بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش با هدف بررسی نقش تغییرات دولت ها در نوع رویکرد روزنامه ایران و شرایط سیاسی حاکم بر دوران روسای قوه مجریه، با انتخاب نمونه تصادفی به ارزیابی مطالب سرمقالههای روزنامه در دوران 4 دولت اکبر هاشمی رفسنجانی، محمد خاتمی، محمود احمدی نژاد و حسن روحانی پرداخته و با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی با رویکرد استقرایی به بررسی تاثیر تغییر دولت ها در مشی سیاسی حاکم بر این روزنامه میپردازیم.در این مقاله سعی شده با این فرضیه که با تغییر دولت - قوه مجریه - در ایران، مطبوعات دولتی تبعیت از چرخشهای سیاسی، دچار تغییرات اساسی در جهت گیری، محتوا و شکل پیام میشود، به این سوال پاسخ داده شود که تغییر دولت به معنای قوه مجریه در نظام جمهوری اسلامی چه تاثیری بر چرخش رویکرد روزنامههای دولتی - مطالعه موردی روزنامه ایران - داشته است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد بر پایه تغییر رویکرد دولت های مستقر، سیاست های رسانه ای روزنامه ایران فراز و نشیب هایی داشته است و فرضیه پژوهش درباره تغییر رویکرد مطبوعات دولتی به تبعیت از چرخشهای سیاسی ناشی از تغییر دولت - قوه مجریه - و نادیده گرفتن همه وظایف حرفه ای رسانه ای تایید می شود.
کلمات کلیدی: روزنامه، دولت، قوه مجریه، حکومت، گروه های سیاسی
مقدمه
پیدایش رسانه های خبری در عرصه جوامع بشری از جمله جامعهی ایران نشانهای از رشد مقولهی فرهنگ است که در طول تاریخ مسیر پر فراز و فرودی را پشت سر گذاشته است. ارزیابی سطح تطور و تحول فرهنگی جامعه از دورانهای سنتی تا عصر حاضر بیانگر حرکت رو به تعالی و رسیدن به شرایط بهتر و افقهای روشنتر است. به باور صاحبنظران، رسانههای نوشتاری و غیرنوشتاری و پدیده رسانههای نوظهور، منافع فردی و جمعی مدیریت تحولات سیاسی و اجتماعی و به تبع آن اقتصادی و فرهنگی را برعهده گرفته است.
در دورهی مدرن و پس از تاسیس دولت - ملت، در هر جامعهای به ویژه جامعه ایران، دولتها و به طور مشخص قوه مجریه رسانه های رسمیو نیمه رسمی در قالب روزنامه و خبرگزاری و سایتهای اینترنتی را در خدمت گرفتهاند تا برنامهها و عملکرد اجرایی خود را همگام با حفظ منافع ملی تبلیغ کند. رابطه رسانه - دولت، حیات سیاسی رسانهها را به استفاده از بودجه عمومی کشور منوط کرده تا حدی که هویت این نوع رسانهها در چارچوب دفاع از اقدامات دولت شکل میگیرد.
دولتمردان به عنوان مدیران ارشد جامعه به فراخور شرایط موجود در استفاده از رسانههای مکتوب اقدام کردهاند و از این طریق در تبلیغ و اشاعه سیاستها و برنامههای خود کوشیدهاند. در ایران، با ورود مطبوعات به عرصه فعالیتهای فرهنگی، برای اولین بار این دولتها بودند که از فضای روزنامه برای انعکاس عملکرد خود استفاده کردهاند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و برای اولین بار روزنامه رنگی ایران به عنوان ارگان رسمی دولت نقش تعیین کنندهای در انعکاس اهداف و سیاستهای دولت ها داشته است.
روزنامه ایران پس از انتشار از سال1373 تاکنون همواره بازتاب دهنده سیاست ها و برنامه های سیاسی و اجتماعی دولتها با عناوین سازندگی، اصلاحات، عدالت و مهرو رزی و دولت اعتدال بوده است. با توجه چرخش قدرت در ایران از طریق برگزاری انتخابات و تغییر رویکرد دولتها و جریانات حاکم بر مصدر اجرایی کشور اما گرایش روزنامه ایران به حمایت از اقدامات قوه مجریه همچنان ادامه دارد. به عبارت دیگر با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولتهای جدید که معمولاً هر 8 سال تغییر کرده، سیاستهای جدیدی هم در دستور کار سیستم اجرایی کشور قرار گرفته است و پس از تغییر دولت، سیاست خبری روزنامه ایران نیز دچار تحول و تغییر در راستای سیاستهای قوه مجریه شده است.
این پژوهش در نظر دارد رویکرد روزنامه ایران را به تبع تغییر دولت ها در یک دوره 21 ساله در ستون سرمقاله مورد بررسی قرار دهد و با ارزیابی عملکرد دولت سازندگی اکبر هاشمی رفسنجانی، دولت اصلاحات محمد خاتمی و دولت عدالت و مهرورزی محمود احمدی نژاد و دولت اعتدال حسن روحانی، نحوه انعکاس تحلیلهای خبری این روزنامه را در صفحه اول و با بهره گیری از روش تاریخی- تحلیلی و در مواردی مستند به منابع دست اول و همچنین روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار دهد.
-1 سوالات پژوهش
سوال اصلی: تغییر دولت به معنای قوه مجریه در نظام جمهوری اسلامی چه تاثیری بر چرخش رویکرد روزنامههای دولتی - مطالعه موردی روزنامه ایران - داشته است؟
سوالات فرعی
- نقش و جایگاه مطبوعات در تحولات سیاسی جامعهی ایران چیست؟
- تاثیر قوه مجریه - دولت - بر مطبوعات به ویژه روزنامههای دولتی با چه دیدگاهها و نظریاتی قابل تبیین و ارزیابی است؟
- تاثیر تغییر قوه مجریه بر مطبوعات و به ویژه مطبوعات دولتی در ایران از چه پیشینهای برخوردار است؟
-2 فرضیه ی پژوهش
با تغییر دولت - قوه مجریه - در ایران، مطبوعات دولتی و از جمله روزنامه ایران به عنوان ارگان رسمی دولت به تبعیت از چرخشهای سیاسی، بر خلاف اخلاق حرفه ای دچار تغییرات اساسی در جهت گیری، محتوا و شکل پیام میشود.
-3 متغیرهای کلیدی
متغیر مستقل: تغییر قوه مجریه
متغیر وابسته: چرخش رویکرد روزنامههای دولتی - با تاکید بر روزنامه ایران -
-4 روش تحقیق و شیوه جمع آوری اطلاعات
بررسی روند حاکم بر انتشار روزنامهها و آنچه در صفحات روزنامه منتشر میشود به طور معمول با هدفگذاریهای مشخصی با توجه به سوال اصلی تحقیق صورت میگیرد. اغلب روزنامهها اهداف و سیاستهای خاصی را دنبال میکنند و در حوزههای مشخصی مطالب و گزارش هایی را در قالب خبر، گزارش، تحلیل، یادداشت همراه با عکس و کاریکاتور و طراحیهای گرافیگی منتشر میکنند اما آنچه آیینه یک روزنامه است و به عنوان دیدگاه مدیر مسوول و صاحب امتیاز آن محسوب می شود عمدتا در قالب سرمقاله و یا یادداشت در قسمت مشخصی
