بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توجه صرف به فعالیت های ضروری در طراحی و عدم توجه به ایجاد غنای حسی در محیط، منجر به نتایجی مانند: کاهش سرزندگی و پویایی گردیده است. در این پژوهش تلاش بر این بوده است که با توجه به اهمیت فعالیت خرید و از طرفی کمبود سرانه پیاده روی و ارتباط موثر این دو در جامعه، با به خدمت گرفتن از طراحی مسیرهای پیاده در مراکز خرید منجر به افزایش پرسه زنی ها با هدف خرید گردد. با توجه به نظریات "یان گل" در مورد دسته بندی فعالیت ها در سه حیطه - فعالیت های ضروری-اجتماعی-انتخابی - ، فعالیت خرید به همراه پیاده روی در جهت ارتقاء فعالیت های اجتماعی و انتخابی نقش موثری ایفا می کنند که منجر به افزایش سرزندگی می گردد.
بنابراین - با توجه به بررسی تحلیلی-توصیفی نمونه موردی بررسی شده- میدان نقش جهان اصفهان - با ارتقاءموارد ذکر شده و ایجاد سرزندگی در محیط می توان نه تنها مخاطبان بیشتری را مشتاق به حضور در فضا نمود، بلکه موجبات خلق مکان هایی با قابلیت افزایش پیاده روی که به نوعی بر تقویت پایداری اجتماعی مکان نیز تاثیرگذار میباشند نیز ایجاد کرد. این مقاله تلاشی در جهت یافتن ارتباط موثری میان فعالیت خرید، پیاده روی و سرزندگی می باشد.
مقدمه
هنر معماری هنگامی ارزشمند است و به حداکثر پتانسیل خود دست می یابد که نه تنها به خوبی، پاسخگوی جنبه های بصری باشد بلکه نیاز های روزمره مردم را هنگامی که به تنهایی یا به صورت گروهی فعالیت می کنند،برآورده سازد.همچنین باید به خاطر داشته باشیم که همین موقعیت های روزانه هستند که مهم اند و بخش اصلی زندگی و شهرهای ما را تشکیل می دهند. ازآنجا که میزان موفقیت فضاهای شهر بسته به میزان استفاده وحضور شهروندان میباشد، پس بر معماری و شهرسازی است که با ارائه راهکارهایی در جهت ارتقا کیفیت مسیرهای شهری، در پی افزایش همبستگی انسانها باشد.در این راستا ایجاد محورهای پیاده در محورهای مرکزی شهرها که ماهیتی تجاری نیز دارند، یکی از موثرترین راهکارها برای ارتقا کیفیت و ایجاد این نوع روابط شهروندی میباشد.
مراکز تجاری از مهم ترین فضاهای عمومی و خدماتی هر شهر محسوب می شوند که نحوه ی ساماندهی آن ها به منظور پاسخ گویی به بخش مهمی از توقعات و نیازهای انکارناپذیر شهروندان، نیازمند برنامه ریزی جامع و دقیق است.این فضا های عمومی، شهر به علت حجم بالای فعالیت های انسانی جاری در آن ها، در عملکرد شهر، تأثیر قابل توجهی بر جای می گذارند - صالحی واسکسی و همکاران، 1388قطعاً - . مردم در ادوار مختلف، خرید به طرق گوناگون را تجربه کرده اند؛ خرید به هر شکل و صورتی که باشد زمانی از وقت خریدار را به خود اختصاص می دهید ؛ بنابراین عملکرد مراکز تجاری، فراتر از مسائل اقتصادی است و کارکردهای دیگری از قبیل پر کردن اوقات فراغت مشتریان را، نیز به همراه دارد. لذا کیفیت و جذابیت این فضاها از اهمیت بسزایی برخوردار است. به گفته ی لینچ ارزش هرگونه فضایی در شهر، بسته به میزان رضایتی است که برای فرد به ارمغان می آورد.
کیفیت مطلوب در محیط مصنوع فراهم آورنده بستری مناسب برای وقوع انواع فعالیت ها می گردد و هر کجا فعالیتی در جریان باشد،زمینه ایی برای شکوفایی و رخداد دیگر فعالیت ها نیز فراهم می شود.اگرچه چهارچوب فیزیکی تاثیری مستقیم بر روی کیفیت،محتوا و شدت ارتباطات اجتماعی ندارد،اما معماران و برنامه ریزان می توانند بر امکان ملاقات،دیدن و شنیدن موثر بوده و نقطه آغازینی برای دیگر اشکال ارتباط فراهم آورد.چهار چوب فیزیکی از پیش تعیین شده می تواند عاملی کمک کننده یا بازدارنده برای گسترش و ادامه ارتباطات باشد.
در این تحقیق سعی بر یافتن ارتباط موثر بین میان فعالیت خرید، پیاده روی و سرزنگی بوده است و هدف آن یافتن قابلیت های مراکز خرید پیاده محور و تاثیر آن در فعالیت های انتخابی و اجتماعی از دیدگاع یان گل میباشد؛که در این راستا از روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ایی بهره برده شده است.
در این مقاله ابتدا با مروری بردیدگاههای صاحبنظران پیرامون پیاده راه به بررسی مولفه های ارتقاءکیفی محیط پیاده مدار پرداخته و مزایای طراحی با توجه به دیدگاه محدوده بدون ترافیک را برشمرده و سپس به بررسی نقش پیاده راه ها در احیاءمراکز شهری و اوقات فراغت مردم پرداخته میشود.در ادامه با مروری بر تاریخچه خرید و بیان ویژگی های فضاهای عمومی موفق به تاثیر نقش پیاده راه در بهبود اقتصاد شهری پرداخته و در نهایت با ارائه نمودارها به مطالعه میدان نقش جهان با توجه به مولفه های تاثیر گذار در مراکز خرید پیاده محور میپردازیم.
پیشینه تحقیق
توجه جدی و عملی به ساماندهی حرکت پیاده و پیاده راه ها در غرب به اواخر دهه 1940 بر می گردد. در شهرهای اروپایی این انگاره با هدف خارج ساختن محدوده های تاریحی شهرها از تسلط خودرو و حفاظت از بافت های کهن و احیای اجتمایی مراکز شهری، مطرح و اجرایی شد
انگاره تبدیل مسیرهای شهری به خیابان های مختص حرکت پیاده در محدوده تاریخی و مرکزی شهرهای اروپایی، برای نخستین بار در قالب تجربه ای محدود و محلی در یکی از خیابان های شهر "اسن" آلمان به اجرا درآمد. توجه به این امر پس از جنگ جهانی دوم و فرا رسیدن زمان بازسازی شهرهای اروپایی شکل مشخص تری پیدا کرد.
موفقیت طرح مذکور در اسن باعث شد تا در دهه های بعدی اقدامات گسترده ای در بسیاری از شهرهای اروپایی صورت گیرد به گونه ای که تا دهه ی 1980 میلادی غالب بخش های مرکزی و تاریخی شهرهای عمده ی اروپا به روی خودروها بسته شدند. تنها 500 شهر در آلمان و بیش از 100 شهر در فرانسه بدین منظور مورد مداخله قرار گرفتند. در شهرهای آمریکایی نیز در غالب طراحی مجموعه های بزرگ تجاری و تحت عنوان "مال"ها، مبحث توجه به مسیرهای پیاده متفاوت با آنچه در اروپا اتفاق افتاده، به اجرا درآمد
اهمیت پیاده راه ها در اروپا و آمریکا با دو رویکرد متفاوت دیده شد؛ در اروپا، هدف ارتقای کیفیت زندگی شهری بود ولی در آمریکا، هدف رشد و رونق اقتصادی از دست رفته به خاطر خالی شدن مراکز شهری به دنبال پدیده حومه نشینی بود.
سابقه وجود پیاده راهها در شرق و به خصوص در ایران دارای سابقه هزاران ساله می باشد . بازارهای سرپوشیده ایرانی از نمونه های ارزشمند و کامل پیاده راهای تجاری می باشند که گاها دارای شهرت جهانی هستند مانند بازهای سرپوشیده تهران، اصفهان، تبریز و بازار وکیل شیراز
پیاده راه
معابر پیاده یا پیاده راه ها، معابری با بالاترین حد نقش اجتماعی هستند که تسلط کامل با عابر پیاده بوده و تنها از وسایل نقلیه موتوری به منظور سرویس دهی به زندگی جاری در معبر استفاده میشود. این معابر میتوانند به صورت کوچه، بازار، بازارچه، مسیری در میدان، پارک یا فضای یک مجتمع شکل بگیرند. - جوانمردی غریبدوستی و ریاحی سامانی - راه رفتن شیوه ای از درگیر شدن و تجربه مکان ها است. از طریق راه رفتن فرد تنها از میان فضای فیزیکی حرکت نمی کند، بلکه به طور فعال در پویایی اجتماعی و فرهنگی یک مکان سهیم است و مشارکت می جوید
در واقع بین شیوه های راه رفتن و همبستگی اجتماعی و سرزنده بودن فضای عمومی ارتباط هست. راه رفتن و پرسه زنی در شهر خود یک کنش فرهنگی اجتماعی است - فکوهی و امیری . - 1394استفاده از مفهوم پرسه زنی و هویت بخشیدن به شیوه راه رفتن در فضای فراغتی، الگویی از میان کنش ها با دیگران و با فضاها را داریم که در میان سیالیت و زودگذری شهر معاصر، پرسه زنی را به عنوان »یک شیوه بودن در جهانA mode of being-in- - « - the world -وقتی برای درنگ کردن و سکنی گزیدن در حرکت - - dwelling_in_motion - مطرح می کند. - رینولد 2004 ، - 74 انواع پرسه زنی عبارتند از: اکتشافی - حرکتی - - explorative_ mobile، مشاهده گری ایستا - observative _ static - و دنبال کردن حرکتی - shadowing _ mobile - - نوولاتی . - 2014هر فضایی از خلال ضرب آهنگ های کنشگرانی که درون آن هستند، شکل می گیرد. راه رفتن خودش ضرب آهنگ غالب شهر است. هم راه رفتن به عنوان شرط ویژه ادراک و هم کیفیت ضرب آهنگی به عنوان مشخصه کلیدی مکان های شهری که خودش به راه رفتن وابسته است، نقش مهمی در اینکه چگونه به طور فردی و اجتماعی با مکان ها ارتباط داشته
