بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تیمارهاي پیش از کاشت بذر بر رشد و عملکرد چغندرقند، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1393 در دانشکده کشاورزي دانشگاه ارومیه انجام گردیدح تیمار بذر چغندرقند در دو سطح و تیمارهاي پیش از کاشت بذر در پنج سطح شامل:-1 هاردنینگ -2 پرایمینگ با کود نانو -3 هیدروپرایمینگ -4 پرایمینگ با کود حیوانی-5 بدون پرایمینگ بودند
صفات مورد مطالعه شامل: عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص، عملکرد قند خالص، درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، ضریب استحصال شکر، آلکالیته و میزان قند ملاس بودندح نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین صفات بود. مقایسه میانگینها نشان داد که بین ارقام مورد مقایسه از عملکرد ریشه و تعداد بوته در هکتار اختلاف معنیدار وجود داشت. در بین تیمارهاي پیش از کاشت بذر انجام گرفته، بیشترین عملکرد ریشه با بیش از70 تن در هکتار مربوط به تیمار هیدروپرایمینگو کمترین عملکرد مربوط به تیمار شاهد بدون پرایمینگ بود.
مقدمه
جوانهزنی مطلوب بذرچغندرقند و در پی آن استقرار مناسب محصول و حصول سبز یکنواخت در مزرعه، میتواند راه را براي تولید محصولی قابل قبول از نظر کمی و کیفی هموار سازد و در صورت تحقق چنین شرایطی گیاه جوان و تازه استقرار یافته، به ویژه در ابتداي فصل رویش، از نهادههاي محیطی حداکثر استفاده را کرده و خود را براي طی مراحل آتی زیستی آماده می کند.. نتایج برخی مطالعات حاکی از آن است که جوانهزنی و استقرار گیاهچههاي چغندرقند تا حد زیادي تحت تأثیر ترکیبات شیمیایی ممانعت کننده موجود در پوسته بذر قرارگرفته به طوري که این مواد از طریق شستشوي بذر با آب از بین میروند .
موادي چون فنلها، اسید اگزالیک، بتائین و موسیلاژ در پوسته بذر چغندرقند موجود است که در صورت شستشوي بذر با آب اثر سوء آنها از میان خواهد رفتح این مواد ممانعت کننده جوانهزنی، همگی در آب محلول بوده و از دیواره بذر به بیرون تر اوش می نمایند .درحقیقت تحقق مطلوب جوانهزنی و استقرار گیاه در مزرعه مزیتی اکولوژیک محسوب میشود
جوانهزنی مطلوب و سریع غالبا توأم با گسترش سیستم ریشه اي در زمان کوتاهتري میباشد که این امر به نوبه خود منجر به استقرار بهتر محصول و بهره برداري بیشتر از نهادههاي محیطی میگردد .تاکنون محققین کوششهاي فراوانی در جهت کمک به ارتقاي جوانهزنی بذرها در شرایط مزرعه اي مصروف داشتهاندح یکی از این دستاوردها، پیشنهاد استفاده از اعمال مدیریتی تحت عنوان تیمار پیش از کاشت بذر بوده است حدر جریان پرایمینگ، بذرها معمولا در معرض پتانسیل آب خارجی قرارمیگیرند
مقدار این آب آنقدر اندك است که باعث جوانهزنی نمیشود، اما امکان وقوع یک سري فر آیندهاي فیزیولوژیک و بیوشیمیایی را پیش ازجوانهزنی بذر فراهم میآورد که میتواند شاملگ کاهش مواد بازدارنده، شکسته شدن مواد ذخیرهاي وافزایش تدریجی آنزیمهاي ضروري براي شکستن اندوسپرم باشدح عمل پرایمینگ در هر گیاهی ممکن است با اهداف خاصی صورت گیردح در چغندرقند براي عمل پرایمینگ مزایاي زیادي از جمله افزایش سرعت جوانه زنی در شرایط دماي کم، افزایش عملکرد ریشه، افزایش قدرت جوانهزنی درشرایط شوري و خشکی، کاهش نیاز به آب جهت سبز شدن و در نهایت استقرار بهتر و مناسب بوتهها در واحد سطح ذکر شده است.
موادشوشروشش ها
این آزمایش در سال زراعی 1393 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی ساعتلو وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزي و منابع طبیعی آذربایجان غربی اجرا شد ح نتایج آزمون خاك محل اجراي آزمایش در جدول شماره 1 نشان داده شده است
ارقام مورد مطالعه چغندرقند از مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند فراهم گردیدندح تاثیر فاکتورهاي
رقم با دوسطح اکباتان و 7233 و تیمارهاي پیش از کاشت بذر با پنج سطح شاهد، هاردنینگ، نانوپرایمینگ، هیدروپرایمینگ و پرایمینگ با عصاره کود کبوتري در قالب طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی با سه تکرار بر روي عملکرد کمی و کیفی چغندر قند مطالعه شد.بذور شاهد تحت هیچ تیماري به جز ضد عفونی سطحی با هیپوکلرید سدیم %10 قرار نگرفت.به منظور اعمال تیمار هاردنینگ بذور چغندرقند طی دو مرحله و هر بار به مدت 8 ساعت در آب خیسانده شدند.در حد فاصل دو مرحله خیس شدن، بذور تیمار شده تا رسیدن به حدود رطوبت اولیه تحت شرایط سایه و در دماي 23+=2 درجه سانتی گراد اتاق خشک شدند.
به منظور تیمار پیش از کاشت بذر با محلول نانو، بذور در محلول %1 کود مایع نانوي کامل که ترکیبات آن در جدول شماره 3 نشان داده شده است به مدت 16 ساعت تیمار شد و بعد به مدت 8 ساعت در سایه خشکانده شد. جهت تیمار بذر به روش هیدروپرایمینگ، بذور به نسبت 1 به 5 در آب مقطر به مدت 16 ساعت تیمار شدند و سپس تا رسیدن به حدود رطوبت اولیه تحت شرایط سایه و دماي اتاق به مدت 8 ساعت خشک شدند.
به منطور تیمار پیش از کاشت بذر با محلول غذایی نانو،یک درصد از این محلول یعنی طط10 از محلول در یک لیتر از آب رقیق گردید - محلول %1 نانو - و در محلول حاصله ،بذور به مدت 16 ساعت خیسانده شدندح در پاییز 1392 جهت تهیه بستر کاشت، نسبت به انجام شخم عمیق اقدام گردید عملیات آماده سازي زمین در بهار شامل اجراي شخم سطحی، دیسک، تسطیح، خط کشی و تهیه خطوط کاشت
- با استفاده از شیپر - بود حتوزیع کود مورد نیاز براساس نتایج تجزیه خاك انجام گرفت ح در هر کرت 8 ردیف کاشت به طول 5 متر و فاصله ردیفهاي کاشت 50 سانتی متر و فاصله بوته روي ردیف 15 سانتی متر در نظر گرفته شدح عمق کاشت بذرها 3 الی 4 سانتی متر بودح تمام کرت ها بطور همزمان بلافاصله بعد از کاشت آبیاري شدندح پس ازاستقرار بوته ها، در مرحله 6 -4برگی، بوته ها به فاصله 15سانتیمتر از یکدیگر تنک گردیدندح آبیاري مزرعه به فاصله هر 15 روز بر اساس اخرین یافته هاي تحقیقاتی صورت گرفت ح کلیه عملیات داشت مربوط به هر یک از واحدهاي آزمایشی شامل آبیاري، کنترل علفهاي هرز، سله شکنی و دفع آفات و بیماريهاي گیاهی به صورت معمول و همزمان انجام پذیرفت
نتایج و بحث:
مطابق نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده هاي این آزمایش تاثیر پرایمینگ بر صفات عملکرد ریشه و تعداد بوته و درصد قند ملاس و میزان ماده خشک در سطح 99 در صد معنیدار بود. بین ارقام نیز از لحاظ عملکرد ریشه ، تعداد بوته سبز شده، میزان سدیم، میزان پتاسیم، میزان قند ملاس و میزان ماده خشک اتلاف معنی دار بود ولی در بقیه صفات اختلاف معنیداري مشاهده نشد. اثر متقابل پرایمینگ بذر و رقم نیز بر روي عملکرد ریشه،تعداد بوته ،درصد قند ملاس ،میزان ماده خشک ،میزان سدیم،میزان ازت، قلیائیت شیره معنیدار بود ولی در بقیه صفات اختلاف معنیداري مشاهده نشد. - جدول. - 1
-1عملکرد ریشه: مقایسه میانگین نتایج حاصل از آزمایش نشان داد در سطح شاهد تیمارهاي هیدروپرایمینگ و هاردنینگ منجر به افزایش معنیداري در عملکرد ریشه در مقایسه با تیمار شاهد شدند. با این حال این دو تیمار از نظر آماري تفاوت معنیداري با یکدیگر نداشتند.
عملکرد ریشه حاصل از تیمارهاي یاد شده در ارقام چغندر قند تفاوت معنیداري نداشتند. هم چنین در رقم اکباتان عملکرد ریشه ثبت شده از تیمار هیدروپرایمینگ نیز از نظر آماري با تیمار هاي ذکر شده در یک گروه آماري قرار نگرفت. در سطح شاهد اعمال تیمار پیش از کاشت بذر با هیدروپرایمینگ منجر به ارتقاء این شاخص نسبت به شرایط بدون تیمار گردید. بهطوريکه تیمار شاهد و هیدروپرایمینگ به ترتیب با مقادیر عملکرد ریشه42/33 و 71/67تن در هکتار کمترین و بیشترین مقدار رادر گروه به خود اختصاص دادند - جدول. - 2 میزان عملکرد ریشه رقم مذکور در تیمارهاي پیش از کاشت بذر: هاردنینگ، نانوپرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با عصاره کود کبوتري و شاهد - بدون پرایمینگ - به ترتیب 61/67 ، 56/33، 71/67، 48 و 42/33 تن در هکتار بود.
تاثیر مثبت تیمارهاي پیش از کاشت در افزایش عملکرد ریشه چغندرقند در بذر چغندر قند نسبت به شاهد - بدون پرایمینگ - به وضوح دیده - جدول . - 1 در رقم - جلگه - 7233چغندرقند نیز بین تیمارهاي پیش از کاشت بذر از نظر تاثیر بر افزایش عملکرد ریشه چغندرقند اختلاف معنی داري مشاهده گردید به طوري که بیشترین و کمترین میزان عملکرد ریشه چغندرقند به ترتیب با 70/33 و 37 تن در هکتار به تیمار پیش از کاشت هیدروپرایمینگ و شاهد اختصاص یافت.
به طوري که مقادیر این صفت در هاردنینگ، نانوپرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با عصاره کود کبوتري و شاهد - بدون پرایمینگ - به ترتیب 56، 46/3، 70/33، 46و 37 تن در هکتار بود - جدول.. - 2افزایش عملکرد ریشه در پی اعمال تیمار هاي پیش از کاشت بذر می تواند ناشی از تحقق واکنش هاي بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی مربوط به عملکرد در شرایط کنترل شده باشد.بدیهی است که در این شرایط وجود تنش هاي محیطی ملموس تر می باشند
-2تراکم بوته - صغهئژ سپ طکتعأغ - : نتایج حاصل از مقایسه بین میانگین تیمارها نشان می دهد بین تیمارهاي پیش از کاشت از نظر تاثیر بر تعداد بوتههاي سبز شده در ارقام مورد ارزیابی از نظر آماري اختلاف معنیداري مشاهده نشد.بیشترین تعداد بوتههاي سبز شده ناشی از اعمال تیمارهاي پیش از کاشت بذر در رقم اکباتان و 7233 مربوط به تیمار پیش از کاشت هیدروپرایمینگ به ترتیب 69/67 و 62/67 هزار بوته در هکتار است - جدول. - 2 تاثیر مثبت تیمارهاي پیش از کاشت در افزایش عملکرد ریشه چغندرقند در بذر چغندر قند نسبت به شاهد - بدون پرایمینگ - به وضوح دیده میشودبنابراین کارایی این تیمار ها در بهبود این شاخص یکسان نبود و در نتیجه هیچ یک ازتیمارهاي مورد مطالعه از نظر آماري در گروه یکسانی قرار نگرقتند. تعداد بوتههاي سبز شده در هر دو رقم تحت تاثیر تیمارهاي پیش از کاشتهاردنینگ، نانوپرایمینگ، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با عصاره کود کبوتري و شاهد - بدون پرایمینگ - به ترتیب در رقم - اکباتان - : 61/67، 62/33، 69/67، 33 60/33و48/و در رقم 61/67 : - 7233 - ، 60 ،62/67، 50/33 و 45/67 هزار بوته در هکتار بود - جدول. - 2
