بخشی از مقاله
چکیده
اثرات سطوح مختلف - صفر، 2/5، 5، 10 و 20 درصد - پودر جلبک اسپیرولینا در جیره بر میزان کل رنگدانه کاروتنوئیدی تخمک ماهی گورامی سه خال بررسی شد. نتایج نشان داد که مقدار رنگدانه در پودر اسپیرولینا در محدوده بین 3/3-3/4 میلیگرم بر گرم وزن خشک بود . با افزایش سطح پودر جلبک در جیره مقادیر رنگدانه در تخمک روند افزایشی داشت و بالاترین مقدار 0/95 - میلیگرم بر کیلوگرم - در سطح جایگزینی 20 درصدی به دست آمد.
مقدمه:
در طبیعت چهار گروه عمده از رنگدانهها شامل ملانین، پتریدیوم، پورین و کارتنوئیدها باعث ایجاد رنگ در پوست و بافت حیوانات و گیاهان میشوند. رنگدانهها در ایجاد درخشندگی رنگ بدن، بهبود بینایی، بلوغ جنسی و تولید تخم در آبزیان از اهمیت ویژه برخوردارند. رنگدانههایی مانند کاروتنوئیدهای طبیعی موجود در باکتریها، مخمرها، جلبکها و گیاهان در ایجاد رنگهای مختلف - زرد، قرمز، نارنجی و سبز - نقش دارند .
کاروتنوئیدهایی مانند آستاگزانتین و کانتاگزانتین به عنوان منابع پیگمانتاسیون در آبزیپروری استفاده می شوند . - Ako et al., 2000 - ماهیان به دلیل عدم توانایی در تولید رنگدانهها مجبورند تا این منابع را از طریق جیرههای غذایی خود دریافت نمایند.
منابع طبیعی اولیه رنگ در بدن - پوست و عضله - ماهیان از منابع غذاییشان شامل میکروآلگها، ماکروآلگها، سختپوستان، جوامع زئوپلانکتونی و حتی انواع گیاهان آبزی تامین میشود. گنجاندن منابع مختلف جیرههای میکروالگی در جیره غذایی انواع ماهیان نشان داد که بهبود رشد، متابولیسم چربیها، فعالیتهای فیزیولوژیکی، پاسخ به استرس، مقاومت در برابر بیماری و نهایتا بهبود عملکرد تولیدمثلی به دست میآید .
همچنین استفاده از جیرههای جلبکی در بهبود و افزایش میزان رنگپذیری بدن - پوست - و تنوع رنگ بیشتر در ماهیان آکواریومی سبب شد که بتوان آنها را با قیمت بالاتری به فروش رساند. با این حال، مطالعات محدودی بر امکان بهبود رنگ پذیری تخمک - ائوسیت - ماهیان گزارش گردید. مطالعات نشان دادند که رابطه مستقیمی بین میزان رنگ تخم با افزایش درصد تخمگشایی تخم آزاد ماهیان وجود دارد و این مسئله به عنوان یک پارامتر مثبت محسوب میگردد .
از جمله مهمترین رنگدانههای کاروتنوئیدهای شناخته شده در تخمدان و تخم ماهیان میتوان به انواع آستاگزانتین، تونازانتین لوتئین، زئوزانتین و ایدوزانتین اشاره نمود. اسپیرولینا - Spirulina platensis - یک جلبک سبز-آبی، مارپیچی شکل به قطر 12 میکرون و منبعی غنی از پروتئین، ویتامین، اسیدهای آمینه و چرب ضروری، مواد معدنی و رنگدانههای آنتیاکسیدانی به شمار میرود.
همچنین، جلبک اسپیرولینا منبع غنی از کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن، گزانتوفیل، زئاگزانتین، اکیننون و کریپتوقانتین میباشد. در بسیاری از گونههای آبزیان نتایج مثبتی در استفاده از جلبک اسپیرولینا بر شاخصههای رشد، افزایش جذب غذا، پیگمانتاسیون - رنگپذیری - ، افزایش ایمنی و بهبود پارامترهای تولیدمثلی گزارش گردید. با توجه به این که دادههای بسیار محدودی در زمینه استفاده از این جلبک بر میزان رنگپذیری تخمک - ائوسیت - ماهیان وجود دارد، لذا در این مطالعه اثرات سطوح مختلف گنجاندن جلبک اسپیرولینا در جیره بر رنگ ائوسیت ماهی زینتی گورامی سه خال - Trichopodus trichopterus - بررسی گردید.
مواد و روشها:
تعداد 150 قطعه بچه ماهی 1/5 گرمی گورامی سه خال بطور تصادفی در 5 تیمار - هر تیمار در 3 تکرار 10 قطعهای بچه ماهی و در آکواریومهای 80 لیتری - توزیع و در یک مقطع زمانی 2/5 ماهه با جیرههای مختلف شامل پنج جیره غذایی متشکل از غذاهای حاوی پودر جلبک اسپیرولینا در سطوح جایگزینی 2/5، 5، 10 و 20 درصد بجای پودر ماهی و یک جیره شاهد - حاوی پودر ماهی - تغذیه شده تا به مرحله بلوغ برسند.
میزان پروتئین و چربی - درصد وزن خشک - پودر جلبک اسپیرولینای استفاده شده به ترتیب 60/8 و 8/6 درصد بود. درجه حرارت آب آکواریومها در محدوده 28 درجه سانتیگراد و غذادهی ماهیان به صورت روزانه در 3 نوبت و به اندازه 3-5 درصد از وزن بدن انجام شد .
جدول :1 ترکیب اجزای محتویات جیره غذایی در تیمارهای مختلف حاوی سطوح مختلف جایگزینی پودر جلبک اسپیرولینا در جیره بچه ماهی
گورامی سه خال تا مرحله مولد
محتویات جیره سطوح جایگزینی پودر اسپیرولینا در جیره - درصد -
اندازهگیری کاروتنوئید
پس از رسیدگی جنسی، تخمکهای مولدین ماده بعد از بیهوشی و خروج تخمدان در دمای - 20 درجهی سانتیگراد قرار گرفتند. برای اندازهگیری کاروتنوئید یک گرم نمونه تخمک در 10 میلیلیتر استون 98 درصد و 2 گرم سولفات سدیم بدون آب هموژن شده و با دور 3500 در دقیقه - rpm - سانتریفیوژ گردید. نمونهها به مدت یک روز در دمای 4 درجه قرار گرفته و عصاره حاصله سه بار با استن استخراج شد. نهایتا میزان جذب با دستگاه اسپکتوفتومتر - Unico S-2150UV - در طول موج 450 نانومتر خوانده - با ضریب خاموشی - 2500 برای محاسبه میزان کارتنوئید استفاده شد. جهت استخراج کاروتنوئید جلبک اسپیرولینا از استون 80 درصد استفاده شد .
تجزیه و تحلیل آماری:
این مطالعه در قالب طرح کاملا تصادفی انجام و آنالیز دادهها با آنالیز واریانس یکطرفه - One way ANOVA - با نرم افزار SPSS صورت گرفت. برای مقایسه میانگین دادههای حاصل از اجرای تیمارهای آزمایشی از آزمون چند دامنه دانکن در سطح معناداری 5 درصد استفاده شد. جهت تعین رابطه همبستگی بین میزان پودر جلبک جیرههای آزمایشی با میزان کاروتنوئید تخمک از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
نتایج:
مقدار رنگدانه کاروتنوئید در جلبک اسپیرولینا در محدودهی بین 3/3-3/4 میلیگرم بر گرم وزن خشک بود. بیشترین مقادیر کاروتنوئید 0/95 - میلیگرم بر کیلوگرم - در سطح جایگزینی 20 درصد پودر اسپیرولینا همراه با اختلافات معنادار با سایر سطوح مشاهده شد . - P<0/05 - با این حال، بین سطوح 2/5 و صفر درصدی اختلاف معناداری مشاهده نشد . - P>0/05 - با افزایش میزان پودر جلبک اسپیرولینا در جیره میزان رنگدانه در تخمک هم روند افزایشی داشت. ضریب همبستگی بالایی - R2= 0.9656 - بین میزان رنگدانه در تخمک با افزایش سطح پودر جلبک در جیره مشاهده شد.
شکل :1 رابطه بین میزان کاروتنوئید تخمک ماهی گورامی سه خال با مقادیر مختلف سطوح جایگزینی پودر جلبک اسپیرولینا در جیره غذایی در طول دوره پرورش
بحث و نتیجهگیری:
نتایج این مطالعه نشان داد که جلبک اسپیرولینا از رنگدانه نسبتا بالایی برخوردار بوده به طوری که مقادیر کاروتنوئید بین 3/3-3/4 میلیگرم بر گرم در محدوده متعارف گزارش شده از سایر مطالعات - بین 3-7 میلیگرم بر گرم - قرار داشت .
از طرف دیگر رابطه کاملا واضحی از تاثیر جلبک مذکور بر میزان رنگدانه تخمک ماهی گورامی سه خال مشاهده شد. با افزایش سطح جلبک اسپیرولینا در جیره غذایی میزان رنگدانه روند افزایشی داشت به طوری که بالاترین مقادیر رنگدانه در بالاترین سطح جلبک 20 - درصد - همراه با اختلاف معنادار با سایر سطوح مشاهده شد. میزان کاروتنوئید تخمک در سطح 20 درصدی جلبکی تقریبا سه برابر گروه شاهد بود. در مطالعات قبلی تاکید فراوانی بر تاثیر رنگدانههای جلبکی بر میزان افزایش رنگپذیری پوست، عضله و رنگ بدن در گونههای مختلف از ماهیان تجاری و زینتی شده است
