بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه دستاوردهاي کشاورزي صنعتی در تولید مواد غذایی غیرقابل انکار است، ولی پیامدهاي منفی ناشی از آن نیز از ابعاد مختلف اقتصادي – اجتماعی و زیستمحیطی قابل توجه است.بههمین دلیل امروزه جستجو براي نوعی کشاورزي جایگزین معطوف شده است. کشاورزي ارگانیک مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستمهاي زیستی، چرخههاي زیستی و فعالیتهاي بیولوژیکی خاك میشود. این نظریه تاکید دارد که از نهادههاي داخل مزرعه استفاده شده و از نهادههاي بیرونی استفادهاي نشود و براي این منظور احتیاج به سیستمهاي تطابقپذیري در هر منطقه نیاز است
این کار باعث استفاده از روشهاي زیستی، مکانیکی و بدون استفاده از نهادههاي خارجی سنتزشده صورت میگیرد . خیلی از تغییرات محیط زیست در درازمدت اتفاق میافتد. در کشاورزي ارگانیک چون مطابق اکوسیستم رفتار میشوداثر مخربی براي محیط زیست ندارد. کشاورزي ارگانیک اگرچه از دهه 1970 مورد توجه بیشتري در جامعه علمی جهان واقع شد، در کشور ما بهتازگی مورد توجه قرار گرفته است. در مجموع میتوان گفت در کشورهاي در حال توسعه، رشد کشاورزي ارگانیک آهسته و با چالشهاي بسیار مهم روبرو، اما بدلیلتکیهي بیشتر آنها بر منابع طبیعی و انسانی علاقه به کشاورزي ارگانیک در حال رشد میباشد.
-1 مقدمه
کشاورزي ارگانیک یک سیستم تولیدي است که سلامت خاك، اکوسیستم و انسان را حفظ میکند. کشاورزي ارگانیک بر فرآیندهاي زیستمحیطی، تنوع زیستی و چرخههاي سازگار با شرایط محلی بجاي استفاده از وروديهاي با عوارض جانبی تکیه دارد. کشاورزي ارگانیک ترکیبی از سنت، نوآوري و علم است براي منفعت رساندن به محیط زیست اشتراکی و افزایش روابط عادلانه و یک کیفیت خوب از زندگی براي همه کسانی که در آن درگیر هستند.
شواهد فراوانی وجود دارد که تولید غذاي ارگانیک و نوشیدنی، هم براي بازارهاي داخلی و هم براي صادرات میتواند در افزایش درآمد کشاورزان موثر باشد. این مسئله باعث کاهش فقر و بهبود امنیت غذایی خانوارهاي کشاورزان میشود. در جاهایی که اصول کشاورزي ارگانیک بهعنوان یک رویکرد جامع براي کل سیستمهاي کشاورزي به تصویب رسید، امنیت غذایی افزایش یافت. کشاورزي ارگانیک براي حفاظت و کاربرد پایدار از منابع طبیعی مهم است. همچنین کشاورزي ارگانیک بطور خاص براي جوامع روستایی که در حال حاضر در معرض کمبود مواد غذایی هستند مناسب است.
-2 کشاورزي ارگانیک دسترسی به غذا را در چند سطح افزایش میدهد:
اول؛ افزایش میزان غذاي تولیدي که منجر به امنیت غذایی خانوار میشود.
دوم؛ تولید و فروش مازاد مواد غذایی در بازارهاي محلی یعنی منجر به درآمد بیشتر که درنهایت موجب افزایش قدرت کشاورزان میشود.
سوم؛ محصولات ارگانیک تازه براي افراد بیشتري از جامعهي در دسترس میباشد. درنهایت کشاورزي ارگانیک گروههاي جدید متفاوتی از مردم در جامعه را قادر میسازد در تولید و تجارت کشاورزي درگیر شوند - بهرامیان و میردامادي، . - 1390
-3 نقش کشاورزي ارگانیک در کاهش آلودگیهاي ناشی از مصرف مواد شیمیایی
ضروري است که از مصرف بیرویه مواد شیمیایی که اثرات زیانباري را به محیطهاي کشاورزي و سلامت انسان به همراه دارند جلوگیري کرده و به سمت استفاده بیشتر از محصولات ارگانیک معطوف شود - رجبی و همکاران، . - 1392 در کشاورزي ارگانیک بجاي استفاده از کودهاي شیمیایی مثل نیترات که در کشاورزي متداول و مرسوم موجب آلودگی زمین و آبهاي سطحی میشود،
از بقایاي گیاهی موجود در مزرعه استفاده میشود که علاوه بر حاصلخیزي مزرعه، از آلودگی نیز جلوگیري میکند - جباري و همکاران، . - 1389کشاورزي ارگانیک با تاثیر شگرف که به لحاظ حفظ محیط زیست دارد موجب تقویت تنوع ژنتیکی میگردد و تعامل طبیعی را به اکولوژیبازمیگرداند. در این نظام که آفات و بیماريها با روشهاي غیرشیمیایی کنترل میشوند، آلودگی آب و خاك به حداقل یا صفر میرسد.
نتیجه آنکه در پی حاصلخیزي خاك براي تولید مواد غذایی مورد نیاز بشر در یک چرخه بیولوژیکی از ورود هرگونه نهاده خارجی مانند کودهاي شیمیایی، حشرهکشها، قارچکشها، علفکشها و غیره به فرآیند تولید، جلوگیري میشود. تمام این موارد با صرف حداقل هزینهها، رابطهاي پایدار میان انسان، محیط زیست و موجودات زنده ایجاد میکند - دارابی، - 1386 و با توجه به اینکه کشاورزي ارگانیک از ترکیبات شیمیایی استفاده نمیکند، از اینرو تنوع گونههاي گیاهی و جانوري نسبت به کشاورزي رایج افزایش مییابد
-4 از جمله نهادههاي مورد استفاده در کشاورزي ارگانیک عبارتند از:
کود دامی، کمپوست، کود سبز، مالچهاي کاه و کلش، میکروارگانیسمهاي مفید، جانوران و حشرات مفید مانند کرم خاکی و کفشدوزك، استفاده از سموم ارگانیک، تناوب زراعی، کشت مخلوط، کشت گیاهان تله، مدیریت علفهاي هرز، گیاهان مانع، حفظ موازنه عناصر غذایی، گزینش واریته مناسب با شرایط منطقه، بذر پاك، حذف گیاهان بیمار، استفاده از مواد طبیعی براي کنترل پاتوژنها، تاریخ کاشت مناسب، محصولات علوفهاي چندساله، آللوپاتی، انتخاب گیاه زراعی مناسب، مدیریت گیاه زراعی - تاریخ کاشت، عمق کاشت، تراکم و غیره - ، کنترل مکانیکی و استفاده از شعله بصورت مقطعی و لکهاي، پودر سنگهاي سیلیکات براي قلیاییسازي خاك، شخم کمعمق - کسرایی، . - 1390
-5 از جمله مزایاي زیستمحیطی کشاورزي ارگانیک عبارتند از:
- بسیاري از تغییرات در محیط زیست در درازمدت اتفاق میافتد و به دلیل اینکه در کشاورزي ارگانیک، مطابق شرایط اکوسیستم رفتار میشود، اثر مخربی براي محیط زیست وجود ندارد.
- بهرهگیري از کمترین میزان شخم، مصرف کودهاي بیولوژیک، اعمال تناوب زراعی، و استفاده از گیاهان پوششی، کمپوست و کودهاي آلی سبب بهبود شرایط خاك میگردد.
- با بهبود شرایط میکروارگانیسمهاي مفید خاك و تخمیر مواد آلی، بافت خاك بهبود یافته، باروري خاك افزایش مییابد و مواد مغذي بیشتري به خاك اضافه میگردد. بههمین دلیل فرسایش خاك کاهش پیدا میکند و تنوع زیستی خاك افزایش مییابد.
- در بسیاري از مناطق، آب بدلیل مصرف بیرویه کود و سم آلوده شده است و بهدلیل اینکه در کشاورزي ارگانیک از این مواد کمتر استفاده میشود، درنتیجه منابع آب آلوده نمیگردد.
- کشاورزي ارگانیک با اکولوژي هماهنگ بوده و باعث حفظ چرخههاي آب، کربن و مواد غذایی میگردد.
- کشاورزي ارگانیک سبب حفظ و توسعه تنوع زیستی میگردد.
- تلفیق گیاهان و حیوانات باعث بهینهسازي مصرف انرژي و بازیافت چرخه مواد میگردد.
- بسیاري از فعالیتهاي انجام شده در کشاورزي ارگانیک مانند شخم، استفاده از گیاهان تثبیت نیتروژن، بازگرداندن ضایعات کشاورزي به خاك و استفاده از گیاه پوششی باعث بازگشت کربن و حفظ و ذخیرهسازي آن در خاك میگردد که این امر از اثرات گلخانهاي میکاهد.
- حفظ منابع طبیعی در اطراف زمینهاي کشاورزي ارگانیک و عدم مصرف مواد شیمیایی باعث حفظ حیاتوحش میشود - جعفري،. - 1392
-6 از لحاظ اقتصادي – اجتماعی نیز مزایاي زیر را دربر میگیرد:
امنیت اقتصادي واحدهاي تولیدي – پایداري اقتصادي کشاورزي – ارزش افزوده تولیدات – طراحی بازار و تجارت مشخص – سرمایهگذاري کم – بهترین استفاده از منابع محلی –نهادههاي خارجی کم – بازده خوب و مداوم –کاهش هزینهها و افزایش درآمد در فرآیند بهرهبرداري و تولید - شرایط کاري خوب براي تولیدکنندگان و خانوار آنها– تامین نیازهاي محلی – توازن جنسیتی – احترام به فرهنگ محلی – تامین عواید کافی در یک محیط کاري امن، ایمن و سالم – تایید دانش بومی و نظام-
