدهد.
2 خود مدیریتی - خود کنترلی - : کنترل و اداره احساسات مهارتی است که بر پایه خود آگاهی شکل میگیرد. مدیران و رهبران قادرند محیطی از اعتماد و انصاف خلق کنند، عامل خود نظم دهی به دلایل رقابتی بسیار مهم است.
- 3 آگاهی اجتماعی - همدلی - : توانایی دیگری که بر اساس خود آگاهی عاطفی شکل میگیرد، همدلی با دیگران است که نوعی مهارت فردی محسوب میشود.
4 مهارتهای اجتماعی یا مدیریت روابط با دیگران: هنر ارتباط با مردم به مقدار زیاد، مهارت کنترل و اداره احساسهای دیگران است. این مهارت نوعی توانایی است که محبوبیت، قوه رهبری و نفوذ شخصی را تقویت میکند
بنابراین یکی دیگر از ویژگی های فردی که بر روی انتخاب سبک رهبری تاثیر دارد میزان هوش هیجانی افراد است. ولی بر اساس پیشینه تجربی در رابطه هوش هیجانی و رهبری تحولی تناقض وجود دارد. به همین علت و پیشینه تجربی اندک در این مقاله نکته مهم مورد بررسی این می باشد که، ویژگیهای شخصیت چه اثری بر رهبری تحول آفرین از طریق هوش هیجانی در مدیران دبیرستانهای شهر اهواز دارد.
3. اهداف تحقیق
هدف کلی:
· بررسی تاثیر هوش هیجانی و ویژگی های شخصیت بر رهبری تحول آفرین مدیران در سازمان آموزش و پرورش اهواز . اهداف ویژه:
· بررسی تاثیر هوش هیجانی بر رهبری تحول آفرین.
· بررسی تاثیر ویژگیهای شخصیت - درونگرایی ، برونگرایی - بر رهبری تحول آفرین.
· بررسی تاثیر درونگرایی بر رهبری تحول آفرین از طریق هوش هیجانی.
· بررسی تاثیر برونگرایی بر رهبری تحول آفرین از طریق هوش هیجانی.
.4 فرضیات تحقیق
فرضیات اصلی:
· ویژگیهای شخصیت با نقش میانجی هوش هیجانی بر رهبری تحول آفرین مدیران دبیرستان های شهر اهواز تاثیر دارد.
· ویژگیهای شخصیت بر هوش هیجانی مدیران دبیرستان های شهر اهواز تاثیر دارد.
· هوش هیجانی بر رهبری تحول آفرین مدیران دبیرستان های شهر اهواز تاثیر دارد.
· ویژگیهای شخصیت بر رهبری تحول آفرین مدیران دبیرستان های شهر اهواز تاثیر دارد.
فرضیات فرعی:
· برونگرایی از طریق هوش هیجانی بر رهبری تحول آفرین مدیران دبیرستان های شهر اهواز تاثیر دارد.
