بخشی از مقاله
چکیده
هزینه سرمایه یکی از مفاهیمی است که همواره مورد توجه صاحب نظران مالی بوده است و عامل اصلی در ایجاد شکاف بین سود حسابداری و سود اقتصادی است، این مفهوم به شکلهای مختلف تعریف شده است لیکن یکی از تعریف هایی که مقبولیت بیشتری دارد هزینه سرمایه را به عنوان کمینه نرخ بازدهی تعریف میکند که با کسب آن ارزش واحد اقتصادی ثابت میماند .از لحاظ مفهومی، هزینه سرمایه یک شرکت عبارت است از هزینه فرصت سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در آن شرکت.
هزینه سرمایه از دو بعد دارای اهمیت است، بعد اول این است که تمامی الگوهای ارزیابی اوراق بهادار بر هزینه سرمایه متکی است. بعد دوم این است که سرمایه گذاری وجوه توسط شرکت و تعیین اولویتهای سرمایه گذاری و تعیین ساختار سرمایه بدون هزینه سرمایه عملی نخواهد بود هدف این تحقیق بررسی تاثیر چرخه عمر شرکت بر هزینه حقوق صاحبان سهام در میان شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
روش نمونهگیری به صورت قضاوتی و حذفی سیستماتیک در بازه زمانی سال 1388 الی 1393 انتخاب شده است. فرضیات تحقیق با استفاده از رگرسیون خطی و آزمون میانگین یک جامعه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج رگرسیون در میان نمونه مورد مطالعه نشان دادچرخه حیات سازمان تاثیر مثبت و معناداری بر هزینه سرمایه دارد.
کلیدواژه ها : هزینه سرمایه، چرخه عمر شرکت
مقدمه
همه موجودات زنده، از جمله نباتات، جانوران و انسانها، همگی منحنی عمر یا چرخه عمر1 پیروی میکنند. این گونه موجودات متولد میشوند، رشد میکنند، به پیری میرسند و در نهایت میمیرند. این سیستمهای زنده در هر مرحله از چرخه عمر خود دارای الگوهای رفتاری خاص به منظور چیرگی بر مسایل آن دوره و مشکلات مربوط به انتقال از دورهای به دوره دیگر هستند. تئوری چرخه عمر شرکت چنین فرض میکند که شرکتها و بنگاههای اقتصادی، همچون تمامی موجودات زنده که متولد میشوند، رشد میکنند و میمیرند، دارای منحنی عمر یا چرخه عمر هستند.
همانند موجودات زنده، رشد و پیری واحدهای تجاری را بر مبنای قابلیت کنترل و انعطاف پذیری نشان میدهند. در جوانی - دوران رشد - سازمانها بسیار انعطاف پذیر، ولی در بیشتر مواقع غیر قابل کنترلاند. با افزایش عمر سازمانها، روابط تغییر میکند؛ کنترل افزایش و انعطاف پذیری کاهش مییابد. در نهایت، با پیر شدن - دوران افول - قابلیت کنترل نیز کاهش خواهد یافت. هنگامی که واحد تجاری قابلیت کنترل داشته و انعطاف پذیر باشد، بیانگر این است که توأمان مزایای جوانی و پیری را داراست. این وضعیت تحت عنوان مرحله تکامل - بلوغ - شناخته میشود شرکتها با توجه به هر مرحله از حیات اقتصادی خود، سیاست و خطمشی خاصی را دنبال میکنند.
از سوی دیگر گذر از اقتصاد توسعه نیافته به توسعه یافته نیازمند سرمایهگذاری است. بازار سرمایه در کنار سایر بازارها نظیر بازار پول، کار و کالا، وظیفه تخصیص بهینه سرمایه را به عهده دارد. ریسک و بازده از جمله مفاهیم اساسی در ادبیات مالی به شمار میرود که در نهایت، در قالب هزینه سرمایه3 تجلی مییابد. منظور از هزینه سرمایه، نرخ بازده مورد انتظار است که بازار در ازای تخصیص سرمایه به سرمایهگذاری مطالبه میکند.
هر چه شرکت ریسک بیشتری را به سرمایهگذاران خود تحمیل کند، به منظور رسیدن به آستانه خلق ارزش لازم است نرخ بازده بیشتری توسط شرکت کسب شود که در نتیجه، هزینه سرمایه آن افزایش خواهد یافت برقراری تعادل میان ریسک و بازده از جمله کارکردهای مهم بازار سرمایه است. ریسک و بازده از جمله مفاهیم اساسی در ادبیات مالی بوده که در قالب هزینه سرمایه نمایان میشود. هرینه سرمایه در تصمیمات تامین مالی و سرمایهگذاری، نقش اساسی ایفا میکند. هزینه سرمایه از نظر مفهومی در ارتباط با بازده مورد انتظار تعریف میشود.
به عبارت دیگر هزینه سرمایه به حداقل نرخ بازده مورد انتظارگفته میشود. در صورتی که بازده مورد انتظار از هزینه سرمایه کمتر باشد ارزش واحد اقتصادی کاهش خواهد یافت، بنابراین مدیریت برای حفظ ارزش واحد اقتصادی باید تلاش کند بازده مورد انتظار را حداقل به سطح هزینه سرمایه برساند، در این میان کلید موفقیت کاهش هزینه سرمایه است هزینه سرمایه میانگین موزون هزینه منابع تامین شده از محل بدهیها و حقوق صاحبان سهام است.
با توجه به اینکه در ایران نرخ هزینه تامین مالی از طریق بدهی - نرخ بهره - رقابتی نبوده و معمولا از طریق سیستم بانکی و به صورت دستوری تعیین میشود، لذا در بسیاری از تحقیقات از میان اجزای هزینه سرمایه، فقط هزینه حقوق صاحبان سهام مد نظر قرار گرفته است. از سوی دیگر همانگونه که بیان شد، شرکتها با توجه به هر مرحله از حیات اقتصادی خود، سیاست و خطمشی خاصی را دنبال میکنند که این سیاستها ممکن است بر هزینه حقوق صاحبان سهام شرکتها موثر باشد. بنابراین و با توجه به مطالب بیان شده در این پژوهش به بررسی تاثیر چرخه عمر شرکت بر هزینه حقوق صاحبان سهام خواهیم پرداخت.پیشینه پژوهش ، به بررسی ویژگیه ای کیفی سود و هزینه حقوق صاحبان سهام پرداخت.
وی به بررسی رابطه بین هزینه حقوق صاحبان سهام با چهار ویژگی سود مبتنی بر داده های حسابداری شامل کیفیت اقلام تعهدی، پایداری، قابلیت پیش بینی و هموار بودن در شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران پرداخت. نتایج بدست آمده بیانگر آن است که تنها ویژگی پایداری سود دارای رابطه منفی با هزینه حقوق صاحبان سهام میباشد. کردستانی در پژوهشی به بررسی رابطه بین ویژگیهای کیفی سود و هزینه سرمایه سهام عادی پرداختند.
در این تحقیق رابطه بین پنج ویژگی کیفی سود شامل پایداری سود،قابلیت پیش بینی سود،مربوط بودن سود به ارزش سهام،به موقع بودن و محافظه کارانه بودن سود با هزینه سرمایه سهام عادی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق وجود رابطه معکوس بین ویژگیهای کیفی سود شامل پایداری سود،قابلیت پیش بینی سود،مربوط بودن سود به ارزش سهام،به موقع بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادی را تایید می کند که این رابطه از نظر آماری معنی دار است. اما بین محافظه کارانه بودن سود و هزینه سرمایه سهام عادی رابطه معنی داری مشاهده نشده است.
در پژوهشی به بررسی تأثیر چرخه عمر شرکت بر میزان مربوط بودن معیارهای ریسک و عملکرد پرداختند. در این تحقیق، بازده سهام به عنوان متغیر وابسته و معیارهای ریسک و عملکرد به عنوان متغیرهای توضیحی در نظر گرفته شده تا میزان مربوط بودن معیارهای مزبور با در نظرگرفتن متغیر تعدیل کننده چرخه عمر شرکت بررسی گردد. نخست نمونه آماری با استفاده از متغیرهای رشد فروش، نسبت سود تقسیمی و مخارج سرمایه ای به شرکتهای در مرحله رشد، بلوغ و افول تفکیک شده، سپس با استفاده از معادلات رگرسیونی چند متغیره و آزمون آماری وونگ فرضیات تحقیق بررسی شدند.
نتایج حاصل از بررسی 518 سال-شرکت طی سال های 1380 تا 1386 نشان داد که میزان مربوط بودن معیارهای ریسک و عملکرد و نیز توان توضیحی افزاینده معیارهای ریسک در مراحل مختلف چرخه عمر - رشد، بلوغ، افول - تفاوت معناداری با یکدیگر دارند. نتایج حاصل از آزمون آماری وونگ نشان میدهد که توان توضیحی افزاینده معیارهای ریسک در مرحله رشد، دارای بیشترین مقدار و در مرحله بلوغ دارای کمترین مقدار است.
