بخشی از مقاله
خلاصه
یکی از روشهایی که برای بیشینه کردن ارزش شرکت و ثروت سهامداران بکار گرفته می شود،گزینش یا ترکیب مناسب منابع مالی بلندمدت است. به گونهای که در آن ترکیب، منابع مالی باخصوصیاتی همچون هزینه سرمایه اندک بتواند نرخ بازده بیشتری را تحصیل کند. در این مقاله اثر چرخه عمر شرکت بر هزینه سرمایه شرکت های ایرانی واقع در بورس اوراق بهادار با استفاده از روش رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از نمونه های انتخابی که متشکل از 134 شرکت در بین سال های 1390 تا 1394 است از معیار دیکسون استفاده می شود که هزینه سرمایه در دوران شکل گیری و رکود بالاتر است و در دوران بلوغ و رشد این هزینه پایین تر می باشد. همچنین با توجه به نتایج به دست آمده می توان دید مابین مرحله رشد و بلوغ و هزینه سرمایه تاثیر مثبت و معناداری وجود دارد و مابین مرحله افول و هزینه سرمایه تاثیر منفی و معناداری یافت شده است.
کلمات کلیدی: هزینه سرمایه ، چرخه عمر شرکت ، سرمایه تحصیل شده ، سرمایه پرداخت شده.
.1 مقدمه
هزینه حقوق صاحبان سهام، بازده ای است که سرمایه گذار از بابت سرمایه گذاری خود در شرکت در نظر می گیرد [1] از سوی دیگر طبق تئوری چرخه عمر، شرکت ها در مراحل مختلف چرخه عمر از نظر مالی و اقتصادی دارای نمودگرها و رفتارهای خاصی هستند، بدین معنی که ویژگی های مالی و اقتصادی یک شرکت، تحت تأثیر مرحلهای از چرخهی عمر است که شرکت در آن قرار دارد[2] هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر چرخه عمر شرکت بر هزینه سرمایه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. در این پژوهش، چگونگی تاثیر چرخه عمر بر هزینه حقوق صاحبان سهام بررسی می شود. تئوری چرخه ی عمر شرکت نشان می دهد شرکت ها همانند موجودات زنده، برخی الگوهای قابل پیش بینی از پیشرفت را پشت سر می گذارند و به طور با اهمیتی منابع، ظرفیتها، راهکارها، ساختارها و عملکرد شرکت با مراحلی هماهنگ از این پیشرفت تغییر می یابد.
تئوری چرخه ی عمر برای مدیریت برخی پارامترها،رهنمودها و ابزارهای شناسایی فراهم می اورد تا بتواند توانایی انتقال شرکت از یک مرحله به مرحله ی دیگر را ارزیابی نماید. از این رو، درک ماهیت چرخه ی عمر میتواند شرکت ها را در استفاده ی بهتر از منابع ارزشمند خود در بهترین روش یاری رساند تا بهترین عملکرد را برابر همتایان خود داشته باشند و همچنین به بهترین مرحله از عمر شرکتی خود دست یابند و در این وضعیت باقی بمانند.فرضیههای اساسی در این مقاله، سه فرضیه میباشد، فرضیه اول که بیان میدارد مرحله رشد بر هزینه سرمایه تاثیر دارد. فرضیه دوم که مبین این است که مرحله بلوغ بر هزینه سرمایه تاثیر دارد. در نهایت فرضیه سوم این است که مرحله افول بر هزینه سرمایه تاثیر دارد.
تئوری چرخه عمر شرکت چنین فرض می کند که شرکتها و بنگاههای اقتصادی همچون تمامی موجودات زنده که متولد می شوند، رشد میکنند و میمیرند، دارای منحنی چرخه عمر هستند. از یک طرف در هر مرحله از چرخه عمر با مشکلات ویژه آن مرحله مواجه هستند و از طرف دیگر در هنگام انتقال از مرحلهای به مرحله دیگر با مسائل و مشکلات ویژه مواجه می باشند. واحدهای تجاریصولاًا در روند حرکتی خود پیوسته با مشکلات عدیده ای روبرو می شوند کهعمدتاً به وسیله نیروهای داخلی قادر به حل آن نبوده و برای رفع آن دخالت حرفه ای بیرون از سازمان اجتناب ناپذیر می گردد.[3]این مقاله در 5 بخش تدوین شده است که در بخش اول به بررسی مبانی نظری و پیشینه تحقیق پرداخته و در بخش دوم به ارائه روش تحقیق پژوهش و در بخش سوم معرفی جامعه و نمونه آماری و در بخش چهارم روش تجزیه و تحلیل داده ها و در بخش آخر نیز نتیجه گیری و پیشنهادات آتی ارائه گردیده است.
.2 مبانی نظری و مرور ادبیات تئوری چرخه عمر شرکت: تئوری چرخه عمر شرکت چنین فرض می کند که شرکت ها و بنگاه های اقتصادی،همچون تمامی موجودات زنده که متولد می شوند، رشد می کنند و می میرند، دارای منحنی عمریا چرخه عمر هستند. همانند موجودات زنده، رشد و پیری واحدهای تجاری را بر مبنای قابلیت کنترل و انعطاف پذیری نشان می دهند. در جوانی - دوران رشد - سازمان ها بسیار انعطاف پذیر، ولی در بیشتر مواقع غیر قابل کنترل اند. با افزایش عمر سازمان ها، روابط تغییرمی کند: کنترل افزایش و انعطاف پذیری کاهش می یابد. در نهایت، با پیر شدن - دوران افول - قابلیت کنترل نیز کاهش خواهد یافت . هنگامی که واحد تجاری قابلیت کنترل داشته و انعطاف پذیر باشد،بیانگر این است که توأمان مزایای جوانی و پیری را داراست. این وضعیت تحت عنوان مرحله تکامل - بلوغ - شناخته می شود.[10]
کارآفرینی: سازمان در آغاز کار کوچک وبه دور از هرگونه دیوان سالاری است، آن جنبه نمایش یک نفره دارد. صاحب سازمان که در رأس آن قراردارد ساختار و سیستم کنترل آن را تعیین می کند. تمام انرژی سازمان در جهت بقا و تولید محصول - یا ارائه خدمت - منحصربه فرد به مصرف می رسد.[11]
هزینه سرمایه: هزینه سرمایه یکی از مفاهیمی است که همواره مورد توجه صاحب نظران مالی بوده است و عامل اصلی در ایجاد شکاف بین سود حسابداری وسود اقتصادی است، این مفهوم به شکل های مختلف تعریف شده است لیکن یکی از تعریف هایی که مقبولیت بیشتری دارد هزینه سرمایه را به عنوان کمینه نرخ بازدهی تعریف می کند که با کسب آن ارزش واحد اقتصادی ثابت می ماند. از لحاظ مفهومی، هزینه سرمایه یک شرکت عبارت است از هزینه فرصت سرمایه گذار برای سرمایه گذاری در آن شرکت. هزینه سرمایه از دو بعد دارای اهمیت است، بعد اول این است که تمامی الگوهای ارزیابی اوراق بهادار بر هزینه سرمایه متکی است . بعد دوم این است که سرمایه گذاری وجوه توسط شرکت و تعیین اولویت های سرمایه گذاری و تعیین ساختار سرمایه بدون هزینه سرمایه عملی نخواهد بوداصولاً. هزینه سرمایه ازبعد برون سازمانی و از بعد درون سازمانی مورد توجه قرار می گیرد از بعد برون سازمانی هزینه سرمایه در ارزشیابی اوراق بهادار و ارزیابی عملکرد شرکت مورد استفاده قرار می گیرد.
فرازنده نیا و همکاران - - 1395 در پژوهشی به بررسی ارتباط بین چرخه عمر شرکت ها و پایداری سودهای حسابداری شرکت های پذیرفته شده دربورس تهران پرداختند و اظهار داشتند هدف این پژوهش ارتباط بین چرخه عمر شرکت ها و پایداری سودهای حسابداری شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران است. این پژوهشی دارای یک فرضیه میباشد. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان دهنده رابطه مهم و قابل توجه متغیر مستقل با متغیر وابسته می باشند. احتمال آماره آف صفر بوده و بیانگر این است که کل مدل از لحاظ آماری معنی دار می باشد - چون احتمال کمتر از 5 است - بنابراین فرضیه مبنی بر اینکه رابطه بین چرخه عمر شرکت ها و پایداری سودهای حسابداری رابطه وجود دارد تایید می گردد.[4]
بادآور نهندی و همکاران - 1395 - به بررسی چرخه عمر محصولات مالی پرداختند و بیان داشتند همه محصولات، از جمله محصولات مالی، دارای چرخه عمر می باشند.
با این حال، مراحل چرخه عمر محصول مالی تا حدودی طولانی تر است چون آنها مراحل زندگی کاربران را منعکس می سازند. بررسی عوامل مختلف موثر بر چرخه عمر محصول مالی، موجب می شود ارائه دهندگان خدمات مالی از نزدیک بر تغییر نیاز سرمایه گذار و گرایش های اقتصادی و همچنین چرخه عمر محصولات خود نظارت داشته باشند تا تصمیم گیری به موقع در توسعه یک محصول جدید، ترویج یک محصول نوپا و غیره را اتخاذ کنند.[5]قناعت و همکاران - 1394 - با بررسی تغییرات هزینه سرمایه سهام عادی طی چرخه عمر شرکت های پذیزفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بیان نمودند مدیریت شرکت باید روش های مختلف تامین مالی و اثر آنها بر ریسک و بازده شرکت را مشخص نماید هدف اصلی مدیر باید حداقل کردن هزینه تامین مالی باشد از آنجایی که هزینه حقوق صاحبان سهام بخشی از کل هزینه سرمایه است و در فرایند تصمیم گیری نیز مورد استفاده قرار می گیرد؛ دارای اهمیت والایی میباشد در سطح اطمینان 95 نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها مورد تحلیل قرار گرفت یافته های به دست آمده نشان می دهد که هزینه سرمایه شرکتها در مرحله بلوغ و مرحله رشد نسبت به مرحله افول تفاوت معناداری دارند. ولی هزینه سرمایه سهام عادی درمرحله زوال در مقایسه با مرحله افول بیشتر است.[6]
استپانیان - 2014 - به بررسی رابطه بین چرخه عمر واحد تجاری و خط مشی سود سهام 513 شرکت طی سال های 2000 الی 2013پرداخت. طبق نتایج پژوهش وی بازخرید سهام در مرحله رشد سریع، بسیار محتمل است و نشانه کیفیت واحد تجاری برای سرمایه گذاران است. همچنین، پرداخت سود نقدی به سهامداران، در واحدهای تجاری بالغ و تمایل مدیران برای گسترش یا حفظ اندازه واحد تجاری نسبت به رفاه سهامداران افزایش می یابد. سرانجام، واحدهای تجاری بالغ تر ترکیبی از سود نقدی و بازخرید سهام، را مورد استفاده قرار می دهند.[7]
جافار - 2013 - به بررسی رابطه بین چرخه عمر شرکت، رویکرد حسابداری دارایی های نامشهود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار استرالیا طی سال های 2003 الی 2012 پرداخت. نتایج حاصل از پژوهش وی بیانگر این بود که بر مبنای رویکرد مبتنی بر منابع، مالکان و مدیران شرکت می توانند با مدیریت و انباشته کردن منابع - دارایی های مشهود و نامشهود - کمیاب و ارزشمند ، مزیتهای رقابتی را برای شرکت به وجود آورند.[8]کوهن - 2010 - با بررسی تأثیر کیفیت اقلام تعهدی بر هزینه سرمایه به این نتیجه رسید که شواهدی در رابطه با وجود عامل ریسک قیمت گذاری شده یافت نشده و کیفیت اقلام تعهدی و همچنین هموار بودن سود موجب کاهش در هزینه ضمنی سرمایه نمی شود.[12]
